Skoða frumkóða fyrir Japanska

{{Tungumál
|nafn=Japanska
|nafn2={{lang|ja|日本語}} [nihongo]
|ættarlitur=japanskt
|ríki=[[Japan]]
|svæði=[[Austur-Asía|Austur-Asíu]]
|talendur=127 milljón|sæti=8
|ætt=[[Japönsk tungumál|Japanskt]]
|þjóð=[[Japan]]
|mynd=Nihongo.svg
|stýrt af=
|iso1=ja
|iso2=jpn
|sil=JPN
}}
'''Japanska''' ({{lang|ja|日本語}}, ''nihongo'') er aðal [[tungumál]]ið í [[Japan]] og um 130 milljón manns sem tala það, flestir í Japan. Það er [[listi yfir tungumál|áttunda mest talaðasta tungumál heims]]. Japanska er [[Japönsk tungumál|Japanskt mál]], sem inniheldur [[Ryukyu-mál]].

Japan er eina landið þar sem japanska er hið opinbera tungumál (eyjan [[Angaur]] hefur þrjú opinber tungumál og er japanska eitt af þeim). Japanska er þó töluð í mörgum öðrum löndum sökum landsflutninga og ber helst á henni í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]], aðallega í [[Kalifornía|Kaliforníu]] og [[Hawaii]], [[Brasilía|Brasilíu]] og [[Filippseyjar|Filippseyjum]]. [[Japönsk menning]] hefur þróast stöðugt í margar aldir og ólíkt mörgum öðrum þjóðarmenningum hefur hún ekki orðið fyrir barðinu á innrásum þjóða og menningu þeirra fyrr enn nú á seinni árum. Japanska hefur í gegnum tíðina fengið mikið af tökuorðum úr [[kínverska|kínversku]], [[portúgalska|portúgölsku]], [[hollenska|hollensku]], [[þýska|þýsku]], [[franska|frönsku]] og nýlega [[enska|ensku]]. Um 60% orðaforða japönskunnar er tökuorð frá kínversku.

== Landfræðileg dreifing ==
Þótt japanska sé nær eingöngu töluð í Japan hefur hún á nokkrum tímabilum í [[mannkynssaga|sögunni]] verið töluð í öðrum [[land|löndum]] eða þegar Japan [[hertaka|hertók]] [[Kórea|Kóreu]], [[Taívan]] og hluta af [[Kína]]. [[heimamaður|Heimamenn]] í þessum löndum voru neyddir til að læra japönsku og Kóreubúar fengu [[japanskt nafn|japönsk nöfn]]. Út af þessu eru enn margir í þessum löndum sem tala japönsku í stað eða með staðarmálinu. Þar að auki tala [[innflytjandi|innflytjendur]] frá Japan sem búa að mestu í [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] (aðallega [[Kalifornía|Kaliforníu]] og [[Havaí]]) og [[Brasilía|Brasilíu]] oft japönsku. Afkomendur þeirra eru kallaðir „''nisei''“ ({{lang|ja|二世}}) eða „önnur kynslóð“, en sú kynslóð talar hinsvegar yfirleitt ekki góða japönsku. Þar að auki er nokkrar milljónir taldar vera að læra japönsku.

== Ritunarkerfi ==
Í japanskri skrift er að mestu notast við þrjú kerfi: [[kanji]], [[hiragana]] og [[katakana]]. Kanji er kínversk skrift sem var innleid í Japan á [[4. öld]]. Hiragana er aðallega notað til að sýna beygingu orða með samstöfum en katakana er aðallega notað fyrir tökuorð úr öðrum tungumálum. Elstu textar á Japönsku eru frá 712.

== Hljóðfræði ==
Í Japönsku eru engin [[Tannvarahljóð|tannvaramælt]] [[önghljóð]] (F & V) en á móti finnst raddað sem [[óraddað tvívaramælt önghljóð]] (þveröfugt við íslensku) og kannski má rekja þetta til smærri efri framtanna. Ennfremur er hvorki -þ né -ð. Bæði raddað sem óraddað blísturshljóð er að finna í málinu (s & z) og -r má finna raddað sem óraddað. Í japönsku er ekkert hliðarhljóð (L).

== Málfræði ==
Engin greinir er í japönsku. Nafnorð hafa ekkert málfræðilegt kyn og trakterast hvorki í tölu né föllum. Sagnorð trakterast hvorki í persónu né tölu. Lýsingarorð og atviksorð stigbreitast ekki þó skjóta meigi fyrir framan þau motto (meira) og mottomo (mest). Engin eignarfornöfn er að finna í japönsku en jafngildi þeirra myndað með eftirsetningu smáorðsins 'no' eftir tilvíkjandi perónufornafn. Eiginlega bara sagnorð taka beygingum í japönsku. Lýsingarorð í japönsku eru ólík lýsingarorðum í vestrænum málum því þau líkjast sagnorðum og hafa hætti og tíðir svo jafnvel er litið á þau sem undirflokk sagnorða.

== Tengt efni ==
* [[Kanji]]
* [[Hiragana]]
* [[Katakana]]

== Tenglar ==

{{Wiktionary|japanska}}
* [http://brng.jp/50renshuu.pdf Japanska stafróf þjálfun (PDF)]

[[Flokkur:Japanska]]
[[Flokkur:Japönsk mál]]