HIV
HIV (skammstöfun komin frá enska heitinu human immunodeficiency virus („ónæmisskerðingar-veira í manninum“), á íslensku stundum kölluð eyðniveira) er veira sem ræðst á ónæmiskerfi mannsins. HIV getur smitast með blóði, sæði, leggangavökva og brjóstamjólk.
Veiran er af gerð víxlveira (retróveira) og af undirgerð hæggengra veira (lentivirus). Hún sýkir frumur sem gegna hlutverki í ónæmiskerfi mannsins, þá aðallega T-hjálparfrumur af undirgerð CD4+. T-hjálparfrumur eru nauðsynlegar fyrir lært ónæmi, þ.e. að líkaminn geti varist þeim sýklum sem hann hefur séð áður. Veiran drepur þessar frumur. Nokkrum árum eftir sýkingu er fjöldi CD4+ T-hjálparfrumna orðinn svo lágur að líkaminn getur ekki lengur varist nýjum sýkingum.
Einkenni eru mjög lengi að koma fram. Tæpum 2 mánuðum eftir smit fá margir höfuðverk og hita, en næstu einkenni eftir það koma ekki fram fyrr en mörgum árum síðar. Þá hefur veiran veikt ónæmiskerfið verulega og fólk fær ýmsar tækifærissýkingar. Þá kallast sjúkdómurinn alnæmi eða eyðni.
Ekki er hægt að greina sýkingu fyrr en 2 mánuðum eftir smit. Lækning við HIV er ekki til, en hægt er að halda sýkingunni algerlega í skefjum með nýjum lyfjum. Með réttri lyfjameðferð er einstaklingur ekki smitandi. Án meðferðar má reikna með að lifa í 9 til 11 ár.[1]
Í lok árs 2016 höfðu samtals 361 greinst með HIV á Íslandi frá upphafi, 257 karlar og 104 konur. Af þeim höfðu 73 greinst með alnæmi og 39 látist af völdum HIV.[2] Árlega greinast undir 30 einstaklingar með HIV á Íslandi.[3]
Sambærilegar veirur finnast einnig í dýrum og eru um 4% katta heimsins sýktir af katta-eyðniveirunni.[4]
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]- „Er alnæmi það sama og HIV-veiran?“. Vísindavefurinn.
- „Getur maður fengið HIV-veiruna við sjálfsfróun?“. Vísindavefurinn.
- „Er hægt að smitast af HIV ef maður kyssir einhvern sem er smitaður?“. Vísindavefurinn.
- „Getur HIV-veiran borist með flugum?“. Vísindavefurinn.
- „Hversu margir eru smitaðir af HIV-veirunni í heiminum?“. Vísindavefurinn.
Tilvitnanir
[breyta | breyta frumkóða]- ↑ UNAIDS, WHO (desember 2007). „2007 AIDS epidemic update“ (PDF). bls. 10. Afrit af upprunalegu (PDF) geymt þann 27. maí 2008. Sótt 12. mars 2008.
- ↑ Tölulegar upplýsingar um HIV og alnæmi á Íslandi til 2016. Geymt 8 apríl 2022 í Wayback Machine Embætti landlæknis, 2016.
- ↑ Tilkynningarskyldir sjúkdómar 2010-2017. Geymt 29 október 2018 í Wayback Machine Embætti landlæknis.
- ↑ Richards, J (2005), „Feline immunodeficiency virus vaccine: Implications for diagnostic testing and disease management“, Biologicals, 33 (4): 215–7, doi:10.1016/j.biologicals.2005.08.004, PMID 16257536.