Skoða frumkóða fyrir Sýrlenska borgarastyrjöldin

{{#invoke:Infobox military conflict|main
|conflict=Sýrlenska borgarastyrjöldin
|image= [[File:Syrian Civil War map (November 24, 2023).svg|300px]]
|caption='''Myndin sýnir áætlað yfirráðasvæði stríðandi fylkinga í nóvember 2023.'''<br />
{{legend|#ebc0b5|[[Sýrland]]}} {{legend|#cae7c4|Sýrlenska stjórnarandstaðan & hernámssvæði Tyrkja}} {{legend|#e2d974|[[Rojava]]}} {{legend|#e6e6e6|[[Tahrir al-Sham]]<ref>(áður [[al-Nusra-fylkingin]])</ref>}} {{legend|#b4b2ae|[[Íslamska ríkið]]}}
|partof=[[Arabíska vorið|arabíska vorinu]] og [[Arabíski veturinn|arabíska vetrinum]]
|date=[[15. mars]] [[2011]] – <br />({{Aldur í árum, mánuðum og dögum|2011|03|15}})
|place=[[Sýrland]]
|status=Yfirstandandi
|territory=Í ágúst 2019: Stjórnarher Sýrlands ræður 62,08% landsvæðis Sýrlands, stjórnarandstæðingar 27,53%, uppreisnarhreyfingar (þ.á m. [[Tahrir al-Sham]]) og [[Tyrkland|Tyrkir]] 9,25%; [[Íslamska ríkið]] 1,14%.
|combatants_header=Helstu stríðsaðilar
|combatant1=<div style="vertical-align:sup;">{{small|{{nowrap|{{SYR}} [[Sýrland]]}}<br />
[[File:InfoboxHez.PNG|22px|border]] [[Hizbollah]]<br />{{IRN}} [[Íran]]<br />{{nowrap|{{RUS}} [[Rússland]] <small>(frá 2015)</small>}}}}<br />{{Collapsible list
| titlestyle=background-color:transparent; text-align:left;
| title=Stuðningsaðilar:
| {{small|{{IRQ}} [[Írak]] <small>(frá 2018)</small><br />{{VEN}} [[Venesúela]]<br />{{BLR}} [[Hvíta-Rússland]]<br />{{CHN}} [[Kína]]<br />{{PRK}} [[Norður-Kórea]]<br />{{AGO}} [[Angóla]]<br />{{CUB}} [[Kúba]]<br />{{EGY}} [[Egyptaland]]}}}}
|combatant2=<div style="vertical-align:sup;">{{nowrap|{{small|[[Mynd:Flag of Syria 2011, observed.svg|22px|border]] Bráðabirgðastjórn Sýrlands<br>(stjórnarandstæðingar)</div>
*[[Frelsisher Sýrlands]]
*[[Þjóðfrelsisfylkingin (Sýrland)|Þjóðfrelsisfylkingin]]
*[[Ahrar al-Sham]]
*[[Suðurfylkingin (Sýrland)|Suðurfylkingin]] <small>(2014–2018)</small>}}}}
{{small|{{nowrap|{{TUR}} [[Tyrkland]] <small>(2016–)</small>}}
{{Collapsible list
| titlestyle=background-color:transparent; text-align:left;
| title=Stuðningsaðilar:
| {{nowrap|{{USA}} [[Bandaríkin]] <small>(2011–17)</small>}}
| {{SAU}} [[Sádi-Arabía]] <small>(2012–2017)</small>
| {{QAT}} [[Katar]]
| {{UK}} [[Bretland]]
| {{FRA}} [[Frakkland]]
}}}}
----
{{small|{{nowrap|[[Mynd:Flag_of_the_Syrian_Salvation_Government.svg|22px|border]] [[Tahrir al-Sham]]
{{Collapsible list
| titlestyle=background-color:transparent; text-align:left;
| title=Stuðningsaðilar:
| [[Mynd:Flag of Jihad.svg|22px|border]] [[Al-Kaída]]
| {{QAT}} [[Katar]] <small>(2012–2017)</small>
| {{SAU}} [[Sádi-Arabía]] <small>(2012–2017)</small>
| {{TUR}} [[Tyrkland]] <small>(2012–2017)</small>
}}}}}}
|combatant3=<div style="vertical-align:sup;">{{small|[[File:Flag of the Islamic State of Iraq and the Levant2.svg|20px]] [[Íslamska ríkið]]<br><small>(2013–)</small>
{{Collapsible list
| titlestyle=background-color:transparent; text-align:left; 
| title=Stuðningsaðilar:
| [[Mynd:Flag of Jihad.svg|22px|border]] [[Al-Kaída]] <small>(2013–2014)</small>

}}}}

|combatant4 =<div style="vertical-align:sup;">{{small|[[File:Emblem of the Self Administration of Northern and Eastern Syria.svg|22px|border]] [[Rojava]] ({{small|2012–}})</div>
*[[Lýðræðissveitir Sýrlands]]
{{Collapsible list
| titlestyle=background-color:transparent; text-align:left;
| title=Stuðningsaðilar:
| {{nowrap|{{USA}} [[Bandaríkin]]<br /> <small>(2014–)</small>}}
| {{RUS}} [[Rússland]]<br /><small>(2015–2018)</small>
| {{nowrap|{{FRA}} [[Frakkland]]<br /><small>(2016–)</small>}}
| [[Mynd:Flag of Kurdistan Workers Party (PKK).svg|22px|border]] [[Verkalýðsflokkur Kúrda]]
| [[Mynd:Flag of PUK.png|22px|border]]  [[Þjóðernisbandalag Kúrdistan|PUK]]<br />{{nowrap|<small>(2013–)</small>}}
| {{nowrap|[[Mynd:Flag_of_KDP.png|22px|border]] [[Lýðræðisflokkur Kúrdistan|KDP]]<br /><small>(2013–15)</small>}}}}
----
{{Collapsible list
|state=collapsed
|title=Alþjóðabandalag gegn íslamska ríkinu<br /><small>(2014–)</small>
|1={{FRA}} [[Frakkland]]
|2={{DEU}} [[Þýskaland]]
|3={{JOR}} [[Jórdanía]]
|4={{NLD}} [[Holland]]
|5={{NOR}} [[Noregur]]
|6={{ARE}} [[Sameinuðu arabísku furstadæmin]]
|7={{UK}} [[Bretland]]
|8={{USA}} [[Bandaríkin]]
|9={{SAU}} [[Sádi-Arabía]]
|10={{AUS}} [[Ástralía]]<br><small>(2015–2017)</small>
|11={{BEL}} [[Belgía]]<br><small>(2014–2017)</small>
|12={{BHR}} [[Barein]]<br><small>(2014–2016)</small>
|13={{DNK}} [[Danmörk]]<br><small>(2014–2016)</small>
|14={{MAR}} [[Marokkó]]<br><small>(2014–2016)</small>
|15={{QAT}} [[Katar]]<br><small>(2014–2016)</small>
|16={{CAN}} [[Kanada]]<br><small>(2014–2015)</small>
}}}}
|commander1={{small|{{SYR}} [[Bashar al-Assad]]<br>[[File:InfoboxHez.PNG|23px|border]] [[Hassan Nasrallah]] {{KIA}}<br>{{IRN}} [[Ali Khamenei]]<br>{{RUS}} [[Vladímír Pútín]]}}
|commander2={{small|[[Mynd:Flag of Syria 2011, observed.svg|22px|border]] [[Bashar al-Zoubi]]<br>[[Mynd:Flag of Syria 2011, observed.svg|22px|border]] [[Jamal Maarouf]]<br />{{TUR}} [[Recep Tayyip Erdoğan]]<br>{{TUR}} [[Zekai Aksakallı]] ({{small|2016–2017}})<br>{{TUR}} [[İsmail Metin Temel]]<br>({{small|2017–2018}})
----
[[Mynd:Flag of Ahrar ash-Sham.svg|22px|border]] [[Abu Yahia al-Hamawi]]<br>[[Mynd:Flag of the Islamic Front (Syria) (Black).svg|22px|border]] Ahmed Issa al-Sheikh<br><small>(2012–2015)</small>
----
[[Abu Mohammad al-Julani]]<br>[[Abu Jaber Shaykh]]<br>[[Mynd:Flag of Jihad.svg|22px|border]] [[Abu Humam al-Shami]]}}
|commander3={{small|[[File:Flag of the Islamic State of Iraq and the Levant2.svg|20px]] [[Abu Bakr al-Baghdadi]] {{KIA}}<br>[[File:Flag of the Islamic State of Iraq and the Levant2.svg|20px]] [[Abu Fatima al-Jaheishi]]}}
|commander4={{small|[[File:Emblem of the Self Administration of Northern and Eastern Syria.svg|22px|border]] [[Riad Darar]]<br>[[File:Emblem of the Self Administration of Northern and Eastern Syria.svg|22px|border]] Amina Omar<br>[[File:Emblem of the Self Administration of Northern and Eastern Syria.svg|22px|border]] [[Salih Muslim Muhammad|Salih Muhammad]]<br>[[File:PYD logo.svg|22px|border]] Shahoz Hasan<br>[[File:PYD logo.svg|22px|border]] [[Asya Abdullah]]<br>[[File:People's Protection Units Flag.svg|22px|border]] Sipan Hemo
----
{{USA}} [[Stephen J. Townsend]]}}
|strength1={{small|Sýrlenski stjórnarherinn: 142.000 <small>(2019)</small><br />Sýrlenska leynuþjónustan: 8.000<br />
Sjálfboðaliðasveitir: 80.000<br />
Liwa Fatemiyoun: 10.000 – 20.000{{nowrap|<small>(2018)</small>}}<br />
Ba'ath-sveitirnar: 7.000<br /> 
Hizbollah: 6.000–8.000<br />
Liwa Al-Quds: 4.000–8.000<br />
Rússland: 4.000 hermenn & 1.000 málaliðar<br />
Iran: 3.000–5.000<br />
Aðrir bandamenn: 20.000+}} 
|strength2={{small|'''Frelsisher Sýrlands:'''<br>20.000–32.000 <small>(2013)</small><br />'''Íslamska fylkingin:'''<br>40.000–70.000 <small>(2014)</small><br />
'''Aðrir hópar:'''<br>12.500 <small>(2015)</small><br />'''Tyrkneski herinn:'''<br>4.000–8.000}}
----
{{small|'''Ahrar al-Sham:'''<br>18.000–20.000+ <small>(mars 2017)</small>}}
----
{{small|'''Tahrir al-Sham:'''<br>20.000-30.000 <small>(samkvæmt Bandaríkjamönnum, árið 2018)</small>}}
|strength3= {{small|~3.000 {{nowrap|<small>(samkvæmt Rússum, árið 2018)</small>}}}}
|strength4={{small|
* SDF: 60.000–75.000 {{small|(2017)}}
* YPG & YPJ: 20.000–30.000 {{small|(2017)}}
* Sýrlenska hernaðarráðið (MFS): 1,000 {{small|(2017 est.)}}
* Al-Sanadid: 2,000–4,000 {{small|(2017 est.)}}
* Hernaðarráð SDF: 10.000+}}
|casualties1={{small|{{SYR}} '''Sýrland:'''<br />
65.187–100.187 hermenn drepnir<br />
50.484–64.484 málaliðar drepnir<br />4.700 hermenn/málaliðar & 2.000 stuðningsmenn handteknir<br />
[[File:InfoboxHez.PNG|23px|border]] '''Hizbollah:'''<br />1.677–2.000 drepnir<br />
{{RUS}} '''Rússland:'''<br />116 hermenn & 186–280 málaliðar drepnir<br>
'''Aðrir erlendir bandamenn:'''<br />8.109 drepnir <small>(2.300–3.500+ íranskir)</small>}}
|casualties2= {{small|[[Mynd:Flag of Syria 2011, observed.svg|22px|border]] 132.824–173.824<br>drepnir
----
{{TUR}} '''Tyrkland:'''<br />169 hermenn drepnir}}
|casualties3= {{small|28.532+ drepnir}}
|casualties4= {{small|[[File:Flag of Syrian Democratic Forces.svg|22px|border]] '''SDF:'''<br />11.600–12.586+ drepnir
----
[[File:Seal of Combined Joint Task Force – Operation Inherent Resolve.svg|22px|border]] '''Alþjóðahersveitir:'''<br />11 drepnir}}
|casualties5=
'''Alls drepnir: 371.222–570.000''' (samkvæmt [[Sýrlenska mannréttindavaktin|Sýrlensku mannréttindavaktinni]])
----
Um '''≥7.600.000''' hraktir á vergang & '''≥5.116,097''' á flótta (júlí 2015/2017)<ref>{{cite web|url=http://data.unhcr.org/syrianrefugees/regional.php|title=UNHCR Syria Regional Refugee Response|author=[[Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna]] (UNHCR)|access-date=2019-09-23|archive-date=2018-02-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20180219072255/http://www.data.unhcr.org/syrianrefugees/regional.php|url-status=dead}}</ref></div></big>
}}
'''Sýrlenska borgarastyrjöldin''' (arabíska: الحرب الأهلية السورية) nefnist það stríð sem nú er háð í [[Sýrland|Sýrlandi]]. Upphafið má rekja til óeirða vorið 2011 í kjölfar mótmæla víða um Mið-Austurlönd sem einu nafni nefnist [[arabíska vorið]].  Mótmælin beindust að ríkisstjórn [[Bashar al-Assad]] sem reyndi að bæla þau niður en aukinni hörku fylgdi síðar vopnuð átök. [[Frelsisher Sýrlands]] var fyrstur til að taka upp vopn gegn [[Sýrlenski herinn|stjórnarhernum]] árið 2011, síðar bættist við Íslamska framlínusveitin 2013.  [[Hizbollah]] gekk til liðs við stjórnarherinn 2013.  [[Íslamska ríkið]] réðst svo inn í landið frá Írak 2014 og náði stjórn yfir stórum hluta landsins.

Yfir 350.000 manns hafa látist í stríðinu (í upphafi árs 2018) og fjórðungur þeirra börn.<ref>[https://www.mbl.is/frettir/erlent/2018/03/15/fjordungur_fallinna_eru_born/ Fjórðungur fallinna eru börn] Mbl.is, skoðað 15. mars, 2018</ref>

==Saga==
Rekja má upphaf sýrlensku borgarastyrjaldarinnar til fjöldamótmæla [[Arabíska vorið|arabíska vorsins]], sem náðu til Sýrlands árið 2011. Sýrlendingar kröfðust aukins lýðræðis af einræðisstjórn [[Bashar al-Assad|Bashars al-Assad]] og fóru meðal annars fram á að stjórnin aflétti neyðarlögum sem höfðu verið í gildi frá árinu 1963 og heimiluðu stjórninni að handtaka fólk án ákæru, hnekkja á stjórnarskrá og hegningarlögum, beita fyrirbyggjandi handtökum og ritskoða fjölmiðla.<ref>{{Vefheimild|titill=Hvernig var lífið í Sýrlandi fyrir stríð?|höfundur=Ólöf Ragnarsdóttir|url=https://www.ruv.is/frett/hvernig-var-lifid-i-syrlandi-fyrir-strid|útgefandi=RÚV|ár=2019|mánuður=31. ágúst|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=23. september}}</ref>

Ríkisstjórnin brást við af hörku og viðbrögð hennar leiddu til þess að mótmælin breiddust víða út um landið. Í mars árið 2011 krotuðu táningsstrákar slagorð arabíska vorsins á lögreglustöð í bænum [[Daraa]] en voru í kjölfarið handteknir og pyntaðir. Þegar aðstandendur drengjanna mótmæltu aðgerðum lögreglunnar var herinn kallaður til að kveða niður mótmælin og nokkrir mótmælendanna létust.<ref name=vísindavefurinn>{{Vísindavefurinn|73220|Hverjir eru raunverulega vondu kallarnir í Sýrlandi og um hvað snúast átökin þar?|höfundur=Magnús Þorkell Bernharðsson|dags=27. mars 2017|skoðað=24. mars 2024}}</ref>

Á næstu vikum og mánuðum var stjórn Assads mótmælt í [[Aleppó]], [[al-Hasakah]], [[Daraa]], [[Deir ez-Zor]], [[Hama]], og í höfuðborginni [[Damaskus]]. Þann 18. apríl komu um 100.000 mótmælendur saman á aðaltorginu í borginni [[Homs]] til að krefjast afsagnar Assads.<ref name=skýringrúv>{{Vefheimild|titill=Skýring: Þróun stríðsins í Sýrlandi|höfundur=Guðmundur Björn Þorbjörnsson|url=https://www.ruv.is/frett/skyring-throun-stridsins-i-syrlandi|útgefandi=RÚV|ár=2015|mánuður=3. nóvember|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=23. september}}</ref>

Assad sakaði mótmælendurna meðal annars um að vera stýrt af öfgafullum [[jihad]]istum og lét um leið sleppa fjölda raunverulegra öfgamanna úr fangelsi, hugsanlega í því skyni að „sanna“ ásakanir sínar og réttlæta þar með harkalegar aðgerðir gegn mótmælendunum.<ref name=globalis>{{Vefheimild|titill=Sýrland|url=https://www.globalis.is/Atoek/Syrland|útgefandi=Globalis|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=23. september}}</ref> Átökin stigmögnuðust og urðu brátt að vopnaðri baráttu milli stjórnvalda og mótmælenda. Árið 2011 stofnaði hluti stjórnarandstöðunnar [[Sýrlenska þjóðarráðið]] (SNC) og fór fram á að Assad segði af sér og að Sýrland yrði lýðræðisríki. Þjóðarráðið stofnaði [[Frelsisher Sýrlands]] til að grípa til vopna gegn ríkisstjórninni.<ref name=vísindavefurinn/> Kaflaskil urðu í átökunum þann 31. júlí þegar stjórnarher Assads réðst á mótmælendur í Hama, Deir ez-Zor, Abu Kalam og Herak og drap að minnsta kosti 136 óbreytta borgara.<ref name=skýringrúv/>

Í desember 2011 tókst Frelsisher Sýrlands að hertaka stóra hluta borgarinnar Homs. Í febrúar næsta ár létust um 500 óbreyttir borgarar í Homs þegar stjórnarherinn gerði sprengjuárásir á borgina. Stjórnarherinn endurheimti borgina [[Idlib]] eftir harða viðureign við uppreisnarmenn næsta mars. Uppreisnarhreyfingar fóru að spretta upp um allt landið á næsta árinu og átökin fóru, auk óánægju með stjórn Assads, að einkennast af trúar- og þjóðernisdeilum meðal Sýrlendinga. Margir [[alavítar]] og aðrir [[Sjía|sjítar]] studdu forsetann en [[súnní]]tar voru honum margir afar andsnúnir.<ref name=skýringrúv/>

Vegna stríðsátakanna varð til frjósamur jarðvegur fyrir íslamskar öfgahreyfingar í Sýrlandi sem berjast bæði gegn ríkisstjórninni og gegn veraldlegum uppreisnarhreyfingum. Árið 2014 lagði hryðjuverkahópurinn [[íslamska ríkið]] undir sig mikinn hluta af austurhluta Sýrlands og lýsti yfir stofnun kalífadæmis þar og í vesturhluta Írak. Yfirráðasvæði íslamska ríkisins í Írak og Sýrlandi varð mest árið 2015 en fór síðan smátt saman þverrandi vegna alþjóðlegrar gagnárásar sem Bandaríkin leiddu til að ráða niðurlögum hryðjuverkahópsins.<ref>{{Vefheimild|titill=Kalífatið er fallið í Írak og Sýrlandi – liðsmenn Daesh á vergangi|url=http://vardberg.is/frettir/kalifatid-er-fallid-i-irak-og-syrlandi-lidsmenn-daesh-a-vergangi/|útgefandi=[[Varðberg]]|ár=2017|mánuður=24. október|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=22. september}}</ref> Í október árið 2017 tókst [[Lýðræðissveitir Sýrlands|Lýðræðissveitum Sýrlands]] (SDF) að frelsa borgina [[Al-Raqqah]], sem íslamska ríkið hafði skilgreint til höfuðborg sína, undan yfirráðum hryðjuverkahópsins eftir um árslanga orrustu.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.ruv.is/frett/orrustan-um-raqqa-hafin|titill=SDF hefur náð allri borginni Raqa|útgefandi=RÚV|ár=2017|mánuður=17. október|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=8. október|höfundur=Kristján Róbert Kristjánsson}}</ref> Í mars árið 2019 lýstu Lýðræðissveitirnar því yfir að íslamska ríkið hefði í reynd verið sigrað eftir að síðasta vígi þeirra í bænum [[Baghuz]] var frelsað.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.theguardian.com/world/2019/mar/23/isis-defeated-us-backed-syrian-democratic-forces-announce |útgefandi=''[[The Guardian]]''|mánuður=23. mars|ár=2019 |titill=Islamic State Isis defeated, US-backed Syrian Democratic Forces announce |mánuðurskoðað=8. október|árskoðað=2019 |safnslóð=https://web.archive.org/web/20190324080832/https://www.theguardian.com/world/2019/mar/23/isis-defeated-us-backed-syrian-democratic-forces-announce |safnmánuður=24. mars|safnár=2019 |tungumál=enska}}</ref>

[[Abu Bakr al-Baghdadi]], leiðtogi íslamska ríkisins, var drepinn þegar hann sprengdi sjálfan sig í loft upp til að forðast handtöku þegar sérsveit Bandaríkjahers réðst á fylgsni hans í Sýrlandi þann 27. október 2019.<ref>{{Vefheimild|titill=Leiðtogi Ríkis íslams sprengdi sig í loft upp|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2019/10/27/leidtogi_rikis_islams_sprengdi_sig_i_loft_upp/|útgefandi=mbl.is|mánuður=27. október|ár=2019|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=27. október|höfundur=}}</ref>

===Alþjóðleg inngrip í styrjöldina===
[[Mynd:Syrian civil war gallery.jpg|thumb|left|Götubardagar í sýrlensku borgarastyrjöldinni.]]
Meðal þjóða sem hafa veitt stjórnarher Assads herstuðning í styrjöldinni má nefna [[Rússland]] og [[Íran]], auk þess sem sjíaíslömsku samtökin [[Hizbollah]] frá [[Líbanon]] hafa veitt þeim aðstoð.<ref>{{Vefheimild|titill=Sýrland er í raun ekki lengur til|höfundur=Þórunn Elísabet Bogadóttir|url=https://kjarninn.is/skyring/2017-01-21-syrland-er-i-raun-ekki-lengur-til/|útgefandi=''[[Kjarninn]]''|ár=2017|mánuður=21. janúar|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=22. september}}</ref> Rússar hófu beina þátttöku í styrjöldinni í september árið 2015 með loftárásum bæði á íslamska ríkið og á uppreisnarhópa sem nutu stuðnings alþjóðabandalags Bandaríkjanna.<ref>{{Vefheimild|titill=Hvað eru Rússar að gera í Sýrlandi?|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2015/09/30/hvad_eru_russar_ad_gera_i_syrlandi/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2017|mánuður=30. september|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=22. september}}</ref> Rússar sendu jafnframt [[Wagner-hópurinn|Wagner-hópinn]], málaliðahóp sem er fjármagnaður og óopinberlega rekinn af rússneskum stjórnvöldum, til að berjast í Sýrlandi árið 2015.<ref name=trójuhestur>{{Vefheimild|titill=Trójuhestur Rússa?|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/02/28/trojuhestur_russa/|útgefandi=[[mbl.is]]|dags=28. febrúar 2022|skoðað=2. október 2022}}</ref> Inngrip Rússa í styrjöldina hefur styrkt stöðu Assads verulega og stuðlað að því að sýrlenski stjórnarherinn hefur frá árinu 2015 smám saman endurheimt mikinn hluta þess landsvæðis sem glataðist til uppreisnarmanna í byrjun stríðsins.<ref>{{Vefheimild|höfundur=Sunna Ósk Logadóttir|titill=Rússar leiddu Assad í átt að sigri|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2018/03/18/russar_leiddu_assad_i_att_ad_sigri/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2018|mánuður=18. mars|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=22. september}}</ref>

[[Tyrkland|Tyrkir]] hafa jafnframt gripið inn í styrjöldina í norðurhluta landsins, einkum í því skyni að koma í veg fyrir að [[Kúrdar|kúrdískir]] stjórnmálahópar sem tyrknesk stjórnvöld flokka sem hryðjuverkahópa nái þar fótfestu.<ref>{{Vefheimild|titill=Tyrkir senda í fyrsta sinn landher inn í Sýrland gegn Daesh og Kúrdum|url=http://vardberg.is/frettir/tyrkir-senda-i-fyrsta-sinn-landher-inn-i-syrland-gegn-daesh-og-kurdum/|útgefandi=[[Varðberg]]|ár=2016|mánuður=26. ágúst|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=22. september}}</ref> Kúrdískar skærusveitir sem hafa barist hvað mest gegn íslamska ríkinu í Sýrlandi hafa komið sér upp sjálfsstjórnarhéraðinu [[Rojava]] í norðurhluta Sýrlands, þar sem marga Kúrda dreymir um að hægt verði að stofna sjálfstætt ríki [[Kúrdistan]] í fyllingu tímans. Í janúar árið 2018 [[Ólífugreinaraðgerðin|gerði tyrkneski herinn innrás]] í norðvesturhluta Sýrlands til að ná héraðinu [[Afrin]] úr höndum [[Varnarsveitir Kúrda|Varnarsveita Kúrda]] (YPG).<ref>{{Vefheimild|titill=Tyrkir hafa umkringt Afrin|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2018/03/13/tyrkir_hafa_umkringt_afrin/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2018|mánuður=13. mars|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=22. september}}</ref> Tyrkir líta á Varnarsveitirnar sem undirdeild [[Verkalýðsflokkur Kúrda|Verkalýðsflokks Kúrda]], sem er skilgreindur sem hryðjuverkahópur af tyrkneskum stjórnvöldum.

Þann 19. desember árið 2018 lýsti [[Donald Trump]] Bandaríkjaforseti því yfir í Twitter-færslu að [[Bandaríkin]] hygðust draga herlið sín frá Sýrlandi. Ástæðuna sagði hann vera að [[Íslamska ríkið]] hefði verið sigrað og þar með væru ekki frekari forsendur fyrir þátttöku Bandaríkjamanna í styrjöldinni.<ref>{{Vefheimild|titill=Telja ótímabært að yfirgefa Sýrland|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2018/12/20/obamaleg_mistok_ad_yfirgefa_syrland/|útgefandi=mbl.is|ár=2019|mánuður=20. desember|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=29. september}}</ref> Í október 2019 tilkynnti Trump jafnframt að Bandaríkjaher myndi ekki skipta sér með beinum hætti að fyrirhugaðri innrás Tyrkja á yfirráðasvæði Kúrda í Norður-Sýrlandi.<ref>{{Vefheimild|titill=Kúvending eftir símtal Trump og Erdogan í gær|url=https://www.visir.is/g/2019191009048/kuvending-eftir-simtal-trump-og-erdogan-i-gaer|útgefandi=''Vísir''|ár=2019|mánuður=7. október|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=7. október|höfundur=Kjartan Kjartansson}}</ref> Tyrkir hófu í kjölfarið nýja innrás á Rojava þann 10. október undir aðgerðarheitinu „[[friðarvorið]]“. Yfirlýstur tilgangur innrásarinnar var að „hreinsa upp“ hryðjuverkamenn á svæðinu og búa til öruggt svæði fyrir flóttamenn á landamærum Sýrlands og Tyrklands.<ref>{{Vefheimild|titill=Ætla að „hreinsa upp“ hryðjuverkamenn|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2019/10/07/aetla_ad_hreinsa_upp_hrydjuverkamenn/|útgefandi=mbl.is|ár=2019|mánuður=7. október|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=15. október}}</ref>

==Mannfall og flóttamannastraumur frá Sýrlandi==
{{sjá einnig|Evrópski flóttamannavandinn}}
Árið 2018 höfðu um 360.000 manns látið lífið vegna stríðsins í Sýrlandi og um 200.000 til viðbótar voru horfin.<ref>{{Vefheimild|höfundur=Anna Lilja Þórisdóttir|titill=Börnin í Sýrlandi ekki gleymd|url=https://www.mbl.is/frettir/innlent/2019/03/15/bornin_i_syrlandi_ekki_gleymd/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2018|mánuður=15. mars|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=22. september}}</ref> Um 1,5 milljón manna flúði frá Sýrlandi, einkum til [[Íran]]s og [[Pakistan]], á fyrstu tveimur árum styrjaldarinnar.<ref>{{Vefheimild|titill=1,5 milljón flóttamenn frá Sýrlandi|url=https://www.ruv.is/frett/15-milljon-flottamenn-fra-syrlandi|útgefandi=[[RÚV]]|ár=2013|mánuður=20. júní|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=22. september}}</ref> Árið 2015 var talið að um 9,5 milljónir manna, af um 22 milljóna íbúafjölda Sýrlands, hefðu hrakist frá heimilum sínum vegna stríðsins. Af flóttamönnunum höfðu þá um fimm milljónir yfirgefið Sýrland og leitað hælis erlendis, en um 4,5 milljónir voru á flótta innan landamæra Sýrlands.<ref>{{Vefheimild|titill=Hjá þeim sem eru áfram í Sýrlandi þá er daglegt líf „martröð“|url=https://kjarninn.is/frettir/hja-theim-sem-eru-afram-i-syrlandi-tha-er-daglegt-lif-martrod/|útgefandi=''[[Kjarninn]]''|ár=2013|mánuður=15. september|árskoðað=2015|mánuðurskoðað=22. september}}</ref>

Árið 2015 höfðu um 632.000 Sýrlendingar flúið yfir landamærin til [[Jórdanía|Jórdaníu]] vegna stríðsins.<ref>{{Vefheimild|titill=Þúsundir flóttamanna í einskismannslandi|url=https://www.ruv.is/frett/thusundir-flottamanna-i-einskismannslandi|útgefandi=[[RÚV]]|ár=2015|mánuður=23. september|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=22. september}}</ref> Í lok ársins 2017 voru um 80.000 Sýrlendingar búsettir í [[Zaatari]]-flóttamannabúðunum við landamæri Jórdaníu, sem eru næststærstu flóttamannabúðir í heimi og fjórða stærsta borg Jórdaníu.<ref>{{Vefheimild|titill=Konur og stúlkur á flótta frá Sýrlandi búa við grimman veruleika - Neyðarsöfnun hafin|url=https://kjarninn.is/frettir/2017-11-08-konur-og-stulkur-flotta-fra-syrlandi-bua-vid-grimman-veruleika-neydarsofnun-hafin/|útgefandi=''[[Kjarninn]]''|ár=2017|mánuður=8. nóvember|árskoðað=2019|mánuðurskoðað=22. september}}</ref>

==Stríðsglæpir==
===Beitingar efnavopna===
[[Mynd:Ghouta massacre1.JPG|thumb|right|Fórnarlömb efnavopnaárásar á Ghouta í ágúst 2013.]]
Stjórnarher Assads hefur ítrekað legið undir ásökunum um að beita [[Klasasprengja|klasasprengjum]] og [[efnavopn]]um á móti óbreyttum borgurum. Fyrir styrjöldina hafði stjórn Assads átt eitt stærsta safn efnavopna í heimi, meðal annars af [[sinnepsgas]]i og [[sarín]]i.<ref name=globalis/> Fyrsta slíka árásin sem vakti verulega athygli á alþjóðavísu var árás á borgina [[Ghouta]] í ágúst 2013 sem [[Læknar án landamæra]] sögðu á þeim tíma að hefði valdið dauða 355 manns.<ref name=kjarninn/> Talið er að taugagasinu sarín hafi þar verið beitt gegn óbreyttum borgurum.<ref name=efnavopnaárásir/> Árásin vakti hörð viðbrögð, sér í lagi hjá Bandaríkjamönnum, en [[Barack Obama]] þáverandi Bandaríkjaforseti hafði áður talað um efnavopn sem „rauða línu“ sem ekki mætti stíga yfir.<ref name=kjarninn>{{Tímarit.is|5916102|Árás yfirvofandi|blað=[[Kjarninn]]|útgáfudagsetning=29. ágúst 2013|blaðsíða=4-5|höfundur=Þórunn Elísabet Bogadóttir}}</ref> Assad hafnaði því að stjórn hans hefði gert efnavopnaárásirnar en í kjölfar hótana Bandaríkjamanna féllst hann á tillögu Rússa um að stjórn hans skyldi skrifa undir [[Efnavopnasamningurinn|Efnavopnasamninginn]] frá árinu 1992 og afhenda alþjóðlegum eftirlitsmönnum öll efnavopn sín til förgunar.<ref>{{Vefheimild|titill=Assad staðfestir afhendingu efnavopna|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2013/09/12/assad_stadfestir_afhendingu_efnavopna/|útgefandi=[[mbl.is]]|dags=12. september 2013|skoðað=19. október 2022}}</ref>

Þrátt fyrir að stjórn Assads hafi undirritað efnavopnasáttmálann og afhent [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðunum]] og [[Stofnunin um bann við efnavopnum|Stofnuninni um bann við efnavopnum]] þau 1.300 tonn af efnavopnum sem áttu að vera til í Sýrlandi hafa áfram borist ítrekaðar tilkynningar um beitingu efnavopna í styrjöldinni. Árið 2018 var birt rannsókn eftir fréttamenn [[BBCPanorama]] og [[BBCArabic]] þar sem staðfest var að rúmlega hundrað efnavopnaárásir hefðu verið gerðar í Sýrlandi frá því í september 2013. Alls voru  164 tilkynningar um efnavopnaárásir rannsakaðar en af þeim tókst að staðfesta 106.<ref name=efnavopnaárásir>{{Vefheimild|titill=Yfir 100 efnavopnaárásir á 5 árum|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2018/10/15/yfir_100_efnavopnaarasir_a_5_arum/|útgefandi=[[mbl.is]]|dags=15. október 2018|skoðað=19. október 2022}}</ref> 

Árið 2019 gaf Stofnunin um bann við efnavopnum út skýrslu þar sem komist var að þeirri niðurstöðu að efnavopnaárás hefði verið gerð á borgina [[Douma]] í apríl árið áður, líklega með [[klórgas]]i. Stofnunin gat ekki staðfest hvort stjórnarherinn eða uppreisnarmenn hefðu gert árásina þar sem slík rannsókn var ekki á valdsviði rannsóknarteymisins.<ref>{{Vefheimild|titill=Efnavopnaárás á Douma staðfest|url=https://www.ruv.is/frett/efnavopnaaras-a-douma-stadfest|útgefandi=[[RÚV]]|dags=2. mars 2019|skoðað=19. október 2022|höfundur=Róbert Jóhannsson}}</ref> Skýrsla Efnavopnastofnunarinnar um árásina í Douma hefur hins vegar verið gagnrýnd eftir að uppljóstrari frá stofnuninni sem tók þátt í vettvangsrannsókninni greindi fjölmiðlum frá því að yfirmenn hjá stofnuninni hefðu hundsað upplýsingar sem bentu til annars en að efnavopnum hefði verið beitt.<ref>{{Vefheimild|titill=Efnavopnastofnun sökuð um að falsa Sýrlandsskýrslu|url=https://stundin.is/grein/10052/|útgefandi=''[[Stundin]]''|dags=23. nóvember 2019|skoðað=28. janúar 2023|höfundur=[[Gunnar Hrafn Jónsson]]}}</ref>

Í janúar 2023 gaf Efnavopnastofnunin út niðurstöður rannsóknar sinnar þar sem sagt var hafið yfir vafa að stjórnarher Sýrlands hefði staðið fyrir efnavopnaárás með klórgasi í Douma árið 2018. Ásökunum Sýrlendinga og Rússa um að árásin hefði verið sviðsett var hafnað.<ref>{{Vefheimild|titill=Stjórnarher Sýrlands notaði klórgas í Douma|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2023/01/28/stjornarher_syrlands_notadi_klorgas_i_douma/|útgefandi=[[mbl.is]]|dags=2. janúar 2023|skoðað=2. febrúar 2023}}</ref>

===Aðrir stríðsglæpir===
Rannsóknarnefnd á vegum Sameinuðu þjóðanna skilaði skýrslu í september 2019 þar sem fullyrt var að herir Bandaríkjanna, Rússlands og Sýrlandsstjórnar hefðu gerst sekir um stríðsglæpi með loftárásum sínum á sýrlenskar borgir undanfarið ár. Meðal annars hefðu loftárásir bandalagshers Bandaríkjamanna verið gerðar án nauðsynlegra varúðarráðstafana og hefðu því fellt eða sært fjölda óbreyttra borgara. Sér í lagi var vísað til aðgerða bandalagshersins við að uppræta [[íslamska ríkið]] í síðasta vígi sínu í [[Hajin]] í austurhluta Sýrlands í desember 2018. Var talið að sextán óbreyttir borgarar, þar á meðal tólf börn, hefðu fallið í loftárásum bandalagshersins nærri Hajin þann 3. janúar 2019. Í sömu skýrslu voru sýrlenski stjórnarherinn og rússneskir bandamenn hans sakaðir um að hafa ráðist á sjúkrahús, skóla, markaði og ræktarland.<ref>{{Vefheimild|titill=Loftárásir Bandaríkjamanna, Rússa og Sýrlandshers taldar stríðsglæpir|url=https://www.visir.is/g/2019190919782|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|dags=11. september 2019|skoðað=20. október 2022|höfundur=Kjartan Kjartansson}}</ref> 

Í júlí 2020 skiluðu eftirlitsmenn Sameinuðu þjóðanna annarri skýrslu þar sem þeir sögðu Sýrlendinga, Rússa og íslamska uppreisnarmenn hafa framið „svívirðilega“ stríðsglæpi í baráttu þeirra um [[Idlibhérað]] árið áður. Greint var frá 52 árásum sem hefðu leitt til mannfalls óbreyttra borgara og borgaralegra bygginga og voru 47 þeirra raktar til stjórnarhersins.<ref>{{Vefheimild|titill=Stríðandi fylkingar í Sýrlandi sagðar sekar um stríðsglæpi|url=https://www.visir.is/g/20201989122d|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|dags=7. júlí 2020|skoðað=20. október 2022|höfundur=Kjartan Kjartansson}}</ref>

==Tilvísanir==
{{reflist}}

[[Flokkur:Arabíska vorið]]
[[Flokkur:Borgarastríð]]
[[Flokkur:Sýrlenska borgarastyrjöldin| ]]
[[Flokkur:Stríð á 21. öld]]