Skoða frumkóða fyrir Sakharov-verðlaunin

[[Mynd:Remise du Prix Sakharov à Aung San Suu Kyi Strasbourg 22 octobre 2013-14.jpg|thumb|right|[[Aung San Suu Kyi]] tekur við Sakharov-verðlaununum árið 2013 af [[Martin Schulz]], forseta Evrópuþingsins.]]
'''Sakharov-verðlaunin fyrir hugsanafrelsi''', yfirleitt aðeins kölluð '''Sakharov-verðlaunin''', eru verðlaun sem [[Evrópuþingið]] veitir einstaklingum eða hópum fólks sem hafa tileinkað líf sín baráttu fyrir mannréttindum og hugsanafrelsi.<ref name=cold>{{Vefheimild| url = http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/23/newsid_2540000/2540121.stm | titill= 1986: Sakharov comes in from the cold | útgefandi = [[BBC News]] | árskoðað= 2019 |mánuðurskoðað= 15. mars | mánuður= 23. desember| ár=1986 | safnslóð = https://web.archive.org/web/20101226190108/http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/23/newsid_2540000/2540121.stm | safnmánuður= 26. desember |safnár=2010}}</ref> Verðlaunin eru nefnd eftir sovéska vísindamanninum og andófsmanninum [[Andrej Sakharov]] og hafa verið veitt árlega frá árinu 1988. Á hverju ári útbúa utanríkismála- og þróunarnefndir Evrópuþingsins lista af tilnefningum og tilkynna um vinningshafann í október.<ref name= cold /> Viðurkenningunni fylgja 50.000 evra peningaverðlaun.<ref name=official>{{Vefheimild|url=http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/home/how-it-works.html |titill=Sakharov Prize |útgefandi= [[Evrópuþingið]] |mánuðurskoðað=15. mars|árskoðað=2019 |safnslóð=https://web.archive.org/web/20170915203806/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/home/how-it-works.html| safnmánuður= 15. september|safnár=2017}}</ref> Fyrstu verðlaunahafarnir voru [[Nelson Mandela]] og [[Anatolíj Martsjenko]]. [[Aung San Suu Kyi]] vann verðlaunin árið 1990 en gat ekki tekið við þeim fyrr en árið 2013 þar sem hún var þá fangelsuð í heimalandi sínu, [[Mjanmar]].<ref>{{Vefheimild| url = https://www.ft.com/content/cb66fa57-f334-33d9-bb2e-ca4cb5ef50bc?mhq5j=e5 | útgefandi = ''Financial Times'' | titill= Aung San Suu Kyi collects Sakharov prize 23 years on | höfundur = Annabel Cook | mánuður= 22. október|ár=2013 | mánuðurskoðað= 15. mars|árskoðað=2019 | safnslóð = https://web.archive.org/web/20171028043703/https://www.ft.com/content/cb66fa57-f334-33d9-bb2e-ca4cb5ef50bc?mhq5j=e5 | safnmánuður= 28. október |safnár=2017}}</ref> Ýmis samtök og stofnanir hafa einnig hlotið Sakharov-verðlaunin. Fyrstu samtökin sem voru verðlaunuð voru [[Mæður Maítorgsins]] (spænska: ''Madres de Plaza de Mayo'') frá [[Argentína|Argentínu]] árið 1992. Fimm verðlaunahafar Sakharov-verðlaunanna hlutu seinna [[friðarverðlaun Nóbels]]: Nelson Mandela, Aung San Suu Kyi, [[Malala Yousafzai]], [[Denis Mukwege]] og [[Nadia Murad]].<ref>{{Vefheimild | url = https://www.nytimes.com/2017/10/06/world/nobel-peace-prize-winners-throughout-history.html | work = The New York Times | titill= Nobel Peace Prize Winners Throughout History | höfundur= Boshnaq, Mona; Chan, Sewell; Dremeaux, Lillie; Karasz, Palko; Kruhly, Madeleine | safnslóð = https://web.archive.org/web/20171013154603/https://www.nytimes.com/2017/10/06/world/nobel-peace-prize-winners-throughout-history.html | safnmánuður= 13. október|safnár=2017}}</ref>

==Saga==
Þann 26. júlí árið 1984 samþykkti Evrópuþingið ályktun um að skora á Sovétríkin að leyfa Sakharov-hjónunum að snúa heim til Rússlands.<ref>Journal officiel des Communautés européennes section C 172 du 2 juillet 1984, bls. 126, http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=OJ:C:1984:172:TOC</ref> Á meðan rætt var um málefnið á þinginu voru lagðar fram nokkrar tillögur um að heiðra Andrej Sakharov, meðal annars að hafa ávallt auðan stól á þinginu fyrir hann. Evrópuþingmaðurinn [[Jean-François Deniau]] stakk upp á því að stofna til verðlauna í nafni Sakharovs.<ref>Les cahiers du Cardoc (centre archivistique et documentaire), nº 11. nóvember 2013 titré ''[http://www.europarl.europa.eu/pdf/cardoc/14403_CARDOC_11_INLAY_FR_11.pdf Les 25 ans du prix Sakharov]''</ref> Stjórnmálanefnd þingsins lagði drög að stofnun verðlaunanna þann 31. október árið 1985. Í ályktun þeirra stóð að Sakharov væri „evrópskur borgari og holdgervingur frelsi andans og tjáningarinnar“. Ályktunin var samþykkt þann 13. desember árið 1985.<ref>Journal officiel des communautés européennes, section C 352 du 31 décembre 1985, p. 304 seq. http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=OJ:C:1985:352:TOC</ref>

Í ályktuninni stóð: „[Evrópuþingið] lýsir yfir ætlun sinni um að stofna til verðlauna sem verða nefnd Sakharov-verðlaun Evrópuþingsins fyrir hugsanafrelsi og verða veitt á hverju ári fyrir fræðistörf eða aðra starfsemi í þágu eftirfarandi málefna:
* Þróun í samskiptum austurs og vesturs samkvæmt markmiðum Helsinki-sáttmálans og sérstaklega samkvæmt þriðju grein sáttmálans um samstarf í mannréttindamálum,
* Vernd á rannsóknarfrelsi vísindamanna,
* Vernd á mannréttindum og virðingu gagnvart alþjóðalögréttindum,
* Starfsemi yfirvalda í samræmi við stjórnarskrárbundin réttindi.“

Sakharov gaf leyfi sitt fyrir stofnun verðlaunanna í apríl árið 1987.

Skilyrðum fyrir veitingu verðlaunanna var breytt þann 15. maí árið 2003. Upp frá því hefur ekki lengur verið nauðsynlegt að skila inn rannsókn eða ritgerð til að hljóta verðlaunin og er þess í stað einnig hægt að verðlauna fólk fyrir listaverk eða hvers kyns aðgerðir. Núverandi skilyrði fyrir veitingu verðlaunanna hljóma svo:

„Þessi verðlaun eru ætluð til þess að greiða fyrir framkvæmdir verkefna í eftirfarandi málaflokkum:
* Vernd mannréttinda og grunnfrelsis, sérstaklega skoðanafrelsis,
* Vernd réttinda minnihlutahópa,
* Virðingu fyrir alþjóðaréttindum,
* Þróun lýðræðis og stofnun réttarríkja.“

==Listi yfir verðlaunahafa==
{|class="wikitable sortable plainrowheaders"
|- 
! scope="col"| Ár
! scope="col"| Verðlaunahafi
! scope="col"| Land
! scope="col" class=unsortable| Lýsing
! scope="col" class=unsortable|Tilvísanir
|-
| rowspan=2|1988
! scope="row"| [[Nelson Mandela]]
| {{flag|Suður-Afríka|1994}}
| Baráttumaður gegn [[Aðskilnaðarstefnan í Suður-Afríku|aðskilnaðarstefnu]] og síðar forseti Suður-Afríku
|<ref name=twentyyears/>
|-
! scope="row"| [[Anatolíj Martsjenko]] †
| {{SOV1980}} [[Sovétríkin]]
| Sovéskur andófsmaður, rithöfundur og mannréttindafrömuður
|<ref name=twentyyears/>
|-
| 1989 
! scope="row"| [[Alexander Dubček]]
| {{CZE}} [[Tékkóslóvakía]]
| Slóvakískur stjórnmálamaður sem reyndi að koma á umbótum í kommúnistastjórn Tékkóslóvakíu í [[Vorið í Prag|vorinu í Prag]]

|<ref name=twentyyears/>
|-
| 1990
! scope="row"| [[Aung San Suu Kyi]]
| {{MYA}} [[Mjanmar]]
| Stjórnarandstæðingur og baráttukona fyrir lýðræði
|<ref name=rwb/>
|-
| 1991
! scope="row"| [[Adem Demaçi]]
| {{KVO}} [[Kósovó]]
| Kosóvó-albanskur stjórnmálamaður sem sat lengi í fangelsi vegna skoðana sinna
|<ref name=twentyyears/>
|-
| 1992
! scope="row"| [[Mæður Maítorgsins]]
| {{ARG}} [[Argentína]]
| Samtök argentínskra mæðra sem misstu börn sín í [[Skítuga stríðið|skítuga stríðinu]]
|<ref name=rwb>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/refworld/type,COUNTRYNEWS,RSF,MMR,4a110b891e,0.html |title=Sakharov Network calls for immediate release of Aung San Suu Kyi, Sakharov Prize laureate 1990 |accessdate=23 October 2010 |date=15 May 2009 |publisher=[[Reporters Without Borders]] |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121016144330/http://www.unhcr.org/refworld/type%2CCOUNTRYNEWS%2CRSF%2CMMR%2C4a110b891e%2C0.html |archivedate=16 October 2012 |df= }}</ref>
|-
| 1993
! scope="row"| ''[[Oslobođenje]]''
| {{BIH}} [[Bosnía og Hersegóvína]]
| Vinsælt fréttablað sem varði stöðu Bosníu og Hersegóvínu sem fjölþjóðlegs ríkis
|<ref name=rwb/>
|-
| 1994
! scope="row"| [[Taslima Nasrin]]
| {{BGD}} [[Bangladess]]
| Fyrrverandi læknir og femínískur rithöfundur
|<ref name=rwb/>
|-
| 1995
! scope="row"| [[Leyla Zana]]
| {{TUR}} [[Tyrkland]]
| Kúrdískur stjórnmálamaður frá suðausturhluta Tyrklands, sem sat í fangelsi í 10 ár vegna aðildar sinnar að [[Verkalýðsflokkur Kúrda|Verkalýðsflokki Kúrda]]
|<ref name=twentyyears/>
|-
| 1996
! scope="row"| [[Wei Jingsheng]]
| {{flag|Kína}}
| Baráttumaður fyrir lýðræði í Kína
|<ref name=rwb/>
|-
| 1997
! scope="row"| [[Salima Ghezali]]
| {{DZA}} [[Alsír]]
| Blaðamaður og rithöfundur sem talar fyrir kven-, mannréttindum og lýðræði í Alsír
|<ref name=rwb/>
|-
| 1998
! scope="row"| [[Ibrahim Rugova]]
| {{KVO}} [[Kósovó]]
| Kosóvó-albanskur stjórnmálamaður, fyrsti forseti Kosóvó 
|<ref name=twentyyears/>
|-
| 1999
! scope="row"| [[Xanana Gusmão]]
| {{TLS}} [[Austur-Tímor]]
| Fyrrverandi skæruliði sem var fyrsti forseti Austur-Tímor
|<ref>{{Cite news | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/566530.stm | title = Gusmão receives EU Sakharov prize | publisher = BBC News | accessdate= 21 October 2010| date = 15 December 1999}}</ref> 
|-
| 2000
! scope="row"| [[¡Basta Ya!]]
| {{ESP}} [[Spánn]]
| Samtök sem sameina fólk mismunandi stjórnmálahreyfinga í baráttu gegn hryðjuverkum
|<ref>{{cite news | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/993409.stm | title = Basque group wins peace prize | publisher = BBC News | accessdate = 21 October 2010 | date = 26 October 2000  | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070401185948/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/993409.stm | archivedate = 1 April 2007 | df = dmy-all }}</ref>
|-
|rowspan=3| 2001
! scope="row"| [[Nurit Peled-Elhanan]]
| {{ISR}} [[Ísrael]]
| Friðarsinni
|rowspan=3|<ref name= 
twentyyears/>
|-
! scope="row"| [[Izzat Ghazzawi]]
| {{PSE}} [[Palestínuríki|Palestína]]
| Rithöfundur, kennari
|-
! scope="row"| [[Zacarias Kamwenho]]
| {{AGO}} [[Angóla]]
| Erkibiskup og friðarsinni
|-
| 2002
! scope="row"| [[Oswaldo Payá]]
| {{CUB}} [[Kúba]]
| Aðgerðasinni og andófsmaður
|<ref>{{cite news | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/2583201.stm | title = Cuban dissident collects EU prize | publisher = BBC News | accessdate = 21 October 2010 | date = 17 December 2002  | archiveurl = https://web.archive.org/web/20040507192716/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/2583201.stm | archivedate = 7 May 2004 | df = dmy-all }}</ref>
|-
| rowspan=2|2003
! scope="row"| [[Kofi Annan]]
| {{GHA}} [[Gana]]
| rowspan=2|Nóbelsverðlaunahafi og [[aðalritari Sameinuðu þjóðanna]]
| rowspan=2|<ref name=twentyyears>{{cite web| url = http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?language=EN&type=IM-PRESS&reference=20081027STO40639| title = 20 years of the Sakharov Prize: Human rights and reconciliation| date = 28 October 2008| accessdate = 22 October 2010| publisher = Evrópuþingið| archiveurl = https://web.archive.org/web/20101212230747/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?language=EN&type=IM-PRESS&reference=20081027STO40639| archivedate = 12 December 2010| df = dmy-all}}</ref>
|-
! scope="row"| [[Sameinuðu þjóðirnar]]
| Alþjóðasamtök
|-
| 2004
! scope="row"| [[Hvítrússnesku blaðamannasamtökin]]
| {{BLR}} [[Hvíta-Rússland]]
| Samtök sem beita sér fyrir málfrelsi, upplýsingafrelsi og fagmennsku í fjölmiðlun
|<ref>{{cite web | url = http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates-1988-2014/1999-2009.html#laureate8 | publisher = Evrópuþingið | title = The Belarusian Association of Journalists - 2004, Belarus | date = 9 November 2004 | accessdate = 18 February 2015 | archive-date = 18 febrúar 2015 | archive-url = https://archive.today/20150218150719/http://www.europarl.europa.eu/sakharovprize/en/laureates-1988-2014/1999-2009.html%23laureate8#laureate8 |url-status=dead }}</ref>
|-
|rowspan=3| 2005
! scope="row"| [[Hvítklæddu dömurnar]]
| {{CUB}} [[Kúba]]
| Andófshreyfing og ættingjar fangelsaðra andófsmanna 
|<ref name=twothousandandfive>{{cite news | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/4527018.stm | title = Cuba 'bars women from prize trip' | first = Stephen | last = Gibbs | date = 14 December 2005 | publisher = BBC News | accessdate = 21 October 2010  | archiveurl = https://web.archive.org/web/20061117095402/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/americas/4527018.stm | archivedate = 17 November 2006 | df = dmy-all }}</ref>
|-
! scope="row"| [[Blaðamenn án landamæra]]
| Alþjóðasamtök
| Samtök sem berjast fyrir fjölmiðlafrelsi
|<ref name=twothousandandfive/>
|-
! scope="row"| [[Hauwa Ibrahim]]
| {{NGR}} [[Nígería]]
| Mannréttindalögfræðingur
|<ref name=twothousandandfive/>
|-
| 2006
! scope="row"| [[Alaksandar Milinkievič]]
| {{BLR}} [[Hvíta-Rússland]]
| Stjórnmálamaður sem bauð sig fram fyrir hvítrússnesku stjórnarandstöðuna í forsetakosningum árið 2006
|<ref>{{Cite news | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/6087198.stm | title = Belarussian takes EU rights award | date = 26 October 2006 | accessdate = 21 October 2010 | publisher = BBC News | archive-date = 6 janúar 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190106061042/http://news.bbc.co.uk/2/hi/world/europe/6087198.stm%20/default.stm | url-status = dead }}</ref>
|-
| 2007
! scope="row"| [[Salih Mahmoud Osman]]
| {{SDN}} [[Súdan]]
| Mannréttindalögfræðingur
|<ref name=rwb/>
|-
| 2008
! scope="row"| [[Hu Jia]]
| {{flag|Kína}}
| Aðgerðasinni og andófsmaður
|<ref>{{cite news | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/7788536.stm | title = China dissident wins rights prize | publisher = BBC News | accessdate = 21 October 2010 | date = 17 December 2008  | archiveurl = https://web.archive.org/web/20081230215026/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/asia-pacific/7788536.stm | archivedate = 30 December 2008 | df = dmy-all }}</ref>
|-
| 2009
! scope="row"| [[Memorial]]
| {{RUS}} [[Rússland]]
| Alþjóðleg mannréttindasamtök
|<ref>{{Cite news | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/8320851.stm | title = Russia rights group wins EU prize | publisher = BBC News | accessdate = 21 October 2010 | date = 22 October 2009 | archive-date = 25 desember 2018 | archive-url = https://web.archive.org/web/20181225152621/http://news.bbc.co.uk/2/hi/world/europe/8320851.stm%20/default.stm | url-status = dead }}</ref>
|-
| 2010
! scope="row"| [[Guillermo Fariñas]]
| {{CUB}} [[Kúba]]
| Læknir, blaðamaður og andófsmaður
|<ref>{{cite news | url = https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11594804 | title = Cuba dissident Farinas awarded Sakharov Prize by EU | publisher = BBC News | accessdate = 21 October 2010 | date = 21 October 2010  | archiveurl = https://web.archive.org/web/20101022044548/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11594804 | archivedate = 22 October 2010 | df = dmy-all }}</ref>
|-
| rowspan=5|2011
! scope="row"| [[Asmaa Mahfouz]]
| {{EGY}} [[Egyptaland]]
| rowspan=5| Fimm fulltrúar arabaþjóða sem urðu fyrir áhrifum af [[Arabíska vorið|arabíska vorinu]]
| rowspan=5|<ref name=recent>{{cite web| url = http://www.europarl.europa.eu/en/headlines/content/20111014FCS29297/1/html/Three-finalists-for-Sakharov-Prize-2011-honouring-human-rights-activists| title = Sakharov Prize for Freedom of Thought 2011| accessdate = 27 October 2011| publisher = Evrópuþingið|url-status=dead| archiveurl = https://web.archive.org/web/20111023223729/http://www.europarl.europa.eu/en/headlines/content/20111014FCS29297/1/html/Three-finalists-for-Sakharov-Prize-2011-honouring-human-rights-activists| archivedate = 23 October 2011| df = dmy-all}}</ref>
|-
! scope="row"| [[Ahmed al-Senussi]]
| {{LIB}} [[Líbía]]
|-
! scope="row"| [[Razan Zaitouneh]]
|rowspan=2| {{SYR}} [[Sýrland]]
|-
! scope="row"| [[Ali Farzat]]
|-
! scope="row"| [[Mohamed Bouazizi]] (eftir dauða hans)
| {{TUN}} [[Túnis]]
|-
| rowspan=2|2012
! scope="row"| [[Jafar Panahi]]
| rowspan=2|{{IRN}} [[Íran]]
| rowspan=2|Íranskir aðgerðasinnar. Sotoudeh er lögfræðingur og Panahi kvikmyndaleikstjóri
| rowspan=2|<ref name=G2610>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/world/2012/oct/26/nasrin-sotoudeh-jafar-panahi-sakharov-prize |title=Nasrin Sotoudeh and director Jafar Panahi share top human rights prize |first=Saeed Kamali |last=Dehghan |date=26 October 2012 |work=[[The Guardian]] |archivedate=26 October 2012 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6BiGHa6T3?url=http://www.guardian.co.uk/world/2012/oct/26/nasrin-sotoudeh-jafar-panahi-sakharov-prize |accessdate=26 October 2012 |url-status=dead |df= }}</ref><ref name=recent1>{{cite web| url = http://www.europarl.europa.eu/document/activities/cont/201210/20121026ATT54657/20121026ATT54657EN.pdf| title = Nasrin Sotoudeh and Jafar Panahi – winners of the 2012 Sakharov Prize| accessdate = 27 October 2012| publisher = Evrópuþingið| archiveurl = https://web.archive.org/web/20151222182359/http://www.europarl.europa.eu/document/activities/cont/201210/20121026ATT54657/20121026ATT54657EN.pdf| archivedate = 22 December 2015| df = dmy-all}}</ref>
|-
! scope="row"| [[Nasrin Sotoudeh]] 
|-
| 2013
! scope="row"| [[Malala Yousafzai]] 
| {{PAK}} [[Pakistan]]
| Baráttukona fyrir kvenréttindum og menntun kvenna
|<ref name=2013prize>{{cite news|last=Jordan|first=Carol|title=Malala wins Sakharov Prize for freedom of thought|url=http://edition.cnn.com/2013/10/10/world/malala-wins-sakharov-prize/index.html?hpt=hp_t2|accessdate=10 October 2013|publisher=CNN|date=10 October 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131015025846/http://edition.cnn.com/2013/10/10/world/malala-wins-sakharov-prize/index.html?hpt=hp_t2|archivedate=15 October 2013|df=dmy-all}}</ref> 
|-
| 2014
! scope="row"| [[Denis Mukwege]] 
| {{COD}} [[Austur-Kongó]]
| Kvensjúkdómalæknir sem hlúar að fórnarlömbum hópnauðgana
|<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-africa-29717994|title=DR Congo doctor Denis Mukwege wins Sakharov prize|publisher=BBC News|date=21 October 2014|accessdate=22 October 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141022051532/http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-29717994|archivedate=22 October 2014|df=dmy-all}}</ref>
|-
|2015
! scope="row"| [[Raif Badawi]]
|{{SAU}} [[Sádi-Arabía]]
|Sádi-arabískur rithöfundur og aðgerðasinni sem stofnaði vefsíðuna ''Free Saudi Liberals''
|<ref>{{cite news|title = Raif Badawi wins Sakharov human rights prize|url = https://www.theguardian.com/world/2015/oct/29/raif-badawi-sakharov-human-rights-prize-saudi-blogger|work = The Guardian|accessdate = 29 October 2015|agency = Associated Press in|location = Brussels|archiveurl = https://web.archive.org/web/20151029175211/http://www.theguardian.com/world/2015/oct/29/raif-badawi-sakharov-human-rights-prize-saudi-blogger|archivedate = 29 October 2015|df = dmy-all}}</ref>
|-
|rowspan=2|2016
! scope="row"| [[Nadia Murad]]
|rowspan=2| {{IRQ}} [[Írak]]
|rowspan=2|[[Jasídar|Jasídískir]] aðgerðasinnar og fyrrverandi gíslar [[Íslamska ríkið|íslamska ríkisins]]
|rowspan=2|<ref>{{cite web | url = https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-37787061 | title = Sakharov prize: Yazidi women win EU freedom prize | publisher = BBC News | date = 27 October 2016 | accessdate = 27 October 2016  | archiveurl = https://web.archive.org/web/20161027123759/http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-37787061 | archivedate = 27 October 2016 | df = dmy-all }}</ref>
|-
! scope="row"| [[Lamiya Aji Bashar]]
|-
|2017
! scope="row"| Stjórnarandstaðan í Venesúela
|{{VEN}} [[Venesúela]]
|Meðlimir þjóðþingsins, pólitískir fangar og andófsmenn gegn stjórn [[Nicolás Maduro]]
|<ref name=latest>{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/priorities/20171023TST86605/20171023STO86606/parliament-awards-sakharov-prize-2017-to-democratic-opposition-in-venezuela|title=Parliament awards Sakharov Prize 2017 to Democratic Opposition in Venezuela|publisher=[[Evrópuþingið]]|date=26 October 2017|accessdate=27 October 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171028043137/http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/priorities/20171023TST86605/20171023STO86606/parliament-awards-sakharov-prize-2017-to-democratic-opposition-in-venezuela|archivedate=28 October 2017|df=dmy-all}}</ref>
|-
|2018
! scope="row"| [[Oleh Sentsov]]
|{{UKR}} [[Úkraína]]
| Kvikmyndaleikstjóri sem sat í fangelsi í Rússlandi vegna andspyrnu gegn innlimun Rússa á Krímskaga
|<ref>{{Cite news|title = Sakharov Prize 2018 goes to Oleg Sentsov |url = http://www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/eu-affairs/20181018STO16585/sakharov-prize-2018-goes-to-oleg-sentsov|work = [[Evrópuþingið]]|accessdate = 25 October 2018|archivedate = 25 October 2018|df = dmy-all}}</ref>
|-
|2019
! scope="row"| [[Ilham Tohti]]
|{{flag|Kína}}
| Hagfræðingur, fræðimaður og mannréttindafrömuður af [[úígúr]]-þjóðerni.
|<ref>{{Cite news | title=Ilham Tohti awarded the 2019 Sakharov Prize | url = https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20191018IPR64639/ilham-tohti-awarded-the-2019-sakharov-prize | work = [[Evrópuþingið]] | date = 24 October 2019 | accessdate = 24 October 2019 | df = dmy-all}}</ref>
|-
|2020
! scope="row"| Stjórnarandstaðan í Hvíta-Rússlandi
| {{BLR}} [[Hvíta-Rússland]]
| Þar á meðal Samhæfingarráð [[Svetlana Tsíkhanovskaja|Svetlönu Tsíkhanovskaju]], frumkvæði djarfra kvenna og borgaralegir og samfélagslegir aðgerðasinnar.
|<ref>{{Vefheimild|titill=Sakharov-verðlaunin handa „öllum Hvít-Rússum“|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2020/10/22/sakharov_verdlaunin_handa_ollum_hvit_russum/|útgefandi=mbl.is|ár=2020|mánuður=22. október|árskoðað=2020|mánuðurskoðað=22. október}}</ref>
|-
|2021
! scope="row"| [[Aleksej Navalnyj]]
| {{RUS}} [[Rússland]]
| Stjórnarandstæðingur og baráttumaður gegn spillingu sem situr í fangelsi.
|<ref>{{Vefheimild |titill=Navalní hlýtur Sakharov-verðlaunin|mánuður=20. október|ár= 2021|mánuðurskoðað=21. október|árskoðað=2021|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|url=https://www.visir.is/g/20212171993d/naval-ni-hlytur-sak-harov-verda-lunin|höfundur=Þorgils Jónsson}}</ref>
|-
|2022
! scope="row"| [[Úkraína|Úkraínska þjóðin]]
| {{UKR}} [[Úkraína]]
| Verðlaunin voru veitt Úkraínumönnum fyrir að „verja lýðræði, frelsi og réttarríkið“ í [[Innrás Rússa í Úkraínu 2022|innrás Rússa í landið]].
|<ref>{{cite web|url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20221017IPR43706/the-ukrainian-people-awarded-the-european-parliament-s-2022-sakharov-prize|title=The Ukrainian people awarded the European Parliament's 2022 Sakharov Prize|website=europarl.europa.eu|date=19 October 2022|access-date=19 October 2022}}</ref>
|-
|2023
! scope="row"| [[Mahsa Amini]] † og [[Mótmælin í Íran 2022|kvennahreyfingin í Íran]]
| {{IRN}} [[Íran]]
| Mahsa Amini lést undir vafasömum kringumstæðum í haldi írönsku siðgæðislögreglunnar árið 2022, sem [[Mótmælin í Íran 2022|leiddi til fjöldamótmæla]], oft með slagorðinu ''Kona, líf, frelsi''.
|<ref>{{vefheimild|url=https://nyr.ruv.is/frettir/erlent/2023-10-19-amini-faer-sakharov-verdlaunin-394514|titill=Amini fær Sakharov verðlaunin|útgefandi=[[RÚV]]|dags=19. október 2023|skoðað=21. október 2023|höfundur=Bjarni Pétur Jónsson}}</ref>
|}

==Tilvísanir==
{{reflist|2}}
{{s|1988}}
[[Flokkur:Evrópuþingið]]
[[Flokkur:Verðlaun]]