Skoða frumkóða fyrir Norður-Kórea

{{Land
| nafn = Alþýðulýðveldið Kórea
| nafn_á_frummáli = 조선민주주의인민공화국<br />Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk
| nafn_í_eignarfalli = Norður-Kóreu
| fáni = Flag of North Korea.svg
| skjaldarmerki = Coat_of_Arms_of_North_Korea.svg
| kjörorð = Kangsŏng Taeguk<br />[[kóreska]]: „Sterk og auðsæl þjóð“
| staðsetningarkort = Democratic_People's_Republic_of_Korea_(orthographic_projection).svg
| tungumál = [[Kóreska]]
| höfuðborg = [[Pjongjang]]
| stjórnarfar = [[Flokksræði]]
| titill_leiðtoga1 = [[Formaður þjóðarvarnarnefndar Norður-Kóreu|Formaður]]
| titill_leiðtoga2 = [[Framkvæmdastjóri æðsta fólksþings|Þingforseti]]
| titill_leiðtoga3 = [[Forsætisráðherra Norður-Kóreu|Forsætisráðherra]]
| nafn_leiðtoga1 = [[Kim Jong-un]]
| nafn_leiðtoga2 = [[Choe Ryong-hae]]
| nafn_leiðtoga3 = [[Kim Tok-hun]]
| stærðarsæti = 97
| flatarmál = 120.540
| hlutfall_vatns = 0,11
| mannfjöldaár = 2018
| mannfjöldasæti = 52
| fólksfjöldi = 25.549.604
| íbúar_á_ferkílómetra = 212
| staða = [[Sjálfstæði]]
| atburður1 = Stofnun
| dagsetning1 = [[9. september]], [[1948]]
| gjaldmiðill = [[Norðurkóreskt won]]
| VLF = 40
| VLF_ár = 2014
| VLF_sæti = 113
| VLF_á_mann = 1.300
| VLF_á_mann_sæti = 179
| tímabelti = [[UTC]]+9
| þjóðsöngur = [[Aegukka]]
| tld = kp
| símakóði = 850
}}
'''Norður-Kórea''' ([[kóreska]]: 조선 ''Chosŏn'' eða bókstaflega 북조선 ''Pukchosŏn''), opinbert heiti '''Alþýðulýðveldið Kórea''' (kóreska: 조선민주주의인민공화국 ''Chosŏn Minjujuŭi Inmin Konghwaguk''), er land í [[Austur-Asía|Austur-Asíu]] sem nær yfir norðurhluta [[Kóreuskagi|Kóreuskaga]]. Til suðurs á Norður-Kórea landamæri að [[Suður-Kórea|Suður-Kóreu]], en þessi lönd voru áður sameinuð sem [[Kórea]]. Á landamærunum er 4 kílómetra breitt [[hlutlausa svæðið í Kóreu|hlutlaust svæði]]. Í norðri á Norður-Kórea landamæri að [[Kína]] og [[Rússland]]i. Á stöku stað er landið kallað ''Pukchosŏn'' ("Norður-Chosŏn"; [[Hangul|북조선]]; [[Hanja|北朝鮮]]). ''Bukhan'' ("Norður-Han"; [[Hangul|북한]]; [[Hanja|北韓]]) er almennt notað í Suður-Kóreu. Stærsta borgin og höfuðborg landsins er [[Pjongjang]].

Kóreuskaginn var allur undir [[Kóreska keisaradæmið|Kóreska keisaradæminu]] frá 19. öld til 1910 þegar [[Japanska keisaradæmið]] lagði hann undir sig. Þegar Japanir gáfust upp við lok [[Síðari heimsstyrjöldin|Síðari heimsstyrjaldar]] var skaganum skipt í tvö hernámssvæði: norðurhluta undir stjórn [[Sovétríkin|Sovétríkjanna]], og suðurhluta undir stjórn [[Bandaríkin|Bandaríkjanna]]. Kosningar á vegum [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðanna]] 1948 urðu til þess að hvor hlutinn fékk sína ríkisstjórn. Bæði ríkin gerðu tilkall til alls skagans sem leiddi til [[Kóreustríðið|Kóreustríðsins]] 1950. Samið var um vopnahlé 1953 en formlegur friðarsamningur hefur aldrei verið gerður. Bæði ríkin urðu aðilar að Sameinuðu þjóðunum árið 1991. 

Norður-Kórea er [[flokksræði]] undir stjórn [[kóreski verkamannaflokkurinn|kóreska verkamannaflokksins]]. Hugmyndafræði flokksins er sögð mótuð af fyrsta forseta landsins, [[Kim Il-sung]], og leggur áherslu á pólitískt sjálfstæði, sjálfræði og sjálfsþurft. Ríkið einkennist af [[persónudýrkun]] leiðtoga þjóðarinnar, áherslu á uppbyggingu hers og efnahagslegri einangrunarstefnu. Stjórnkerfi landsins hefur verið lýst sem [[stalínismi|stalínsku]] [[einræði]] [[Kim-ættin|Kim-ættarinnar]]. Kosningar hafa verið haldnar í landinu en þeim hefur verið lýst sem [[sýndarkosning]]um. [[Framleiðslutæki]] eru í eigu [[ríkisfyrirtæki|ríkisfyrirtækja]] og [[samyrkjubú]]a. Nær öll þjónusta, eins og [[menntun]], [[heilbrigðisþjónusta]], [[húsnæði]] og [[matvælaframleiðsla]], er veitt eða niðurgreidd af ríkinu. Milli 1994 og 1998 gekk [[hungursneyð]] yfir Norður-Kóreu sem leiddi til dauða 240.000 til 420.000 manna að áætlað er og íbúar glíma enn við vannæringu. Stefna Norður-Kóreu er að forgangsraða í þágu hersins. Yfir 9 milljón manns eru ýmist í herþjónustu, varaliði eða stoðsveitum, sem gera um 37% allra íbúa landsins. [[Her Norður-Kóreu]] er með 1,21 virka í herþjónustu sem gerir hann að 4. stærsta herliði heims, á eftir [[Kínaher]], [[Bandaríkjaher]] og [[Indlandsher]]. Norður-Kórea býr yfir [[kjarnavopn]]um. 

Norður-Kórea er aðili að [[Samtök hlutlausra ríkja|Samtökum hlutlausra ríkja]] og [[G77]]. Landið hefur verið aðili að [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðunum]] frá 1991. Rannsókn Sameinuðu þjóðanna á [[mannréttindabrot]]um í Norður-Kóreu 2014 leiddi í ljós að „alvarleiki, umfang og eðli þessara brota bera vott um ríki sem á sér enga hliðstæðu í veröld samtímans“. Stjórn Norður-Kóreu hefur hafnað þessum ásökunum.

==Stjórnmál==
===Stjórnsýslueiningar===
<div class="left">
{| class="wikitable"
|-
! !! !! Heiti !! Chosŏn'gŭl !! Stjórnarsetur
|-
!colspan="5"| Höfuðborgir (''chikhalsi'')
|-
| 1 || [[Pjongjang]] ||{{lang|ko-Hang|평양직할시}}|| ([[Chung-guyok]])
|-
!colspan="5"| Sérstakar borgir (''teukbyeolsi'')
|-
| 2 || [[Rason]] ||{{lang|ko-Hang|라선특별시}}|| ([[Rajin-guyok]])
|-
!colspan="5"| Sýslur (''do'')
|-
| 3 || [[Suður-Pyongan-sýsla|Suður-Pyongan]] ||{{lang|ko-Hang|평안남도}}|| [[Pyongsong]]
|-
| 4 || [[Norður-Pyongan-sýsla|Norður-Pyongan]] ||{{lang|ko-Hang|평안북도}}|| [[Sinuiju]]
|-
| 5 || [[Chagang-sýsla|Chagang]] ||{{lang|ko-Hang|자강도}}|| [[Kanggye]]
|-
| 6 || [[Suður-Hwanghae-sýsla|Suður-Hwanghae]] ||{{lang|ko-Hang|황해남도}}|| [[Haeju]]
|-
| 7 || [[Norður-Hwanghae-sýsla|Norður-Hwanghae]] ||{{lang|ko-Hang|황해북도}}|| [[Sariwon]]
|-
| 8 || [[Kangwon-sýsla (Norður-Kóreu)|Kangwon]] ||{{lang|ko-Hang|강원도}}|| [[Wonsan]]
|-
| 9 || [[Suður-Hamgyong-sýsla|Suður-Hamgyong]] ||{{lang|ko-Hang|함경남도}}|| [[Hamhung]]
|-
| 10 || [[Norður-Hamgyong-sýsla|Norður-Hamgyong]] ||{{lang|ko-Hang|함경북도}}|| [[Chongjin]]
|-
| 11 || [[Ryanggang-sýsla|Ryanggang]] ||{{lang|ko-Hang|량강도}}|| [[Hyesan]]
|-
| colspan="5" |
{{Image label begin|image=North Korea location map 2.svg|width={{{width|400}}}|float={{{float|center}}}|link=}} <!--
===== PROVINCIAL LEVEL =====
-->{{Image label small|x=0.29|y=0.91|scale={{{width|300}}}|text =[[Pjongjang]]}}
{{Image label small|x=1.15|y=0.19|scale={{{width|300}}}|text =[[Rason]]}}
{{Image label small|x=0.2|y=0.95|scale={{{width|300}}}|text =[[Nampo]]}}
{{Image label small|x=0.29|y=0.83|scale={{{width|300}}}|text =[[Suður-Pyongan-sýsla|Suður-Pyongan]]}}
{{Image label small|x=0.30|y=1.03|scale={{{width|300}}}|text =[[Norður-Hwanghae-sýsla|Norður-Hwanghae]]}}
{{Image label small|x=0.20|y=1.13|scale={{{width|300}}}|text =[[Suður-Hwanghae-sýsla|Suður-Hwanghae]]}}
{{Image label small|x=0.57|y=0.98|scale={{{width|300}}}|text =[[Kangwon-sýsla (Norður-Kóreu)|Kangwon]]}}
{{Image label small|x=0.60|y=0.66|scale={{{width|300}}}|text =[[Suður-Hamgyong-sýsla|Suður-Hamgyong]]}}
{{Image label small|x=0.90|y=0.30|scale={{{width|300}}}|text =[[Norður-Hamgyong-sýsla|Norður-Hamgyong]]}}
{{Image label small|x=0.70|y=0.45|scale={{{width|300}}}|text =[[Ryanggang-sýsla|Ryanggang]]}}
{{Image label small|x=0.40|y=0.55|scale={{{width|300}}}|text =[[Chagang-sýsla|Chagang]]}}
{{Image label small|x=0.15|y=0.70|scale={{{width|300}}}|text =[[Norður-Pyongan-sýsla|Norður-Pyongan]]}}<!--
===== ÖNNUR LÖND =====
-->{{Image label small|x=0.290|y=0.280|scale={{{width|300}}}| text=[[Kína|<i style="color: #48A3B5">Kína</i>]] }}
{{Image label small|x=0.605|y=1.200|scale={{{width|300}}}| text=[[Suður-Kórea|<i style="color: #48A3B5">Suður-Kórea</i>]] }}<!--
===== SEAS - OCEANS - ETC =====
-->{{Image label small|x=0.040|y=1.220|scale={{{width|300}}}| text=[[Gulahaf|<i style="color: #48A3B5">Gulahaf<br/>(Vesturhaf Kóreu)</i>]] }}
{{Image label small|x=0.040|y=0.898|scale={{{width|300}}}| text=[[Kóreuflói|<i style="color: #48A3B5">Kóreuflói</i>]] }}
{{Image label small|x=0.850|y=0.898|scale={{{width|300}}}| text=[[Japanshaf|<i style="color: #48A3B5">Japanshaf<br>(Austurhaf Kóreu)</i>]] }}
{{Image label end}}
|}
</div>

==Íbúar==
===Trúarbrögð===
[[Mynd:Chilgol_Church_(15545529301).jpg|thumb|right|[[Kang Pan-sok]], móðir [[Kim Il-Sung]], var djákni í öldungakirkjunni [[Chilgol-kirkja|Chilgol]] í Pjongjang.]]
Opinberlega er Norður-Kórea [[trúlaust ríki]] og engar opinberar tölur yfir aðild að trúfélögum eru til. Samkvæmt mati erlendra aðila eru 64% íbúa [[trúleysi|trúlausir]], 16% aðhyllast [[kóreskur sjamanismi|kóreskan sjamanisma]], 14% leggja stund á [[Cheondogyo]], 4% eru [[búddismi|búddistar]] og 2% eru [[kristni|kristnir]]. Stjórnarskrá landsins tryggir [[trúfrelsi]] en ríkið leyfir aðeins tiltekin trúarbrögð. [[Amnesty International]] hefur lýst áhyggjum af trúarofsóknum í Norður-Kóreu.

Bæði búddismi og [[konfúsíusismi]] hafa haft mikil áhrif á menningu landsins. Cheondogyo („vegur himinsins“) er [[blönduð trú]] sem inniheldur þætti úr kóreskum sjamanisma, búddisma, [[taóismi|taóisma]] og [[Rómversk-kaþólska kirkjan|kaþólsku]] sem [[Cheondogyo-flokkurinn]] stendur fyrir.

Bandaríska trúboðshreyfingin [[Open Doors]] heldur því fram að í Norður-Kóreu eigi sér stað einhverjar mestu ofsóknir gegn kristnum mönnum í heimi. Fjórar kirkjur starfa í landinu með leyfi stjórnvalda, en gagnrýnendur halda því fram að þær séu sviðsetning handa erlendum fjölmiðlum.

== Tenglar ==
* [[Saga Kóreu]]
* [http://www.korea-dpr.com Opinber vefur]
* {{vísindavefurinn|60912|Hversu margir búa í Norður-Kóreu og hvaða aðilar veita upplýsingar um fólksfjölda þar?}}

{{Stubbur|landafræði}}
{{asía}}

[[Flokkur:Norður-Kórea]]