Íslenskt fornbréfasafn
Íslenskt fornbréfasafn – (latína: Diplomatarium Islandicum) – er heildarútgáfa á íslenskum fornbréfum og skjölum frá elstu tímum fram undir 1590. Meginhluti skjalanna er frá því eftir 1250. Komin eru út 16 bindi. Útgáfan er stafrétt og á því máli sem bréfin eru skrifuð á. Ítarlegar skrár fylgja hverju bindi, um mannanöfn, staðanöfn og atriðisorð.
Fullur titill ritsins er: „Íslenzkt fornbréfasafn, sem hefir inni að halda bréf og gjörninga, dóma og máldaga og aðrar skrár, er snerta Ísland eða íslenzka menn.“
Hið íslenska bókmenntafélag gaf fornbréfasafnið út. Fyrsta bindið kom út 1857–1876 og 16. bindið 1952–1972. Fyrstu fjögur bindin og hluti af því fimmta voru gefin út í Kaupmannahöfn, en eftir það fluttist útgáfan til Reykjavíkur, eftir að útgáfu- og fræðastarfsemi þar var orðin öflugri.
Eftirtaldir aðilar hafa unnið að útgáfunni, en fleiri hafa komið að nafnaskrárgerð:
- 1. bindi: Jón Sigurðsson forseti.
- 2.–11. bindi: Jón Þorkelsson forni, þjóðskjalavörður.
- 12.–15. bindi: Páll Eggert Ólason sagnfræðingur, byggði að nokkru á vinnu Jóns Þorkelssonar.
- 16. bindi: Björn Þorsteinsson sagnfræðingur.
Ákveðið var að gefa Bréfabók Guðbrands biskups út í sérstakri bók, og má líta á hana sem viðauka við Fornbréfasafnið:
- Bréfabók Guðbrands byskups Þorlákssonar, Rvík 1919–1942: Jón Þorkelsson og Páll Eggert Ólason sáu um útgáfuna.
Skjölunum er raðað í tímaröð innan hvers bindis, og því mynda hinar eldri bréfabækur ekki samfellda heild í útgáfunni. Einnig er nokkur skörun í tíma milli binda, þegar ný skjöl hafa komið í leitirnar.
Málið á flestum skjölunum er íslenska. Ýmis bréf, einkum þau sem varða kirkjumál eða samskipti við önnur lönd, eru á latínu.
Í 16. bindinu, sem Björn Þorsteinsson sá um, eru nær eingöngu birt ensk (og þýsk) skjöl sem snerta sögu Íslands á 15. og 16. öld. Björn gaf einnig út ritið: Enskar heimildir um sögu Íslendinga á 15. og 16. öld, Hið íslenska bókmenntafélag, Rvík 1969, og má líta á það sem skýringarrit með 16. bindi Fornbréfasafnsins.
Fornbréfasafnið eða Diplomatarium Islandicum (oft skammstafað DI) er ómissandi heimildasafn um sögu Íslands frá upphafi og fram yfir siðaskipti.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Íslenskt fornbréfasafn
Tenglar
[breyta | breyta frumkóða]Fyrstu ellefu bindin af Íslensku fornbréfasafni eru nú (2010) aðgengileg á vefsíðu Internet Archive:
- Íslenskt fornbréfasafn, 1. bindi. — Skjöl 834–1264.
- Íslenskt fornbréfasafn, 2. bindi. — Skjöl 1253–1350.
- Íslenskt fornbréfasafn, 3. bindi. — Skjöl 1269–1415.
- Íslenskt fornbréfasafn, 4. bindi. — Skjöl 1265–1449.
- Íslenskt fornbréfasafn, 5. bindi. — Skjöl 1330–1476.
- Íslenskt fornbréfasafn, 6. bindi. — Skjöl 1245–1491.
- Íslenskt fornbréfasafn, 7. bindi. — Skjöl 1170–1505.
- Íslenskt fornbréfasafn, 8. bindi. — Skjöl 1261–1521.
- Íslenskt fornbréfasafn, 9. bindi. — Skjöl 1262–1536.
- Íslenskt fornbréfasafn, 10. bindi. — Skjöl 1169–1542. Vantar titilblað, efnisyfirlit og nafna- og atriðisorðaskrár.
- Íslenskt fornbréfasafn, 11. bindi. — Skjöl 1310–1550. Vantar titilblað, efnisyfirlit og nafna- og atriðisorðaskrár.
- Íslenskt fornbréfasafn, 12. bindi. — Skjöl 1200–1554.
- Íslenskt fornbréfasafn, 13. bindi. — Skjöl 1555–1562.
- Íslenskt fornbréfasafn, 14. bindi. — Skjöl 1551–1567.
- Íslenskt fornbréfasafn, 15. bindi. — Skjöl 1567–1570.
- Íslenskt fornbréfasafn, 16. bindi. — Skjöl 1415–1589.