Jamal Khashoggi

Jamal Khashoggi جمال أحمد خاشقجي‎
Jamal Khashoggi árið 2018.
Fæddur	13. október 1958 Medina, Sádi-Arabíu
Dáinn	2. október 2018 (59 ára) Istanbúl, Tyrklandi
Dánarorsök	Myrtur
Störf	Blaðamaður
Maki	Rawia al-Tunisi (skilin)
Börn	4

Jamal Ahmad Khashoggi (13. október 1958 – 2. október 2018) var sádi-arabískur blaðamaður, rithöfundur og ritstjóri og framkvæmdastjóri fréttastofunnar Al-Arab News. Hann var myrtur í ræðismannsskrifstofu Sáda í Istanbúl þann 2. október 2018 af útsendurum sádi-arabísku ríkisstjórnarinnar. Hann hafði einnig verið ritstjóri sádi-arabíska fréttablaðsins Al Watan og hafði þar birt fjölda greina eftir umbótasinnaða Sáda.

Khashoggi hafði í pistlum sínum (sér í lagi í blaðinu The Washington Post) mælt með því að sádi-arabísk yfirvöld hefðu hemil á harðlínumönnum sem vilja stjórna ríkinu í samræmi við strangan wahhabisma og hafði kallað eftir því að Sádar reyndu að „samræma veraldarhyggju og íslam, líkt og gert hefur verið í Tyrklandi“. Khashoggi hafði á yngri árum átt í tengslum við Bræðralag múslima og hafði í seinni tíð lýst yfir þeirri skoðun sinni að ekki væri hægt að koma á lýðræði í arabaríkjum án þess að viðurkenna að íslömsk stjórnmálastefna væri hluti af þeim. Khashoggi komst í kynni við Osama bin Laden á árum bin Ladens í stríðinu í Afganistan og tók nokkur viðtöl við hann.

Khashoggi flúði frá Sádi-Arabíu í september árið 2017 og fór í sjálfskipaða útlegð. Hann sagði að sádi-arabíska ríkisstjórnin hefði gert Twitter-aðgang hans upptækan og hóf í auknum mæli að skrifa greinar þar sem hann gagnrýndi stjórnvöld Sádi-Arabíu. Khashoggi var sér í lagi mjög gagnrýninn í garð sádi-arabíska krónprinsins Múhameðs bin Salman og föður hans, Salmans konungs. Khashoggi var hlynntur sumum umbótum krónprinsins, eins og þeirri að veita konum ökuréttindi, en mótmælti öðrum aðgerðum, sér í lagi handtöku stjórnvalda á mótmælendum og aðgerðasinnum eins og kvenréttindakonunni Loujain al-Hathloul. Hann gagnrýndi einnig hernaðarinngrip Sáda í borgarastyrjöldina í Jemen. Í apríl 2018 sagði Khashoggi um krónprinsinn: „Það er rétt hjá krónprinsinum að frelsa Sádi-Arabíu undan íhaldssömu trúarofstæki en rangt hjá honum að breiða út nýja tegund af ofstæki sem er, þótt hún sé kannski frjálslyndari og boðlegri í augum vesturheims, ekkert síður óumburðarlynd gagnvart hvers kyns andófi.“

Khashoggi gekk inn í sádi-arabísku ræðismannsbygginguna í Istanbúl þann 2. október árið 2018 en kom aldrei aftur út. Eftir að fréttir bárust um að hann hefði verið myrtur og skorinn í búta þar inni hófu tyrkneskir og sádi-arabískir embættismenn rannsókn á ræðismannsbyggingunni þann 15. október. Í fyrstu neituðu stjórnvöld Sáda því að Khashoggi hefði dáið inni í byggingunni og héldu því fram að hann hefði yfirgefið ræðismannsskrifstofuna á lífi. Þann 20. október viðurkenndu stjórnvöldin að Khashoggi hefði verið drepinn inni í byggingunni en héldu því fram að hann hefði verið kyrktur til bana eftir að slagsmál brutust út. Sádar breyttu framburði sínum aftur þann 25. október þegar ríkissaksóknari Sádi-Arabíu lýsti því yfir að morðið hefði verið skipulagt fyrirfram.

Þann 16. nóvember árið 2018 ályktaði bandaríska leyniþjónustan að krónprinsinn Múhameð bin Salman hefði fyrirskipað morðið á Khashoggi. Donald Trump Bandaríkjaforseti sagði leyniþjónustuna síðar hafa rangt fyrir sér og sagði að rannsóknin yrði að halda áfram. Þann 23. desember 2019 voru fimm menn dæmdir til dauða fyrir morðið á Khashoggi. Mannréttindavaktin, Amnesty International og Blaðamenn án landamæra fordæmdu dóminn og sögðu réttarhöldin ekki hafa litið til hlutar krónprinsins eða annarra valdamanna Sádi-Arabíu í morðinu. Stjórnvöld Tyrklands tóku í sama streng og sögðu að skipuleggjendum morðsins hefði verið tryggð friðhelgi. Árið 2021 birti ríkisstjórn Joe Biden Bandaríkjaforseta tveggja ára gamla skýrslu þar sem komist var að þeirri niðurstöðu að krónprinsinn hefði veitt samþykki fyrir morðinu á Khashoggi.