Maríuvandarbálkur

Maríuvandarbálkur
	; Dýragras (Gentiana nivalis) er vel þekkt á Íslandi.
Vísindaleg flokkun
Ríki:	Jurtaríki (Plantae);
Fylking:	Dulfrævingar (Magnoliophyta);
Flokkur:	Tvíkímblöðungar (Magnoliopsida);
Ættbálkur:	Gentianales;
Ættir
	Neríuætt (Apocynaceae); Gelsemiaceae; Maríuvandarætt (Gentianaceae); Trjámöðruætt (Loganiaceae); Möðruætt (Rubiaceae);

Maríuvandarbálkur (latína: Gentianales) er ættbálkur blómplantna. Maríuvandarbálkur samanstendur af meira en 16.000 tegundum sem skiptast í 1.138 ættkvíslir í 5 ættum.^[1] Meira en 80% tegunda í maríuvandarbálki tilheyra möðruætt (Rubiaceae).

Flokkun[breyta | breyta frumkóða]

Eftirfarandi ættir falla undir maríuvandarbálk samkvæmt APG III flokkunarkerfinu:^[1]

Neríuætt (Apocynaceae - 424 ættkvíslir)
Gelsemiaceae (2 ættkvíslir)
Maríuvandarætt (Gentianaceae - 87 ættkvíslir)
Trjámöðruætt (Loganiaceae - 13 ættkvíslir)
Möðruætt (Rubiaceae - 611 ættkvíslir)

Skyldleikatré[breyta | breyta frumkóða]

Eftirfarandi skyldleikatré er byggt á sameindaerfðafræðilegum rannsóknum á DNA röðum plantna af maríuvandarbálki.^[2]

Rubiaceae

Gentianaceae

Loganiaceae

	Apocynaceae

	Gelsemiaceae

Orðsifjar[breyta | breyta frumkóða]

Latneska heiti maríuvandarbálks dregur nafn sitt af heiti ættarinnar Gentianaceae, sem aftur heitir eftir ættkvíslinni Gentiana. Orðið Gentiana kemur frá Gentiusi, í Illyrískum konungi.

Íslenska heiti maríuvandarbálks á á svipaðan hátt rætur að rekja til tegundarinnar Maríuvandar (Gentiana campestris).

Nytjar[breyta | breyta frumkóða]

Nokkrar tegundir maríuvandarbálks eru vel þekktar nytjajurtir. Meðal þeirra eru kaffiplantan, Gardenia og neríur.

Tilvísanir[breyta | breyta frumkóða]

↑ ^1,0 ^1,1 Angiosperm Phylogeny Group (2009). „An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III“. Botanical Journal of the Linnean Society. 161 (2): 105–121. doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x.
↑ Backlund M, Oxelman B, Bremer B (2000). „Phylogenetic relationships within the Gentianales based on NDHF and RBCL sequences, with particular reference to the Loganiaceae“. American Journal of Botany. 87 (7): 1029–1043. doi:10.2307/2657003. JSTOR 2657003.

[APGIII2009-1] 1,0 ^1,1 Angiosperm Phylogeny Group (2009). „An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III“. Botanical Journal of the Linnean Society. 161 (2): 105–121. doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x.

[Backlund-2] Backlund M, Oxelman B, Bremer B (2000). „Phylogenetic relationships within the Gentianales based on NDHF and RBCL sequences, with particular reference to the Loganiaceae“. American Journal of Botany. 87 (7): 1029–1043. doi:10.2307/2657003. JSTOR 2657003.

[1]

[2]