Skoða frumkóða fyrir Júlíus Caesar

{{Tilvísun|Sesar|karlmannsnafnið|Sesar (mannsnafn)}}
[[Mynd:Bust of Gaius Iulius Caesar in Naples.jpg|thumb|right|250px|Brjóstmynd af Cæsari]]
'''Gaius Julius Caesar''' ([[latína]]:''' CAIVS IVLIVS CAESAR''') eða '''Júlíus Cæsar''', stundum ritað '''Júlíus Sesar''', [[12. júlí|12.]] eða [[13. júlí]] um 100 f.Kr.<ref>Í flestum sögu- og handbókum er fæðingarár Caesars sagt vera 100 f.Kr. en sumir fornfræðingar hafa leitt líkur að því að hann hafi verið fæddur árið [[101 f.Kr.]] eða [[102 f.Kr.]] Sjá Ward, Heichelheim og Yeo (2003): 189, nmgr. 2.</ref> – [[15. mars]] [[44 f.Kr.]]) var [[rómarveldi|rómverskur]] [[herforingi]], [[sagnaritari]], [[stjórnmál]]amaður og síðar [[einvaldur]] í [[Róm]].

== Æska ==
Gaius Júlíus Cæsar var fæddur í [[Róm]] um 100 f.Kr. Hann var af júlísku ættinni sem var ein tignasta og elsta patríseaættin í Róm til forna. Cæsar var upphaflega auknefni manna af júlíönsku ættinni. Síðan hefur nafnbótin Cæsar verið höfð um alla [[Rómarkeisari|Rómarkeisara]]. Faðir Cæsars hét einnig Gaius Júlíus Cæsar og var meðal annars landstjóri í skattlandinu Asiu. Móðir Cæsars hét Aurelia Cotta. Föðursystir Cæsars, Júlía, var eiginkona [[Maríus|Gaiusar Maríusar]] sem var einn valdamesti maður Rómar þegar Cæsar var að vaxa úr grasi. Árið 85 f.kr. lést faðir Cæsars og varð hann þá höfuð fjölskyldunnar. Stuttu síðar giftist Cæsar Corneliu sem var dóttir [[Lucius Cornelius Cinna|Luciusar Corneliusar Cinna]], en hann var helsti stuðningsmaður Gaiusar Mariusar. Í æsku Cæsars geisaði borgarastríð á milli Mariusar og [[Lucius Cornelius Sulla|Luciusar Corneliusar Sullu]]. Marius lést árið 86 f.Kr. en stuðningsmenn hans héldu völdum í Rómaborg til ársins 83 f.Kr., en þá hertók Sulla borgina og tók sér alræðisvald. Sulla hóf að taka fjölmarga stuðningsmenn Mariusar af lífi og senda aðra í útlegð. Tengsl Cæsars við Marius settu hann í hættu og var honum skipað að skilja við Corneliu en Cæsar neitaði og flúði borgina. Cæsar gekk í herinn og hélt til [[Anatólía|Anatólíu]], en Rómverjar stóðu þá í landvinningum á því svæði.

== Leiðin til valda ==
=== Upphaf stjórmálaferils ===
Eftir að Sulla lést, árið 78 f.Kr., sneri Cæsar aftur til Rómaborgar þar sem hann klifraði hinn hefðbundna metorðastiga ungra aðalsmanna í Róm (''cursus honorum''). Til að byrja með einbeitti hann sér að lagalegum málaflutningi, þar sem hann varð þekktur fyrir ræðusnilli. Árið 76 f.Kr. fæddist [[Julia (dóttir Caesars)|Júlía]] dóttir Cæsars og Corneliu en árið 69. f.Kr. lést Cornelia.  Árið 68 f.Kr. var Cæsar kosinn [[kvestor]]. Árið 63 f.Kr. tryggði hann sér embætti yfirmanns trúarleiðtoga í Róm, ''Pontifex maximus'', en því embætti hélt hann til dauðadags. Árið 62 f.Kr. var hann kosinn [[pretóri]] og ári seinna landsstjóri í Hispaniu Ulterior (í núverandi suð-austurhluta [[Spánn|Spánar]]).

=== Ræðismannsár ===
Árið 60. f.Kr. var Cæsar kjörinn [[ræðismaður]] fyrir árið 59 f.Kr. Á hverju ári voru kjörnir tveir ræðismenn og var samstarfsmaður Cæsars maður að nafni Marcus Bibulus. Cæsar og Bibulus náðu ekki vel saman enda var Bibulus hluti af íhaldssama hluta öldungaráðsins, ''optimates'', á meðan Cæsar tilheyrði frjálslynda hlutanum, ''populares''. Ræðismannsár þeirra einkenndist af miklum deilum þeirra á milli um hin ýmsu mál, en ljóst er að Cæsar var mun valdameiri og talað var um að árið 59 f. Kr. hafi verið ræðismannsár Júlíusar og Cæsars en ekki Bibulusar og Cæsars. Cæsar fetaði í fórspor bræðranna [[Tiberius Sempronius Gracchus|Tiberiusar]] og [[Gaius Gracchus|Gaiusar Gracchusar]] og lét afhenda ríkisjarðir til fátækra og hermanna og lækka tollheimtu í [[Rómverskt skattland|skattlöndum]] um þriðjung.<ref>Durant, ''Rómaveldi'' bls. 204.</ref> Til að almenningur gæti fylgst með gerðum [[Rómverska öldungaráðið|öldungaráðsins]] lét Cæsar gefa út blöð sem voru fest á veggi borgarinnar.

=== Þremenningasamband ===
Árið 59 f.Kr. myndaði Cæsar [[Fyrra þremenningasambandið|þremenningasamband]] með [[Pompeius|Gnæusi Pompeiusi]] og [[Marcus Licinius Crassus| Marcusi Liciniusi Crassusi]]. Markmiðið með bandalaginu var að ná fram öllum helstu baráttumálum þremenninganna með því nota auð, völd og vinsældir þeirra svo hægt væri að sniðganga verklagsreglur lýðveldisins og allar þær hindranir og tafir sem þær gátu haft í för með sér. Crassus var mesti auðjöfur Rómaborgar og lagði hann fram hið pólitíska auðvald til að múta, en hann var mjög umdeildur maður vegna ríkidæmis síns. Cæsar var í mikilli skuld við Crassus sem hafði að stórum hluta fjármagnað stjórnmálaferil Cæsars. Pompeius var vinsælasti og sigursælasti hershöfðingi Rómaveldis á þessum tíma. Bandalagið var treyst með því að Pompeius giftist Júlíu dóttur Cæsars og Cæsar giftist [[Calpurnia|Calpurniu]], dóttur eins helsta bandamanns Crassusar. Upphaflega var bandalagið leynilegt en stuðningur Pompeiusar og Crassusar við landúthlutanir Cæsars opinberaði samstarf þeirra. Eftir þetta náðu þremenningarnir fram flestum sínum málum, oft með valdníðslu og mútum. Andstæðingar þrístjórnarinnar áttu á hættu að missa líf sitt. Cæsar varð [[landstjóri]] í [[Gallía|Gallíu]] árið 58 f.Kr. að loknu ræðismannsári sínu.

== Hernám Gallíu ==
[[Mynd:Siege-alesia-vercingetorix-jules-cesar.jpg|thumb|right|300px|[[Vercingetórix]] gefst upp fyrir Cæsari]]
Cæsar gersigraði Gallíu handan [[Alpar|Alpa]], núverandi [[Frakkland]], á sjö árum 58-52 f.Kr. Tiltölulega auðveldur sigur Cæsars yfir Göllum átti sér langan aðdraganda. [[Gallastríðið]] var einskonar innbyrðis [[borgarastyrjöld]] þar sem tekist var á um samskipti við menningarsvið [[Miðjarðarhafið|Miðjarðarhafsins]] en hluti gallísku þjóðarinnar var þegar orðinn þátttakandi í viðskiptakerfi Miðjarðarhafsins og því átti Cæsar öfluga bandamenn í Gallíu.

=== Bakgrunnur ===
Þegar ræðismannsári í Rómaveldi lauk var vaninn að öldungaráðið úthlutaði fráfarandi ræðismanni landstjórn. Cæsari var úthlutað landstjórn yfir skóglendi Ítalíu. Cæsar varð móðgaður yfir þessu enda var markmið öldungaráðsins að takmarka völd hans. Cæsar fékk þessu hnekkt, í krafti þremenningasambandsins, og fékk stjórn yfir Norður-Ítalíu og ''Illyricum'' (norðvesturhluta [[Balkanskagi|Balkanskagans]]) og þar með stjórn yfir fjórum herdeildum. Cæsar var stórskuldugur eftir ræðismannsár sitt og hugðist bæta fjárhag sinn með hernaðar-ránsfeng. Upphaflega virðist hann hafa ætlað sér að gera innrás í Daciu (núverandi [[Rúmenía|Rúmeníu]]) en í Gallíu var vaxandi ólga vegna ásóknar [[Germanar|germannskra þjóða]] vestur og suður um [[Rín (fljót)|Rín]]. Gallar skiptust í nokkra þjóðahópa og fjölmargar smáþjóðir sem vildu halda sjálfstæði sínu. Margir þjóðflokkar í Gallíu stunduðu viðskipti við Rómverja og voru undir áhrifum rómverskrar menningar. Borgarsamfélög voru farin að myndast í Gallíu og þar réðu höfðingjar sem voru siðmenntaðir og auðugir. Cæsar leit á þá sem bandamenn Rómverja og lagði áherslu á verndarhlutverk sitt fyrir þessar þjóðir gegn Germönum. Með þessu var hann líka að hindra að Gallar og Germanar færu að vinna saman, en ekki voru þó alltaf skýr skil á milli þess hvaða hópar töldust vera Gallar og hverjir voru Germanar.

=== Hernaður gegn Helvetum og Suebum ===
Rómverjar höfðu þegar náð fótfestu í suðausturhluta Gallíu (''Narbonensis'') og stofnað þar skattland. Cæsar tók við stórn þess svæðis þegar hann hóf hernaðaraðgerðir sínar í Gallíu og notaði sem stökkpall fyrir frekari útþennslu Rómaveldis norður á bóginn. Cæsar myndaði fljótlega tvær nýjar herdeildir til viðbótar við þær fjórar sem hann hafði undir sinni stjórn. Helvetar voru Gallískur þjóðflokkur sem bjó í núverandi [[Sviss]] en vildi færa sig um set úr [[Alparnir|Ölpunum]] niður á láglendi þar sem Adeui þjóðflokkurinn bjó, en þeir voru bandamenn Rómverja. Cæsar ákvað að stöðva þessa þjóðflutninga og kom hluta herafla Helveta á óvart þegar hann sigraði þá í [[orrustan við Arar|orrustunni við Arar]]. Heildarherafli Helveta var mun stærri en sá sem Cæsar hafði undir sinni stjórn og því hörfuðu Rómverjar en Helvetar eltu þá. Að lokum stöðvaði Cæsar undanhaldið og mætti Helvetum í [[orrustan við Bibracte|orrustu við Bibracte]]. Rómverjar höfðu sigur eftir langan bardaga og Cæsar skipaði Helvetum að snúa aftur til síns heima. 

Næst sneri Cæsar sér að Suebum sem var Germanskur þjóðflokkur upprunninn frá Germaníu handan Rínar. Ariovistus, höfðingi Sueba, hafði leitt þjóð sína til Gallíu og fengið þar landsvæði hjá gallískum bandamönnum sínum. Þegar Ariovistus heimtaði meira land sneru Gallar sér ti Cæsars og báðu hann um aðstoð. Cæsar skipaði Ariovistusi að stöðva alla fólksflutinga yfir Rín en þegar hann varð ekki við því lét Cæsar til skarar skríða. Ariovistus var á leið til borgarinnar Vesontio (núverandi [[Besançon]]) en Cæsar náði henni á sitt vald áður en Germanirnir komust þangað og mætti Ariovistusi svo í bardaga eftir misheppnaðar samningaviðræður. Cæsar vann orrustuna og Suebar flúðu aftur austur yfir Rín.

=== Belgica, Germanía og Britannía ===
Árið 56 f.Kr. var þremenningasambandið endurnýjað og í kjölfarið tryggðu Pompeius og Crassus sér ræðismannsembættin árið 55 f.Kr. og að því loknu sáu þremenningarnir til þess að Crassus fékk landstjórn yfir skattlandinu Sýrlandi og Pompeius yfir [[Spánn|Spáni]]. Einnig fékk Cæsar fimm ára framlengingu á landstjórn sinni í Gallíu.

Enn var Cæsar að hjálpa bandamönnum sínum þegar hann réðst gegn Belgum, sem bjuggu í Belgicu (u.þ.b. núverandi [[Belgía|Belgíu]]). Belgar voru bandalag nokkurra þjóðflokka sem virðast hafa verið af blönduðum gallískum og germönskum uppruna. Sterkasti belgíski hópurinn var Nervi þjóðflokkurinn og átti Cæsar fullt í fangi með að sigra þá, en þegar hann var búinn að leggja þá að velli var eftirleikurinn auðveldur og Cæsar náði völdum yfir allri Belgicu. Að þessu loknu lét Cæsar hermenn sína byggja brú yfir Rín og hélt í herferð til Germaníu. Herferðinni var beint gegn Suebum en engir stórir bardagar voru háðir og Cæsar sneri til baka yfir Rín og lét eyðileggja brúnna. Einnig lagði Cæsar undir sig þjóðflokka við [[Ermasund]] og árið 55 f.Kr. fór hann með flokk yfir til Britanniu (núverandi [[Bretland]]s) án teljandi árangurs. Árið eftir fór Cæsar aftur í herferð til Britanniu og vann afgerandi sigur yfir britónskum þjóðflokki en sneri svo aftur til Gallíu. Þessar herferðir höfðu ekki nein varanleg áhrif á átökin í Gallíu en nýttust Cæsari í áróðursstríðinu sem hann háði gegn íhaldsöflum í öldungaráðinu því almenningur í Rómaborg hreifst af fréttum af sigrum í svo fjarlægu og framandi landi.

=== Uppreisn og eftirmál ===
Þegar Cæsar hafði náð stuðningi mikils hluta gallísku þjóðarinnar ákvað hann að kalla saman þjóðþing og koma á fót ríkisstofnun sem gæti framkvæmt pólitískar skipanir hans. En hernaður Cæsars og liðs hans hafði verið miskunnarlaus og fjöldi manns tekinn af lífi og aðrir færðir í þrælkun. Því áttu margir harma að hefna og brátt gaus upp uppreisn gegn Rómverjum í Gallíu. Uppreisnarmenn með [[Vercingetórix]], sem var höfðingjasonur, í broddi fylkingar, börðust út í sveitunum og skildu eftir sig sviðna jörð svo að Rómverjar gátu ekki aflað sér vista. En Cæsari, með aðstoð germansks riddaraliðs, tókst að bæla uppreisnina niður. Úrslitaorrusta var háð, árið 52 f.Kr., við [[orrustan um Alesiu|Alesiu]] þar sem Rómverjar knúðu fram sigur eftir harðan bardaga. Að uppreisn Vercingetorixar lokinni hafði Cæsar alla Gallíu á sínu valdi og gerði hana að rómversku skattlandi. 

Cæsar skrifaði bók um [[Gallastríðið (Caesar)|Gallastríðið]] sem stóð í 7 ár. Þar réttlætir hann gerðir sínar og er bókin varnarit vegna ásakana frá Róm um að hann hafi farið út fyrir verksvið sitt og verið með óþarfa hernað. Hann segir að sóknir hans og innlimun hafi verið varnarstríð til að bæla niður vandamál í landinu. „Bókin er [[áróðursrit]], full af dulbúnu sjálfhóli til að sanna eigið ágæti, göfugmennsku, hógværð, ráðdeild og kænsku.“<ref>''Veraldarsaga Fjölva'' bls: 149.</ref> Í ''Rómaveldi'' eftir [[Will Durant]] segir „Gallastríð Sesars er ekki einungis varnarrit: Skýrleiki frásagnarinna og hinn fágaði einfaldleiki hefur skipað því á tignarsess í [[latneskar bókmenntir|latneskum bókmenntum]]“.

== Borgarastríð ==
[[Mynd:Caesarova kasna detail.jpg|thumb|right|200px|Gosbrunnur með styttu af Cæsari]]
=== Þremenningasambandi slitið ===
Á meðan dvöl Cæsars í Gallíu stóð liðaðist þremenningabandalagið í sundur. Árið 54 f.Kr. lést Júlía, dóttir Cæsars og eiginkona Pompeiusar, í barnsburði. Hjónaband Pompeiusar og Júlíu virðist hafa verið náið og hafði hjálpað til við að styrkja samband Pompeiusar og Cæsars. Crassus, sem hafði verð skipaður landssjóri í [[Sýrland]]i, vildi ná frama og vinna lönd sem herforingi eins og Cæsar og Pompeius. [[Parþía]] lá austan við Sýrland og þangað hélt Crassus með her en féll í [[Orrustan við Carrhae|orrustunni við Carrhae]] 53. f.Kr. Segja má að andlát Júlíu og Crassusar hafi gert útaf við þremenningasambandið.

=== Átök við Pompeius ===
Pompeius, sem var landsstjóri á Spáni, sat í Róm og hafði snúist á sveif með íhaldsmönnum (''optimates'') þar sem lýðssinnar (''populares'') voru farnir að verða uppvöðslusamir. Pompeius studdi öldungaráðið sem heimtaði að Cæsar myndi leysa upp her sinn er landsstjóratíma hans í Gallíu lyki. Cæsar neitaði þessu og árið [[49 f.Kr.]] hélt hann með her sinn í heimildarleysi yfir [[Rubicon-fljót]], sem skilur að Gallíu Císalpínu og [[Ítalía|Ítalíu]]. Við þessa ákvörðun sína mælti Cæsar hin fleygu orð: „teningunum er kastað“ [ālea iacta est] og átti við að nú skyldi hann gera upp við Pompeius. Cæsar hélt til Rómar með her sinn en Pompeius hörfaði til [[Balkanskagi|Balkanskaga]] þar sem hann kom sér upp herliði. 48. f.Kr. Hélt Cæsar á eftir honum og háðu þeir [[Orrustan við Farsalos|orrustu við Farsalos]] á [[Grikkland hið forna|Grikklandi]] og hafði Cæsar sigur. Pompeius flúði til [[Egyptaland]]s þar sem hann var veginn af mönnum faraós þegar hann gekk þar á land; það gerðu þeir til að reyna að tryggja sér stuðning Cæsars.

=== Egyptland og frekari átök ===
Cæsar sigldi til [[Alexandría (Egyptaland)|Alexandríu]] á eftir Pompeiusi. Þar reyndi hann að miðla málum systkinanna [[Ptolemajos 13.|Ptólemajos]]ar og [[Kleópatra|Kleópötru]] sem gerðu bæði tilkall til krúnunar. Cæsar kom Ptólemajosi frá völdum og setti Kleópötru í hásætið. Kleópatra og Cæsar eignuðust sonin [[Caesarion|Ptólemajos Cæsar]] og gekk hann undir heitinu ''Cæsarion'' (Litli Cæsar). Cæsar sneri aftur til Rómar ásamt Kleópötru og Litla Cæsari eftir að hafa sigrað í orrustu í [[Litla Asía|Litlu Asíu]] þar sem hann „kom, sá og sigraði“. Þessu næst sneri Cæsar sér að stuðningmönnum Pompeiusar og sigraði [[Metellus Scipio]], [[Cato yngri]] og [[Juba 1.|Juba konung í Númidíu]]  í [[orrustan við Thapsus|orrustunni við Thapsus]] í norður-Afríku. Synir Pompeiusar, Gnajus og Sextus, höfðu flúið til Hispaniu og Cæsar fór á eftir þeim. Hann mætti þeim í [[orrustan við Munda|orrustunni við Munda]] og knúði fram sigur en sagðist síðar hafa þurft að berjast fyrir lífi sínu. Að þessu öllu loknu blés Cæsar til sigurgöngu í Róm og kom Kleópatra opinberlega fram við hlið hans. Cæsar var giftur Calpúrníu og bjó með henni í Róm en hann var líka í sambandi við Kleópötru sem bjó í einkahöll handan Tíberfljóts. Kleópatra vildi að Cæsar stofnaði konungsveldi Rómar og settist að í Alexandríu þar sem hún yrði drottning.

== Einvaldur ==
Árið [[46 f.Kr.]] hafði Cæsar náð öllu Rómveldi á sitt vald og lét hann öldungaráði gefa sér [[alræðisvald]] til 10 ára. Tveimur árum síðar tók hann sér alræðisvald til æviloka sem urðu í mars sama ár. Cæsar var snjall stjórnmálamaður og kom á ýmsum umbótum í stjórnkerfinu. Hann fjölgaði í öldungaráðinu upp í 900 og tilnefndi nýja öldunga sem voru honum hliðhollir úr ýmsum þjófélagshópum og úr ýmsum skattlöndum. Hann lækkaði [[skattar|skatta]] í skattlöndum, skipti löndum milli hermanna sinna og fátækra. Hann reyndi að stemma stigu við [[þrælahald]]i með lögum. Hann sendi tugi þúsunda fátækra borgara í Róm, sem landnema til nýlendna sinna. Hinum fátæklingunum veitti hann vinnu við [[byggingaframkvæmdir]]. Hann tók upp tímatal með egypsku sniði sem var nefnt, [[júlíanska tímatalið]] og er dagatalið þar með fellt að gangi sólarinnar í stað tunglsins. 365 dagar eru í árinu og [[hlaupársdagur]] fjórða hvert ár. Hann tryggði gengi [[gjaldmiðill|gjaldmiðils]] með því að slá mynt úr [[gull]]i og setti reglur um vexti og [[gjaldþrot]]. Hann kom á skipulagi og stjórn í Rómaveldi.

== Fyrirsát og víg Cæsars ==
Nokkrir fyrrum félagar Cæsars óttuðust að hann ætlaði sér að afnema lýðveldið og skipa sjálfan sig konung. Þeir lögðu því á ráðin með að ryðja honum úr vegi áður en að það yrði um seinan. Í mars [[44 f.Kr.]], þegar Cæsar var á leið inn í öldungaráðið, var honum veitt [[fyrirsát]] og hann stunginn til bana. Helstu samsærismenn um víg Cæsars voru [[Brútus]] og [[Gaius Cassius Longinus|Cassius]]. Brutus var sonur Serviliu Cæpionis sem var hjákona Cæsars og var orðrómur á kreiki um að Brutus hafi í raun verið sonur Cæsar, en það verður að teljast ólíklegt þar sem Cæsar var líklega ekki nema fimmtán árum eldri en Brutus. Sagan segir að þegar Cæsar sá Brútus meðal samsærismanna hafi hann mælt á [[forngríska|forngrísku]] „και συ τεκνον?“, sem útleggst á íslensku „''einnig þú, barn?''“.<ref>Súetóníus, ''Divus Julius'' LXXXII.</ref> en samkvæmt öðrum heimildum féll hann án þess að mæla orð.<ref>Plútarkos, ''Caesar'' 66.6-7.</ref>
[[Shakespeare]] leggur Cæsari í munn lokaorðin ódauðlegu „''[[Et tu, Brute?]]''“, sem er latína og þýða má „''þú líka, Brútus?''“.

Þegar erfðaskrá Cæsars var skoðuð, að honum látnum, kom í ljós að hann arfleiddi [[Ágústus|Gaius Octavíanus]], frænda sinn, að auðæfum sínum. Cæsar var ömmubróðir Octavíanusar, sem var 18 ára þegar þetta gerðist. Octavianus og [[Marcus Antonius]], einn af helstu bandamönnum Cæsars, sameinuðust gegn banamönnum Cæsars, en síðar urðu þeir sjálfir andstæðingar og tókust á um völdin. Það endaði með því að Octavianus stóð upp sem sigurvegari og varð fyrsti keisari rómaveldis.

== Tilvísanir ==
{{reflist}}

== Heimildir ==
[[File:Julii Caesaris quae exstant.tif|thumb|C. Iulii Caesaris quae extant, 1678]]
* Durant, Will, ''Rómaveldi'', fyrra bindi (Reykjavík: Mál og menning, 1993).
* Dóra Hafsteinsdóttir og Sigríðar Harðardóttir (ritstj.), ''Íslenska alfræðiorðabókin'' þriðja bindi. (Reykjavík: Bókaútgáfan Örn og Örlygur, 1990). 
* Sigurður Ragnarsson, ''Heimsbyggðin, saga mannkyns frá öndverðu til nútíðar'' (Reykjavík: Mál og menning, 1995).
* Þorsteinn Thorarensen, ''Veraldarsaga Fjölva, saga mannkyns frá steinöld til geimaldar'', sjötta bindi. (Reykjavík: Fjölvaútgáfan, 1979).
* Ward, Allen M., Fritz M. Heichelheim og Cedric A. Yeo, ''A History of the Roman People'' 4. útg. (Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall, 2003).

== Tengt efni ==
* [[Ágústus]]
* [[Kleópatra]]
* [[Rómaveldi]]

== Tenglar ==
{{Wikivitnun}}
* [http://www.romarvefurinn.is/sagan_arfur_sesars.html Rómarvefurinn] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071014022111/http://www.romarvefurinn.is/sagan_arfur_sesars.html |date=2007-10-14 }}
* [http://wayback.vefsafn.is/wayback/20060524001539/skolavefurinn.is/_opid/saga/old/0_old/julius_sesar/julius_sesar.pdf Skólavefurinn]
* [http://www.timarit.is/?issueID=435372&pageSelected=3&lang=0 „Gaius Júlíus Cæsar – útflúraði ekki frásögnina með óþörfu orðskrúði“; grein í ''Lesbók Morgunblaðsins'' 1982]
{{fd|100 f.Kr.|44 f.Kr.}}

[[Flokkur:Rómverskir alræðismenn]]
[[Flokkur:Rómverskir herforingjar]]
[[Flokkur:Rómverskir ræðismenn á lýðveldistímanum]]
[[Flokkur:Rómverskir sagnaritarar]]
[[Flokkur:Myrtir þjóðhöfðingjar]]