Skoða frumkóða fyrir Sankti Vinsent og Grenadínur

{{Land
| nafn_á_frummáli = Saint Vincent and the Grenadines
| nafn_í_eignarfalli = Sankti Vinsent og Grenadína
| fáni = Flag of Saint Vincent and the Grenadines.svg
| skjaldarmerki = Coat of arms of Saint Vincent and the Grenadines.svg
| staðsetningarkort = VCT_orthographic.svg
| kjörorð = Pax et justitia
| þjóðsöngur = [[St Vincent Land So Beautiful]]
| tungumál = [[enska]]
| höfuðborg = [[Kingstown]]
| stjórnarfar = [[Þingbundin konungsstjórn]]
| titill_leiðtoga = [[Bretakonungur|Konungur]]<br />[[Landstjóri Santki Vinsent og Grenadíneyja|Landstjóri]]<br />[[Forsætisráðherra Sankti Vinsent og Grenadíneyja|Forsætisráðherra]]
| nöfn_leiðtoga = [[Karl 3. Bretakonungur|Karl 3.]]<br />[[Susan Dougan]]<br />[[Ralph Gonsalves]]
| staða_ríkis = [[Sjálfstæði]]
| stærðarsæti = 184
| flatarmál = 389
| hlutfall_vatns = ~0
| mannfjöldasæti = 180
| fólksfjöldi = 110.872
| mannfjöldaár = 2022
| íbúar_á_ferkílómetra = 307
| VLF_ár = 2016
| VLF = 1,243
| VLF_sæti = 179
| VLF_á_mann = 11.291
| VLF_á_mann_sæti = 101
| gjaldmiðill = [[austurkarabískur dalur]] (XCD)
| tímabelti = [[UTC-4]]
| símakóði = 1-784
| tld = vc
| atburður1 = Tengt ríki
| dagsetning1 = [[27. október]] [[1969]]
| atburður2 = Sjálfstæði
| dagsetning2 = [[27. október]] [[1979]]
| staða = Sjálfstæði frá [[Bretland]]i
| VÞL_ár = 2007
| VÞL_sæti = 91
| VÞL = {{hækkun}} 0.772
}}
'''Sankti Vinsent og Grenadínur''' eru [[eyríki]] í [[Karíbahaf]]i og hluti [[Kulborðseyjar|Kulborðseyja]], syðst í [[Litlu-Antillaeyjar|Litlu-Antillaeyjaklasanum]]. Eyjarnar urðu hluti af [[Sambandsríki Vestur-Indía]] [[1958]] þar til það leystist upp árið [[1962]]. Eyjarnar urðu síðastar Kulborðseyja til að fá [[sjálfstæði]] [[1979]].

Langstærstur hluti ríkisins er á eyjunni [[Sankti Vinsent (eyja)|Sankti Vinsent]] þar sem nær allir búa, en það nær að auki yfir norðurhluta [[Grenadínur|Grenadína]] sem liggja í suður í átt til [[Grenada]]. Norðan við Sankti Vinsent er eyríkið [[Sankti Lúsía]] og [[Barbados]] liggur austan við eyjarnar. Eyjarnar eru í [[fellibyljabeltið|fellibyljabeltinu]]. 

Eyjarnar voru byggðar [[karíbar|Karíbum]] sem komu í veg fyrir landnám Evrópumanna þar á [[17. öldin|17. öld]]. Flóttamenn af [[Afríka|afrískum]] uppruna komu þangað og mægðust við innfædda ([[garífúnar]]). Árið [[1719]] náðu Frakkar frá [[Martinique]] völdum á eyjunni og hófu þar [[plantekra|plantekruræktun]] með afrískum [[þrælahald|þrælum]]. Með [[Parísarsáttmálinn (1763)|Parísarsáttmálanum]] [[1763]] fengu [[Bretland|Bretar]] yfirráð yfir eyjunum. Á [[19. öldin|19. öld]] settust þar að [[Portúgal|Portúgalir]] frá [[Madeira]] og verkamenn frá [[Austur-Indíur|Austur-Indíum]]. Þrælahald var afnumið [[1834]] og eyjarnar urðu [[krúnunýlenda]] árið [[1877]]. Sankti Vinsent var gerð að tengdaríki árið [[1969]]. Eyjan fékk þá nánast fullt sjálfstæði. Í kjölfar þjóðaratkvæðagreiðslu árið [[1979]] fékk landið fullt sjálfstæði frá Bretlandi. 

Undirstaða efnahags eyjanna er [[banani|bananaræktun]] en [[atvinnuleysi]] er mikið. [[Ferðaþjónusta]] er vaxandi atvinnugrein. Kvikmyndin ''[[Pirates of the Caribbean]]'' var tekin á Sankti Vinsent og jók áhuga ferðamanna á landinu.

==Heiti==
Karíbar nefndu eyjuna Sankti Vinsent ''Hairouna''. [[Kristófer Kólumbus]] nefndi hana síðan Sankti Vinsent eftir heilögum [[Vinsent frá Saragossa]], verndardýrlingi [[Lissabon]], þar sem hann sá eyjuna á messudegi hans [[22. janúar]] 1502. Grenadínur kölluðust ''Los Granadillos'' á spænsku eftir eyjunni Grenada sem spænskir sjómenn nefndu líklega eftir borginni [[Granada]] á Spáni.

==Saga==
Ýmsir hópar [[Frumbyggjar Ameríku|frumbyggja]] settust að á eyjunum fyrir komu [[Evrópa|Evrópumanna]] á 16. öld, þar á meðal [[Siboney]], [[Aravakar]] og [[Karíbar]], sem líklega fluttust þangað frá árdal [[Orinoco-fljót]]s. Þegar [[Kristófer Kólumbus]] sigldi framhjá Sankti Vinsent í fjórðu ferð sinni 1502 bjuggu þar aðeins Karíbar. Þeir voru herskáir og komu í veg fyrir landnám Evrópumanna á eyjunum fram á 18. öld. [[Þrælahald|Þrælar]] frá [[Afríka|Afríku]] komu þangað sem [[skipbrotsmaður|skipbrotsmenn]] og [[flóttamaður|flóttamenn]] frá evrópsku nýlendunum á [[Sankti Lúsía|Sankti Lúsíu]] og [[Grenada]]. Afkomendur þeirra og Karíba voru þekktir sem [[svartir Karíbar]] eða [[Garífúnar]]. 

Englendingar gerðu tilkall til eyjarinnar þegar árið 1627 en fyrsta evrópska nýlendan á Sankti Vinsent var [[Barrouallie]] sem Frakkar stofnuðu á vesturströnd eyjarinnar 1719. Frönsku landnemarnir stofnuðu plantekrur sem þrælar yrktu og ræktuðu tóbak, kaffi, sykur, indigó og maís. Eftir sigur Breta á Frökkum og Spánverjum í [[Sjö ára stríðið|Sjö ára stríðinu]] 1763 kom Sankti Vinsent í hlut þeirra fyrstnefndu. Karíbar gerðu uppreisn gegn breskum yfirráðum í [[Fyrsta Karíbastríðið|Fyrsta Karíbastríðinu]]. Frakkar tóku aftur við stjórn eyjarinnar 1779 en Bretar fengu hana síðan aftur í friðarsamningunum eftir [[Bandaríska frelsisstríðið]] 1783. Svartir Karíbar gerðu röð uppreisna með stuðningi Frakka. Bretum tókst að berja andspyrnuna á bak aftur með sigri í [[Annað Karíbastríðið|Öðru Karíbastríðinu]] 1797. Eftir það voru 5000 Karíbar fluttir til eyjarinnar [[Roatán]] undan strönd [[Hondúras]]. 

Bretar héldu plantekruræktun áfram en lágt sykurverð og eldgos í [[La Soufrière]] 1812 urðu til þess að veikja undirstöður hennar. Þrælahald var afnumið 1836 og þrælar fengu fullt frelsi 1838. Í stað þræla voru fluttir inn verkamenn frá [[Austur-Indíur|Austur-Indíum]] til að vinna á plantekrunum. Árið 1877 var eyjan gerð að [[krúnunýlenda|krúnunýlendu]]. Árið 1902 gaus La Soufrière aftur og um 1700 létust, mest Karíbar. Löggjafarráð var skipað 1925 og almennur kosningaréttur innleiddur 1951. Á þessum tíma reyndu yfirvöld í Bretlandi nokkrum sinnum að sameina stjórn Sankti Vinsent og annarra breskra yfirráðasvæða á [[Kulborðseyjar|Kulborðseyjum]]. Eyjarnar urðu hluti af hinu skammlífa [[Sambandsríki Vestur-Indía]] frá 1958 til 1962.

Þann 27. október 1969 fékk Sankti Vinsent [[heimastjórn]] í eigin málum og árið 1979 fengu eyjarnar fullt [[sjálfstæði]] í kjölfar þjóðaratkvæðagreiðslu, síðastar Kulborðseyja. La Soufrière gaus aftur í apríl 1979 og olli gríðarlegu tjóni. Árið 2009 var haldin þjóðaratkvæðagreiðsla um að breyta landinu í [[lýðveldi]] en það var fellt.

Í apríl 2021 hófst eldgos í La Soufriere eldfjallinu og 16.000 íbúar eyjarinnar flúðu. <ref>[https://www.bbc.com/news/world-latin-america-56713564 St Vincent volcano: Eruptions likely in coming days, experts warn] BBC. Skoðað 13. apríl 2021</ref>

==Landfræði==
[[Mynd:Saint_Vincent_and_the_Grenadines.svg|thumb|right|Kort sem sýnir Sankti Vinsent og Grenadínur.]]
Sankti Vinsent og Grenadínur liggja vestan við [[Barbados]], sunnan við [[Sankti Lúsía|Sankti Lúsíu]] og norðan við [[Grenada]]. Eyjarnar eru hluti af [[Kulborðseyjar|Kulborðseyjum]] í [[Litlu-Antillaeyjar|Litlu-Antillaeyjum]], sem eru eyjaklasi í [[Karíbahaf]]i. Stærsta eyjan er [[Sankti Vinsent]] sem er 344 km² að stærð. Ríkið nær yfir tvo þriðju hluta [[Grenadínur|Grenadína]] sem eru eyjaklasi minni eyja á milli Sankti Vinsent og Grenada. Til ríkisins teljast 32 þeirra, þar af átta byggðar; [[Young Island]], [[Bequia]], [[Mustique]], [[Canouan]], [[Union Island]], [[Mayreau]], [[Petit St Vincent]] og [[Palm Island]]. Samanlögð stærð þeirra Grenadína sem tilheyra Sankti Vinsent og Grenadínum er 45 km². Höfuðborgin er [[Kingstown]] á Sankti Vinsent.

Sankti Vinsent er brött eldfjallaeyja. Kulborðs (austan megin) er eyjan klettótt en hléborðs eru sandstrendur. Hæsti tindur eyjarinnar er eldfjallið [[La Soufrière]], 1.234 metrar á hæð.

==Stjórnmál==
Sankti Vinsent og Grenadínur eru [[þingræði]]sríki og [[þingbundin konungsstjórn]] þar sem [[Karl 3. Bretakonungur|Karl 3.]] Bretakonungur er þjóðhöfðingi. Fulltrúi drottningar er [[landstjóri Sankti Vinsent og Grenadína]]. Núverandi landstjóri er [[Frederick Ballantyne]].

Landstjórinn fer aðallega með táknrænt vald. Hann setur [[þing Sankti Vinsent og Grenadína|þingið]] og skipar ýmsa embættismenn. Stjórnarleiðtogi er [[forsætisráðherra Sankti Vinsent og Grenadína]]. Núverandi forsætisráðherra er [[Ralph Gonsalves]], leiðtogi [[Sameinaði verkamannaflokkurinn (Sankti Vinsent og Grenadínur)|Sameinaða verkamannaflokksins]].

Þing Sankti Vinsent og Grenadína fer með löggjafarvald á eyjunum. Það situr í einni deild. Þingmenn eru 21, 15 kjördæmakjörnir og 6 öldungadeildarfulltrúar. Kjörtímabilið er 5 ár en forsætisráðherra getur boðað til kosninga hvenær sem er. Tveir flokkar eiga fulltrúa á þinginu, Sameinaði verkamannaflokkurinn og [[Nýi demókrataflokkurinn (Sankti Vinsent og Grenadínur)|Nýi demókrataflokkurinn]].

Dómsvaldið skiptist milli héraðsdómstóla, [[Hæstiréttur Austur-Karíbahafs|Hæstaréttar Austur-Karíbahafs]] og [[Breska leyndarráðið|Breska leyndarráðsins]].

===Lögregla===
Enginn her er á Sankti Vinsent og Grenadínum. [[Lögregla Sankti Vinsent og Grenadína]] rekur bæði [[sérsveit]] og [[strandgæsla|strandgæslu]].

===Stjórnsýslueiningar===
Sankti Vinsent og Grenadínur skiptast í sex sóknir. Þar af eru fimm sóknir á Sankti Vinsent en sjötta sóknin nær yfir allar Grenadínurnar. Höfuðborgin, [[Kingstown]], er í sókn heilags Georgs. 

===Réttindi samkynhneigðra===
[[Samkynhneigð]] er ólögleg á Sankti Vinsent og Grenadínum og varðar allt að sjö ára fangelsi.

==Tilvísanir==
{{reflist}}

{{wikiorðabók}}
{{commons|Saint Vincent and the Grenadines|Sankti Vinsent og Grenadínum}}
{{Breska samveldið}}
{{Norður-Ameríka}}
{{Stubbur|landafræði}}
[[Flokkur:Sankti Vinsent og Grenadínur| ]]