Skoða frumkóða fyrir Innrás Rússa í Úkraínu 2022–

{{líðandi stund}}
{{stríðsátök
|conflict=Innrás Rússa í Úkraínu
|partof=[[Stríð Rússlands og Úkraínu|stríði Rússlands og Úkraínu]]
|image=2022 Russian invasion of Ukraine.svg
|image_size=250px
|caption=Yfirráðasvæði stríðsaðila í Úkraínu<br>{{legend|#FDE182|Undir stjórn Úkraínumanna}} {{legend|#EBC0B3|Undir stjórn eða hernámi Rússa}}{{legend|#ABD4DD|Hernámssvæði sem Úkraína hefur endurheimt og hernámssvæði Úkraínu í Rússlandi}}
|place=[[Úkraína]], [[Rússland]], [[Svartahaf]]ið <!-- líka [[:en:2022–2023 Western Russia attacks|Rússland]] (<small>í landamærasvæðum í vestri</small>) og [[:en:2022 missile explosion in Poland|Pólland (talin mistök; þ.e. 2 dauðsföll þar)]]<ref name="Pólland"/> -->
|date=[[24. febrúar]] [[2022]] –<br />({{Aldur í árum, mánuðum og dögum|2022|02|24}})
|combatant1={{RUS}} [[Rússland]]<br>
* [[Alþýðulýðveldið Donetsk]]
* [[Alþýðulýðveldið Lúhansk]]
{{flag|Norður-Kórea}} (frá 2024)<br>'''Stutt af:'''<br />[[Hvíta-Rússland]]i
|combatant2={{UKR}} [[Úkraína]] 
|commander1= {{RUS}} [[Vladímír Pútín]]<br>{{Collapsible list|title=Sjá fleiri|{{RUS}} [[Valeríj Gerasímov]] {{small|(frá 12. janúar 2023)}}<br>{{RUS}} [[Sergej Súrovíkín]]<br>{{RUS}} [[Aleksandr Dvorníkov]]<br>{{RUS}} [[Gennadíj Zhídko]] †<br>{{RUS}} [[Míkhaíl Míshústín]]<br>{{RUS}} [[Sergej Shojgú]]<br>{{RUS}} [[Sergej Lavrov]]<br>{{RUS}} [[Jevgeníj Prígozhín]] †<br>{{RUS}} [[Ramzan Kadyrov]]<br>{{BLR}} [[Alexander Lúkasjenkó]]}}

|commander2= {{UKR}} [[Volodymyr Zelenskyj]]<br>{{Collapsible list|title=Sjá fleiri|{{UKR}} [[Denys Sjmyhal]]<br>{{UKR}} [[Vítalíj Klítsjko]]<br>{{UKR}} [[Dmytro Kúleba]]<br>{{UKR}} [[Íryna Veresjtsjúk]]<br>{{UKR}} [[Rústem Úmerov]]<br>{{UKR}} [[Oleksíj Rezníkov]] {{small|(til 4. september 2023)}}}} 
|strength1={{Collapsible list|title=Sjá lista|'''{{RUS}} Rússland:'''
* 900.000 (fastaher)
* 554.000 (hernaðarhreyfingar)
* 2.000.000 (varalið)<ref name="The Military Balance2021">{{cite book |title=The military balance 2021 |date=2021 |publisher=[[International Institute for Strategic Studies]] |location=Abingdon, Oxon |isbn=978-1032012278}}</ref>
* Þ. á m. 175.000<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2022/01/10/us/politics/russia-ukraine-helicopters.html |author-last1=Julian E. |author-first1=Barnes |author-last2=Michael |author-first2=Crowley |author-last3=Eric |author-first3=Schmitt |title=Russia Positioning Helicopters, in Possible Sign of Ukraine Plans|date=10 January 2022|website=[[The New York Times]] |access-date=20 January 2022 |archive-date=22 January 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220122100818/https://www.nytimes.com/2022/01/10/us/politics/russia-ukraine-helicopters.html |url-status=live |url-access=subscription |language=en |quote=American officials had expected additional Russian troops to stream toward the Ukrainian border in December and early January, building toward a force of 175,000.}}</ref>–190.000<ref>{{cite news|author-last=Bengali |author-first=Shashank |date=18 February 2022|title=The U.S. says Russia's troop buildup could be as high as 190,000 in and near Ukraine. |language=en-US |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/live/2022/02/18/world/ukraine-russia-news|access-date=18 February 2022 |url-access=subscription |archive-date=18 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220218063637/https://www.nytimes.com/live/2022/02/18/world/ukraine-russia-news |url-status=live}}</ref> við úkraínsku landamærin}}
|strength2={{Collapsible list|title=Sjá lista|
* '''{{UKR}} Úkraína:'''
* 209.000 (fastaher)
* 102.000 (hernaðarhreyfingar)
* 900.000 (varalið)<ref name="The Military Balance2021" />}}
| casualties1={{small|Alls um 200.000+ drepnir og særðir (skv. BNA),<ref name="100000Russian">{{Cite news |date=10 November 2022|title=100,000 Russian troops killed or injured in Ukraine, US says|url=https://apnews.com/article/russia-ukraine-zelenskyy-europe-army-joint-chiefs-of-staff-688e99d37f25ac8340b6a96a79a89abf|work=[[Associated Press]]|access-date=10 November 2022}}</ref><ref>[https://www.itv.com/news/2022-11-10/us-estimates-40000-ukraine-civilians-killed-or-wounded-in-russias-invasion US estimates 40,000 Ukraine civilians killed or wounded in Russia's invasion]</ref><ref>[https://www.washingtonpost.com/world/2022/11/10/number-russian-troops-killed-injured-ukraine/ ‘Well over’ 100,000 Russian troops killed or wounded in Ukraine, U.S. says]</ref> <br>325.000 drepnir (skv. Úkraínumönnum)<br>Um 6.000 drepnir (skv. Rússum)}}
| casualties2={{small|Alls um 100.000 drepnir og særðir (skv. BNA)<br> 10.000 drepnir (skv. Úkraínumönnum)<br> 61.000 skv. Rússum}}
| casualties3='''Almennir borgarar drepnir: Um 9.000–41.000 (skv. Úkraínu), og 2 í [[:en:2022 missile explosion in Poland|Póllandi (talin mistök)]]<ref name="Pólland">{{Cite web |title=Statement on summoning the ambassador of the Russian Federation to Polish MFA - Ministry of Foreign Affairs Republic of Poland - Gov.pl website |url=https://www.gov.pl/web/diplomacy/statement-on-summoning-the-ambassador-of-the-russian-federation-to-polish-mfa |access-date=2023-04-21 |website=Ministry of Foreign Affairs Republic of Poland |language=en-GB}}</ref>
}}
Þann 24. febrúar 2022 gerðu [[Rússland|Rússar]] '''innrás í [[Úkraína|Úkraínu]]''' og hertóku hluta af. Innrásin er hluti af [[Stríð Rússlands og Úkraínu|hernaðardeilum á milli ríkjanna]], og er talin mikill stigmögnun í stríðinu, sem hafa staðið yfir frá árinu 2014. Stríðið skapaði hátt í 10 milljóna manna flóttamannastraum sem var sá mesti frá [[seinni heimsstyrjöld]].

Árásinni hefur fylgt víðtæk alþjóðleg fordæming, og m.a. af [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðunum]] sem krefjast að rússneskar hersveitir yfirgefi Úkraínu að fullu. Mörg lönd settu viðskiptaþvinganir á Rússland, og á samherja þeirra [[Hvíta-Rússland]].

Þann 17. mars 2023, gaf [[Alþjóðlegi sakamáladómstóllinn]] út handtökutilskipun á [[Vladímír Pútín]].

==Aðdragandi==
{{aðalgrein|Evrómajdan|Úkraínska byltingin 2014|Innlimun Rússlands á Krímskaga}}
Átök Rússlands og Úkraínu má rekja aftur til ársins 2014, til [[Evrómajdan]]-mótmælanna og [[Úkraínska byltingin 2014|úkraínsku byltingarinnar]] þar sem forsetanum [[Víktor Janúkovytsj]] var steypt af stóli. Janúkovytsj hafði verið náinn bandamaður ríkisstjórnar Rússlands og [[Vladímír Pútín|Vladímírs Pútín]] Rússlandsforseta, og hafði í aðdraganda mótmælanna hætt við fyrirhugað samkomulag um nánara samband Úkraínu við [[Evrópusambandið]].<ref>{{Vefheimild|titill=Enn mótmælt í Kænugarði|url=https://www.ruv.is/frett/enn-motmaelt-i-kaenugardi-0|útgefandi=[[RÚV]]|ár=2013|mánuður=13. desember|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=24. febrúar}}</ref>

Eftir að Janúkovytsj var steypt af stóli sendu Rússar herlið á [[Krímskagi|Krímskaga]] og héldu þar atkvæðagreiðslu sem leiddi til þess að Krímskagi var formlega innlimaður inn í rússneska sambandsríkið.<ref>{{Vefheimild |titill=Krímskagi formlega orðinn hluti af Rússlandi |mánuður=21. mars|ár=2014|mánuðurskoðað=24. febrúar|árskoðað=2022|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|url=http://www.visir.is/g/2014140329782}}</ref> Árið 2014 hófust jafnframt uppreisnir í austurhluta Úkraínu, þar sem meirihluti íbúa er [[Rússneska|rússneskumælandi]].<ref>{{Tímarit.is|6161282|Fasistar og hryðjuverkamenn|blað=[[Morgunblaðið]]|höfundur=Guðsteinn Bjarnason|útgáfudagsetning=30. ágúst 2014|blaðsíða=28}}</ref> Aðskilnaðarsinnarnir í austurhluta Úkraínu lýstu yfir stofnun sjálfstæðra „alþýðulýðvelda“ í [[Donetsk]] og [[Lúhansk]]. Rússar veittu aðskilnaðarsinnunum aðstoð en stjórnvöld í Rússlandi neituðu því jafnan að um væri að ræða rússneska stjórnarhermenn.<ref>{{Tímarit.is|6916370|Hyggjast stofna Litla Rússland|blað=[[Morgunblaðið]]|höfundur=Bogi Þór Arason|útgáfudagsetning=1. ágúst 2017|blaðsíða=17}}</ref><ref>{{Tímarit.is|6334764|Efast um að friður komist á|blað=[[Morgunblaðið]]|höfundur=Bogi Þór Arason|útgáfudagsetning=13. febrúar 2015|blaðsíða=24}}</ref>

Undir lok ársins 2021 og í byrjun ársins 2022 söfnuðu Rússar tæplega 200.000 manna herliði við landamæri Úkraínu, sem vakti ótta í Úkraínu og á Vesturlöndum um að Pútín hygðist fyrirskipa innrás í landið.<ref>{{Vefheimild|titill=Óttinn við innrás Rússa í Úkraínu magnast enn|url=https://www.ruv.is/frett/2021/12/04/ottinn-vid-innras-russa-i-ukrainu-magnast-enn|útgefandi=[[RÚV]]|höfundur=Markús Þ. Þórhallsson|ár=2021|mánuður=4. desember|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=22. febrúar}}</ref> Rússnesk stjórnvöld þvertóku ítrekað fyrir að innrás væri yfirvofandi en ráðamenn þar lögðu jafnframt fram kröfur um að Úkraínu yrði meinaður aðgangur að [[Atlantshafsbandalagið|Atlantshafsbandalaginu]] um alla framtíð og að bandalagið fjarlægði alla hermenn og öll vopn sín úr [[Austur-Evrópa|Austur-Evrópu]].<ref>{{Vefheimild|titill=Segja Rússa nær því að gera innrás í Úkraínu|url=https://www.visir.is/g/20222224189d/segja-russa-naer-thvi-ad-gera-innras-i-ukrainu|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|höfundur=Samúel Karl Ólason|ár=2022|mánuður=17. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=22. febrúar}}</ref>

Þann 21. febrúar viðurkenndi Pútín sjálfstæði [[Alþýðulýðveldið Donetsk|Alþýðulýðveldanna Donetsk]] og [[Alþýðulýðveldið Lúhansk|Lúhansk]], héraða rússneskumælandi aðskilnaðarsinna sem höfðu klofið sig frá Úkraínu árið 2014 með stuðningi Rússa.<ref>{{Vefheimild|titill=Pútín viðurkennir sjálfstæði Donetsk og Luhansk|url=https://www.ruv.is/frett/2022/02/21/putin-vidurkennir-sjalfstaedi-donetsk-og-luhansk|útgefandi=[[RÚV]]|höfundur=Ólöf Ragnarsdóttir|ár=2022|mánuður=22. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=22. febrúar}}</ref> Pútín sendi í kjölfarið rússneska hermenn yfir úkraínsku landamærin til að gegna „friðargæslu“ í Donetsk og Lúhansk.<ref>{{Vefheimild|titill=Hefur þegar skipað hernum inn í Donetsk og Luhansk|url=https://www.ruv.is/frett/2022/02/21/hefur-thegar-skipad-hernum-inn-i-donetsk-og-luhansk|útgefandi=[[RÚV]]|höfundur=Ólöf Ragnarsdóttir|ár=2022|mánuður=21. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=22. febrúar}}</ref> Í ræðu sem Pútín hélt við viðurkenningu sína á sjálfstæði héraðanna efaðist hann um sögulegar forsendur fyrir Úkraínu sem sjálfstæðu ríki og sakaði stjórnvöld þar um að fremja þjóðarmorð.<ref>{{Vefheimild|titill=Eldræða Pútíns réttlætir innrás
Rússa í Úkraínu - herlið sent af stað|url=https://stundin.is/grein/14821/eldmessa-putins-rettlaetir-innras-russa-i-ukrainu/|útgefandi=''[[Stundin]]''|höfundur=Jón Trausti Reynisson|ár=2022|mánuður=21. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=22. febrúar}}</ref>

==Réttlætingar Rússa á innrásinni==
[[File:Обращение Президента Российской Федерации 2022-02-24.webm|thumb|Sjónvarpsávarp Pútíns til rússnesku þjóðarinnar þann 24. febrúar 2022. Innrás Rússa í Úkraínu hófst fáeinum mínútum eftir ávarpið.]]
Í yfirlýsingu sinni um innrásina sagði Pútín markmið hennar vera að brjóta niður hernaðarmátt Úkraínu og „afmá [[Nasismi|nasisma]]“ úr stjórn ríkisins.<ref>{{Vefheimild|titill=Markmiðið að brjóta niður hernaðarmátt Úkraínu og „afmá nasismann“|url=https://www.visir.is/g/20222226950d|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|höfundur=Atli Ísleifsson|ár=2022|mánuður=24. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=7. mars}}</ref> Hugmyndin um að Úkraínu sé stýrt af [[Nýnasismi|nýnasistum]] hefur verið áberandi í rússneskum áróðri til réttlætingar innrásinni. Hún styðst sumpart við starfsemi nýnasískra öfgaþjóðernishreyfinga á borð við [[Azovsveitin]]a, sem hefur stöðu undirliðs í úkraínska þjóðvarðliðinu og hefur barist í [[Stríð Rússlands og Úkraínu|stríðinu í austurhluta Úkraínu]] frá 2014.<ref>{{Vefheimild|titill=Öfgahægrivandinn ekki meiri í Úkraínu en í nágrannaríkjunum|url=https://kjarninn.is/skyring/ofgahaegrivandinn-ekki-meiri-i-ukrainu-en-i-nagrannarikjunum/|útgefandi=''[[Kjarninn]]''|höfundur=Arnar Þór Ingólfsson |ár=2022|mánuður=6. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=7. mars}}</ref> Hreyfingin situr hins vegar ekki í ríkisstjórn Úkraínu og framboð tengt henni fékk enga kjörna fulltrúa í síðustu þingkosningum landsins. Úkraínumenn hafa þvertekið fyrir ásakanir Pútíns um nasisma og hafa bent á að forseti landsins, [[Volodymyr Zelenskyj]], sé sjálfur [[Gyðingar|Gyðingur]] og hafi misst ættingja í [[Helförin]]ni.<ref>{{Vefheimild|titill=Rússar og Úkraínumenn skiptast á nasistaásökunum|url=https://www.frettabladid.is/frettir/russar-og-ukrainumenn-skiptast-a-nasistaasokunum/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|höfundur=Þorgrímur Kári Snævarr |ár=2022|mánuður=26. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=7. mars}}</ref>

Í áróðri þar sem úkraínskri þjóðernishyggju er jafnað við nasisma vísa Rússar jafnframt gjarnan til [[Stepan Bandera|Stepans Bandera]], sem var úkraínskur öfgaþjóðernissinni sem vann með innrásarher nasista í seinni heimsstyrjöldinni.<ref>{{Vefheimild
| útgefandi=[[DV]]
| url=https://www.dv.is/pressan/2022/3/27/telur-ad-putin-se-heilathveginn-af-nynasistamytu/
| titill=Telur að Pútín sé heilaþveginn af nýnasistamýtu
| höfundur=Kristján Kristjánsson
| dags=27. mars 2022
| skoðað=22. apríl 2023
}}</ref>

Í aðdraganda innrásarinnar gagnrýndu Rússar einkum þreifingar Úkraínumanna um inngöngu í [[Atlantshafsbandalagið]] (NATO). Úkraína hafði lengi haft fyrirætlanir um inngöngu en þó vantaði mikið upp á að landið uppfyllti skilyrði bandalagsins um aðild. Ákveðið hafði verið á fundi NATO í [[Búkarest]] árið 2008 að stefnt skyldi að aðild Úkraínu og [[Georgía|Georgíu]], þótt ekki gæti orðið að aðild ríkjanna á þeim tímapunkti. Vladímír Pútín hafði við það tilefni fordæmt fyrirætlanirnar og lýst því yfir að hann teldi mögulega NATO-aðild ríkjanna ógn við Rússland.<ref>{{Vísindavefurinn|84708|Hverjar eru ástæður stríðsins í Úkraínu?|dags=23. febrúar 2023|höfundur=Jón Ólafsson|höfundur2=Valur Gunnarsson|skoðað=12. ágúst 2024}}</ref>

Rússnesk stjórnvöld hafna því að um innrás sé að ræða og kalla átökin í Úkraínu ávallt „sérstaka hernaðaraðgerð.“<ref>{{Vefheimild|titill=Sprengjuárásir hafnar í Úkraínu|url=https://kjarninn.is/frettir/sprengjuarasir-hafnar-i-ukrainu/|útgefandi=''[[Kjarninn]]''|höfundur=Sunna Ósk Logadóttir|ár=2022|mánuður=24. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=19. mars}}</ref> Umfjöllun um innrásina hefur verið stranglega ritskoðuð innan Rússlands og þungar refsingar hafa verið lagðar við því að nota hugtökin stríð eða innrás um atburðina.<ref>{{Vefheimild|titill=Andóf í Rússlandi undir ægivaldi Pútíns|url=https://www.ruv.is/frett/2022/03/03/andof-i-russlandi-undir-aegivaldi-putins|útgefandi=[[RÚV]]|höfundur=Anna Kristín Jónsdóttir|ár=2022|mánuður=3. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=19. mars}}</ref><ref>{{Vefheimild|titill=Rússar loka á erlenda fjölmiðla|url=https://www.visir.is/g/20222230648d|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|höfundur=Hallgerður Kolbrún E. Jónsdóttir|meðhöfundur=Samúel Karl Ólason |ár=2022|mánuður=4. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=19. mars}}</ref>

Pútín hélt ræðu í Moskvu á [[Sigurdagurinn í Evrópu|sigurdeginum]] 9. maí 2022 þar sem minnst var sigurs á Nasistum í [[seinni heimsstyrjöld]]. Þar gagnrýndi hann Atlantshafsbandalagið og Bandaríkin fyrir að stofna Rússlandi í hættu og réttlæti árásina á Úkraínu. Líkti hann enn fremur átökunum við seinni heimsstyrjöldina.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-61380727 Ukraine War: Putin gives few clues in Victory Day speech] BBC, sótt 9. maí 2022</ref>

==Innrásin==
[[Mynd:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|left|Þann 26. febrúar hæfði rússnesk eldflaug blokk í Kænugarði.]]
===Upphafskafli innrásarinnar (24. febrúar – 7. apríl)===
Morguninn 24. febrúar 2022 hófu Rússar allsherjarinnrás í Úkraínu. Innrásin fór fram bæði frá héruðunum í austurhluta landsins, frá Krímskaga og frá [[Hvíta-Rússland]]i með stuðningi stjórnar [[Alexander Lúkasjenkó|Alexanders Lúkasjenkó]].<ref>{{Vefheimild|titill=Bein lýsing - Innrás í Úkraínu|url=https://www.frettabladid.is/frettir/bein-lysinginnras-i-ukrainu/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|ár=2022|mánuður=24. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=24. febrúar}}</ref><ref>{{Vefheimild|titill=Vaktin: Allsherjarinnrás Rússa í Úkraínu|url=https://www.visir.is/g/20222226904d/sprengjum-rignir-yfir-kaenugard|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|ár=2022|mánuður=24. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=24. febrúar|höfundur=
Hallgerður Kolbrún E. Jónsdóttir, Atli Ísleifsson og Samúel Karl Ólason}}</ref>
Rússneski herinn gerði árás á olíubirgðastöð suður af Kænugarði.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.ruv.is/frett/2022/02/27/oliubirgdastod-og-oliuleidsla-standa-i-ljosum-logum|titill=Olíubirgðastöð og olíuleiðsla standa í ljósum logum|útgefandi=[[RÚV]]|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=2. mars|mánuður=27. febrúar|ár=2022|höfundur=Markús Þ. Þórhallsson}}</ref>

Rússar sátu um [[Kharkív]], aðra stærstu borg landsins en mættu harðri mótstöðu. Ráðist var m.a. á ráðhúsið, hersjúkrahús og skóla.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.ruv.is/frett/2022/03/02/russneskir-fallhlifarhermenn-lentir-i-kharkiv|titill=Rússneskir fallhlífarhermenn lentir í Kharkiv|útgefandi=[[RÚV]]|mánuðurskoðað=2. mars|árskoðað=2022|ár=2022|mánuður=Ævar Örn Jósepsson}}</ref> Harðar árásir voru á borgir í suðri, [[Kherson]] og [[Maríúpol]], með eldflaugum og stórskotaliði.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.visir.is/g/20222229781d/versti-dagur-stridsins-hingad-til|titill=Versti dagur stríðsins hingað til|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|mánuðurskoðað=2. mars|árskoðað=2022|mánuður=2. mars|höfundur=Hallgerður Kolbrún E. Jónsdóttir}}</ref> Í Kænugarði var fjarskiptaturn sprengdur.<ref>{{Vefheimild|titill=
Sjónvarpsturninn sprengdur og útsendingar rofnar|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/03/01/sjonvarpsturninn_sprengdur_og_utsendingar_rofnar/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2022|mánuður=2. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=3. mars}}</ref>

Kherson féll í hendur rússneskra hermanna þann 3. mars, á áttunda degi innrásarinnar, og var þá fyrsta úkraínska stórborgin sem var hernumin.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.ruv.is/frett/2022/03/03/russar-hafa-hertekid-ukrainsku-hafnarborgina-kherson|titill=Rússar hafa hertekið úkraínsku hafnarborgina Kherson|útgefandi=[[RÚV]]|mánuðurskoðað=3. mars|árskoðað=2022|mánuður=3. mars|ár=2022|höfundur=Ævar Örn Jósepsson}}</ref>

[[Mynd:Russian bombardment on the outskirts of Kharkiv.jpg|thumb|right|Sprengjum var varpað á útjaðra [[Kharkív]] þann 1. mars.]]
Flóttafólk streymdi til Evrópulanda frá Úkraínu, aðallega Póllands, voru þeir orðnir tæpar 2 milljónir 8. mars.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.ruv.is/frett/2022/03/08/yfir-1700000-hafa-fluid-ukrainu|titill=Yfir 1.700.000 hafa flúið Úkraínu|útgefandi=[[RÚV]]|mánuðurskoðað=8. mars|árskoðað=2022|mánuður=8. mars|ár=2022|höfundur=Ævar Örn Jósepsson}}</ref>

Þann 11. mars voru gerðar loftárásir í borgum í norðvestri; [[Lútsk]] og [[Ívano-Frankívsk]]. Einnig í [[Dnípro]] í miðhlutanum. Loftárás var gerð 13. mars á herflugvöll nærri [[Lvív]] við pólsku landamærin þar sem tugir létust. Úkraínumenn hófu gagnsókn á ýmsum stöðum t.d. vestur af Kænugarði og tóku landsvæði aftur.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-60847188  Ukraine war: Ukrainian fightback gains ground west of Kyiv] BBC, sótt 24. mars 2022</ref> Loftárás var gerð á rússneskt herskip við Berdjansk við Azovhaf.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-60859337 Russian warship destroyed in occupied port of Berdyansk, says Ukraine] BBC skoðað 24. mars 2022</ref>

[[Maríúpol]] var eyðilögð að mestu og flestir íbúanna flúðu. Rússar gerðu m.a. árás á leikhús þar sem borgarar höfðu flúið. Um 300 létust.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.ruv.is/frett/2022/03/25/ottast-ad-300-hafi-latist-i-aras-a-leikhus-i-mariupol|titill=Óttast að 300 hafi látist í árás á leikhús í Mariupol|útgefandi=[[RÚV]]|mánuður=25. mars|ár=2022|mánuðurskoðað=25. mars|árskoðað=2022|höfundur=Bogi Ágústsson}}</ref> Flestir íbúanna höfðu flúið í lok mars og um 5.000 látist. 29. mars var gerð loftárás á stjórnarbyggingu í borginni [[Mykolajív]] í suðri. Daginn eftir voru gerðar árásir á [[Tsjerníhív]] í norðri.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-60925713 War in Ukraine: Russia launches new attacks after peace promise] BBC, sótt 30. mars 2022.</ref>

Undir lok marsmánaðar hófu rússneskar hersveitir undir stjórn hershöfðingjans [[Aleksandr Tsjajko|Aleksandrs Tsjajko]] að hörfa frá Kænugarði, sem hafði verið umsetinn frá því stuttu eftir að innrásin hófst.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.frettabladid.is/frettir/russar-horfa-til-baka-til-ad-reyna-aftur-sidar-ad-umkringja-kaenugard/|titill=Rússar hörfa til baka til að umkringja Kænugarð síðar|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|mánuðurskoðað=4. apríl|árskoðað=2022|mánuður=29. mars|ár=2022|höfundur=Ari Brynjólfsson}}</ref> Þrátt fyrir að hafa ekki náð að hertaka höfuðborgina sögðust Rússar hafa náð upphaflegum markmiðum sínum og að þeir myndu nú einbeita sér að frelsun [[Donbas]]-héraðanna í austurhluta Úkraínu.<ref>{{Vefheimild|titill=Rússar segjast ætla að draga úr árásum við Kyiv
|url=https://www.ruv.is/frett/2022/03/29/russar-segjast-aetla-ad-draga-ur-arasum-vid-kyiv|útgefandi=[[RÚV]]|mánuðurskoðað=4. apríl|árskoðað=2022|mánuður=30. mars|ár=2022|höfundur=Ólöf Rún Erlendsdóttir}}</ref><ref>{{Vefheimild|url=https://www.visir.is/g/20222240094d|titill=Rússar segjast hafa náð markmiðum sínum og einbeita sér að Donbas|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|mánuðurskoðað=4. apríl|árskoðað=2022|mánuður=25. mars|ár=2022|höfundur=Samúel Karl Ólason}}</ref> Vegna undanhalds Rússa endurheimtu Úkraínumenn  mikið landsvæði í kringum Kænugarð, allt að 35 kílómetra austan við borgina.<ref>{{Vefheimild|titill=
Úkraínumenn spyrna til baka|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/03/25/ukrainumenn_spyrna_til_baka/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2022|mánuður=25. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=4. mars}}</ref> Meðal annars endurheimtu úkraínskir hermenn bæinn [[Írpín]] þann 28. mars.<ref>{{Vefheimild|titill=
Úkraínski herinn endurheimtir Irpin|url=https://www.frettabladid.is/frettir/ukrainski-herinn-endurheimtir-irpin/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|ár=2022|mánuður=28. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=3. apríl|höfundur=
Ingunn Lára Kristjánsdóttir}}</ref>

Eftir að Rússar hörfuðu frá úthverfum Kænugarðs tilkynnti úkraínski ríkissaksóknarinn [[Íryna Venedíktova]] að lík 410 almennra borgara hefðu fundist á svæðunum sem Rússar höfðu haft umráð yfir. Einnig tilkynntu Úkraínumenn að 280 lík hefðu fundist í fjöldagröfum í borginni [[Bútsja]], sem Rússar höfðu hernumið en svo hörfað frá.<ref>{{Vefheimild|titill=„410 lík finnast á víð og dreif við Kænugarð|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/04/03/410_lik_finnast_a_vid_og_dreif_vid_kaenugard/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2022|mánuður=3. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=3. mars}}</ref> Úkraínumenn sökuðu Rússa um að standa fyrir úthugsuðum fjöldamorðum á almennum borgurum á meðan þeir réðu yfir borginni en Rússar höfnuðu ásökununum.<ref>{{Vefheimild|titill=„Úthugsuð fjöldamorð“|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/04/03/uthugsud_fjoldamord/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2022|mánuður=3. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=3. mars}}</ref> 

===Sókn Rússa í suðaustri (8. apríl – 5. september)===
Rússar hófu sókn í austurhéruðunum eða [[Donbas]] og gerðu þar loftárásir eftir að hafa hörfað úr svæðum í norðri. Fólksflótti varð úr austurhéruðunum.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/04/06/arasir-hardna-i-austurherudum-ukrainu Árásir harðna í austurhéruðum Úkraínu] RÚV, sótt 6. apríl 2022.</ref> Loftárás var gerð á almenna borgara á lestarstöð í borginni [[Kramatorsk]]. Tugir létust.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/04/08/tugir-letust-i-loftaras-a-jarnbrautarstod-i-donetsk Tugir létust í loftárás á járnbrautarstöð í Donetsk] RÚV, sótt 8. apríl 2022.</ref> Rússar hófu nýja stórsókn í austurhéruðum Úkraínu þann 19. apríl.<ref>{{Vefheimild|titill=Stórsókn Rússa í Donbas hafin|url=https://www.mbl.is/frettir/burdargrein/2022/04/18/storsokn_russa_i_donbas_hafin/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2022|mánuður=19. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=19. mars}}</ref>

[[Mynd:Russian cruiser Moskva.jpg|thumb|left|Rússneska beitiskipinu ''Moskvu'' var sökkt á Svartahafi af úkraínskum loftskeytum þann 14. apríl.]]
Þann 14. apríl gerði Úkraínuher loftárás á þriðja stærsta skip rússneska flotans, [[beitiskip]]ið ''Moskvu'', á Svartahafi.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-61103927 Russian warship Moskva: What do we know?] BBC sótt 14. apríl 2022</ref> Staðfest var síðar sama dag að skipinu hefði verið sökkt.<ref>{{Vefheimild|titill=
Flaggskip Rússa í Svartahafi sokkið|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/04/14/flaggskip_russa_i_svartahafi_sokkid/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2022|mánuður=14. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=14. mars}}</ref> Rússar sögðu að kviknað hafi í vopnageymslu skipsins og minntust ekki á loftárás.<ref>{{Cite web|url=https://nyr.ruv.is/frettir/erlent/2022-04-14-flaggskip-svartahafsflotans-yfirgefid|title=Flaggskip Svartahafsflotans yfirgefið - RÚV.is|date=2022-04-14|website=RÚV|access-date=2024-08-23}}</ref>

Bardagar héldu áfram í Donbas og var skóli þar sem 90 héldu til sprengdur í bænum [[Bílohorívka]] með þeim afleiðingum að 60 létust.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-61369229 Ukraine war: 60 people killed after bomb hits school, Zelensky says] BBC, sótt 9. maí 2022</ref> Einnig voru gerðar loftárásir á Odesa meðal annars á íbúðablokkir og hótel.

26. apríl bárust fregnir af sprengingum í héraðinu [[Transnistría|Transnistríu]] sem er innan [[Moldóva|Moldóvu]]. Leiðtogi rússneska þjóðarbrotsins þar sagði að Úkraínumenn hefðu staðið fyrir þeim en Úkraínumenn sögðu þetta vera átyllu fyrir árás í héraðið.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/04/27/asakanir-ganga-a-vixl-vegna-sprenginga-i-moldovu Ásakanir ganga á víxl vegna sprenginga í Moldóvu], RÚV, sótt 27. apríl</ref>

Úkraínumenn sögðust hafa hrakið Rússa frá [[Kharkív]], annarri stærstu borginni, 11. maí.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-61378196 Russia pushed back from Kharkiv], BBC, sótt 12. maí 2022</ref>

[[Mynd:Shopping center in Kremenchuk after Russian shelling, 2022-06-27 (1) frame 0246.jpg|thumb|right|Eftirmálar loftskeytaárásar Rússa á verslunarmiðstöðina í Krementsjúk þann 27. júní 2022]]
Þann 27. júní gerðu Rússar loftskeytaárás á verslunarmiðstöð í borginni [[Krementsjúk]] í miðhluta landsins þar sem nálægt 1000 manns voru. 20 manns létust og tugir særðust. Rússar sögðust hafa gert árás á vopnageymslu við hliðina á verslunarmiðstöðinni.

30. júní lýstu Úkraínumenn yfir að þeir hefðu náð [[Snákaeyja|Snákaeyju]] í Svartahafi af Rússum.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/06/30/russneski-herinn-yfirgefur-snakaeyju Rússneski herinn yfirgefur Snákaeyju] Rúv, sótt 30. júní 2022</ref>

Þann 1. júlí var gerð loftárás á íbúðabyggð og tómstundasvæði í Odesa þar sem um 20 manns létust. Rússar hófu að flytja korn sem þeir sölsuðu undir sig frá herteknum svæðum, þ.e. höfninni í Berdjansk.

Þrír létust í sprengingum í rússnesku borginni [[Belgorod]] nálægt landamærum Úkraínu þann 3. júlí. Rússar sögðu Úkraínumenn hafa gert árásina.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-62025541 BBC News - Ukraine blamed by Russia for deadly blast in border city of Belgorod] BBC, sótt 3. júlí 2022</ref>

Árás var gerð í byrjun ágúst við kjarnorkuver nálægt borginni [[Zaporízjzja]]. Rússar réðu yfir verinu en héldu úkraínskum starfsmönnum þar. Báðir aðilar kenndu hvor öðrum um árásina og sögðu Úkraínumenn Rússa nýta sér verið sem herstöð.

Árás var gerð á herflugvöll á [[Krímskagi|Krímskaga]] þar sem Rússar geymdu orrustuþotur. Rússar sögðu ekkert hafa skemmst þrátt fyrir að gervihnattamyndir sýndu annað. Úkraínumenn lýstu ekki yfir ábyrgð á árásinni.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-62517367 BBC News - Ukraine war: Crimea blasts significantly hit Russian navy] BBC. Sótt 12. ágúst 2022</ref>

Í lok ágúst gerðu Rússar árás á lestarstöð nálægt Dnípró þar sem 25 létust. Sögðust þeir hafa gert hana á hernaðarflutninga og fellt 200 hermenn.
<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/08/25/25-letu-lifid-i-aras-a-lestarstod-i-ukrainu Létu lífið í árás á lestarstöð í Úkraínu] Rúv, sótt 25. ágúst 2022</ref>

Borgirnar [[Slovjansk]] og [[Kramatorsk]] voru þær einu af stærri borgum í Donetsk sem voru í höndum Úkraínumanna eftir 3. júlí. Rússar gerðu árásir á smærri þéttbýlisstaði, 35 létust í loftárás á fjölbýlishúsi í Tsjasív Jar 9. júlí. [[Íryna Veresjtsjúk]], aðstoðarráðherra, hvatti íbúa vestur af Donbas í borgunum [[Kherson]] og [[Zaporízjzja]] til forða sér.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/07/10/15-forust-i-flugskeytaaras-a-fjolbylishus 15 fórust í flugskeytaárás á fjölbýlishús], RÚV, sótt 10. júlí 2022</ref> Úkraínumenn gerðu loftárás 12. júlí á vöruhús austur af Kherson, í borginni Nova Kakhovka, þar sem þeir sögðu Rússa geyma skotfæri.<ref>https://www.bbc.com/news/world-europe-62132441 Ukraine claims arms depot attack in occupied Kherson with Himars rockets], BBC, skoðað 12. júlí 2022</ref>

Loftskeytaárásir á borgina [[Vínnytsja]] í vesturhluta landsins voru gerðar um miðjan júlí þar sem tugir létust.

Þrátt fyrir að hafa gert samning um kornútflutning við Úkraínu í lok júlí gerðu Rússar árásir á höfnina í Odesa þar sem útflutningur fór fram.<ref>
[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-62276392 BBC News - Ukraine war: Explosions rock Ukrainian port hours after grain deal] BBC, sótt 23. júlí 2022</ref>

Rússar og Úkraínumenn kenndu hvor öðrum um þegar árás var gerð á fangelsi í vestur-Donetsk þar sem um 50 úkraínskir stríðsfangar féllu.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-62356211 Ukraine war: UN and Red Cross should investigate prison deaths, says Ukraine], BBC, sótt 30. júní 2022</ref>

====Orrustan um Maríúpol====
[[Mynd:Бої за Азовсталь.jpg|thumb|right|Azovstal-járnverið í Maríúpol í apríl 2022. Járnverið varð síðasta vígi úkraínskra varnarsveita í Maríúpol þegar Rússar sátu um borgina.]]
Maríúpol var umkringd af Rússum fyrir utan Azovstal-járnvinnsluverið þar sem úkraínskir hermenn og borgarar héldu til.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-61175675 Mariupol steelworks: 'Block it so a fly can't pass,' Putin orders], BBC, sótt 23. apríl 2022</ref> Árásir á lestarstöðvar 25. apríl í vestur-Úkraínu var liður í því að stöðva vopnaflutninga til landsins að sögn Rússa. 

Byrjað var að hleypa borgurum frá Azovstal-verksmiðjunni en samningar um björgun hafa reynst erfiðir. Þann 7. maí bárust fregnir um að öllum almennum borgurum verið bjargað úr verksmiðjunni.<ref>{{Vefheimild|titill=Allir almennir borgarar farnir frá Azovstal verksmiðjunni|url=https://www.frettabladid.is/frettir/allir-almennir-borgarar-farnir-fra-azovstal-verksmidjunni/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|höfundur=Sigurjón Björn Torfason|ár=2022|mánuður=7. maí|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=7. maí}}</ref> 

Rússar lýstu yfir sigri í Maríúpol þegar síðustu úkraínsku hermennirnir voru handsamaðir í Azovstal-járnverinu.

====Orrustan um Sjevjerodonetsk og Lysytsjansk====
Hinn 25. maí voru Rússar komnir nálægt borginni [[Sjevjerodonetsk]] í Vestur-Lúhansk og gerðu harðar árásir á hana.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/05/25/barist-vid-borgarmork-severodonetsk Barist við borgarmörk í Severodonetsk] RÚV, sótt 25. maí 2022</ref>

Miðpunktur bardaga var í kringum Sjevjerodonetsk í byrjun júní og sögðust Úkraínumenn hafa hrakið Rússa frá borginni. Rússar voru með sókn í átt að annarri borg í Donbas, Slovjansk. Loftárásir voru gerðar á austur-Kænugarð, í fyrsta sinn síðan í apríl, og sögðust Rússar hafa gert árás á skriðdrekasendingu frá Vesturlöndum.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-61695244 Ukraine: Explosions shake Kyiv while battles rage in east] BBC, sótt 6. júní 2022</ref>

Um miðjan júní höfðu Rússar náð yfirráðum yfir 80% af Sjevjerodonetsk og eyðilagt brýr sem voru flóttaleiðir úr borginni.<ref>[https://apnews.com/article/russia-ukraine-business-government-and-politics-01f6d1c027ce68791667ffaafb61e30c] AP, sótt 19. júní 2022</ref>
Í lok mánaðarins var úkraínskum hermönnum skipað að yfirgefa borgina.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-61920708 Severodonetsk: Ukrainian forces told to retreat from key eastern city] BBC NEWS, sótt 24. júní 2022</ref>

Íbúum í nálægri borg, [[Lysytsjansk]], var gert að flýja hana.<ref>[https://edition.cnn.com/europe/live-news/russia-ukraine-war-news-06-27-22/h_1ccdc77f65fccf9560551846ef07d664 Civilians in Lysychansk urged to evacuate as Russian forces close in] CNN, sótt 27. júní 2022</ref> Síðustu dagana í júní voru gerðar miklar loftárásir á borgina.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/06/30/innikroud-i-lysytsjansk-vegna-linnulausra-loftarasa Innikróuð í Lysytsjansk vegna linnulausra loftárása] RÚV, sótt 30. júní 2022</ref>

Rússar sögðust hafa náð Lysytsjansk 3. júlí en Úkraínumenn neituðu því fyrst. Síðar sagði talsmaður úkraínska hersins að herinn hefði hörfað.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-62030051 BBC News - Ukraine confirms Russia captured eastern city Lysychansk] BBC, sótt 3. júlí 2022</ref>

===Gagnsóknir Úkraínumanna og innlimanir Rússa (6. september –)===
[[Mynd:2022-10-11 Enl crimea bridge.jpg|thumb|right|Áróðursfrímerki frá Úkraínu sem sýnir sprenginguna á Krímskagabrúnni]]

====Endurheimt Úkraínumanna á Kharkív og Kherson====
Úkraínumenn hófu gagnsókn að borginni [[Kherson]] í suðri í júlí.<ref>[https://www.visir.is/g/20222289995d/ukrainski-herinn-saekir-fram-i-hernuminni-borg Úkraínski herinn sækir fram í hernuminni borg], Vísir, sótt 24. júlí 2022</ref> Barist var um borgina og samnefnt hérað undir lok ágúst. Gerðu Úkraínumenn flugskeytaárásir á vopnabúr Rússa og birgðalínur í borginni.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/08/30/segja-hundrad-flugskeytum-skotid-a-kherson Segja hundrað flugskeytum skotið á Kherson] RÚV, skoðað 30 ágúst. 2022</ref>

Þann 8. september hófu Úkraínumenn gagnsókn suðaustur af Kharkív og varð ágengt að endurheimta landsvæði.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-62828859BBC News - Zelensky hails 'good news' as settlements recaptured from Russia] BBC, sótt 8. september 2022</ref>

Þann 10. september lýstu Úkraínumenn yfir að þeir hefðu náð borginni [[Ízjúm]] suðaustur af Kharkív.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/09/11/vinna-enn-ad-frelsun-baeja-umhverfis-izyum Vinna að frelsun bæja umhverfis Izyum] RÚV, sótt 11. september 2022 </ref> Þar fundust síðar fjöldagrafir með hundruðum manna.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-62922674 Ukraine war: Hundreds of graves found in liberated Izyum city - officials] BBCnews, sótt 16 september 2022</ref> Þeir náðu jafnframt borginni [[Kúpjansk]], sem var ásamt Ízjúm mikilvægur hluti í birgðakeðju Rússa.<ref>{{Vefheimild|titill=Gagnsókn Úkraínu markar þáttaskil|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/09/12/gagnsokn_ukrainu_markar_thattaskil/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2022|mánuður=12. september|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=12. september}}</ref> Í gagnsókn sinni á næstu dögum tókst Úkraínumönnum að endurheimta mikið landsvæði í [[Kharkívska Oblast|Kharkív-héraði]] og náðu allt til landamæra Rússlands í norðanverðu héraðinu.<ref>{{Vefheimild|titill=Rýnt í stöðuna í Úkraínu: Hafa náð frumkvæðinu af Rússum|url=https://www.visir.is/g/20222310068d/rynt-i-stoduna-i-ukrainu-hafa-nad-frumkvaedinu-af-russum|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|ár=2022|mánuður=12. september|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=12. september|höfundur=
Samúel Karl Ólason}}</ref> Rússar brugðust við gagnsókninni með árásum á innviði, meðal annars með því að slá út rafmagns- og vatnsflutninga og stöðva lestarsamgöngur.<ref>{{Vefheimild|titill=Hörð gagnsókn Úkraínumanna virðist koma Rússum í opna skjöldu|url=https://www.visir.is/g/20222310041d/hord-gagnsokn-ukrainumanna-virdist-koma-russum-i-opna-skjoldu|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|ár=2022|mánuður=12. september|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=12. september|höfundur=Hólmfríður Gísladóttir}}</ref>

Þann 8. október sprakk bílasprengja á brú Rússa yfir [[Kertsj-sund]] sem tengir austurhluta Krímskaga við Rússland. Sprengingin olli því að hluti brúarinnar hrundi í sjóinn og olli að minnsta kosti þremur dauðsföllum samkvæmt Rússum. Brúin hafði verið byggð eftir innlimun Rússa á Krímskaga árið 2014 og gegndi mikilvægu hlutverki í rússneskum samgöngum til Krímskaga. Meðal annars hafði brúin verið notuð til að flytja hergögn, olíu og aðrar vistir til rússneskra hermanna í Úkraínu.<ref>{{Vefheimild|titill=Brú Rússa á Krímskaga sprengd í loft upp|url=https://www.vb.is/frettir/bru-russa-a-krimskaga-sprengd-i-loft-upp-myndband/|útgefandi=''[[Viðskiptablaðið]]''|dags=8. október 2022|skoðað=10. október 2022}}</ref> Rússar svöruðu árásinni á Kertsj-brúna tveimur dögum síðar með sprengjuárásum á úkraínska samskipta-, orku- og hernaðarinnviði, meðal annars árásum á miðbæ Kænugarðs.<ref>{{Vefheimild |titill=Tugir særð eða látin eftir sprengingar Rússa í morgun|dags=10. október 2022|skoðað=10. október 2022|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|url=https://www.visir.is/g/20222322090d/tugir-saerd-eda-latin-eftir-sprengingar-russa-i-morgun|höfundur=Hólmfríður Gísladóttir|höfundur2=Ellen Geirsdóttir Håkansson}}</ref>

Sama dag og brúin var sprengd upp skipaði Vladímír Pútín hershöfðingjann [[Sergej Súrovíkin]] nýjan yfirmann alls rússneska heraflans í Úkraínu.  Súrovíkín hefur áður stýrt hernaðarinngripi Rússa í [[Sýrlenska borgarastyrjöldin|sýrlensku borgarastyrjöldina]], þar sem honum tókst að snúa vörn í sókn í þágu stjórnarhersins með því að beina sprengjuárásum að óbreyttum borgurum.<ref>{{Vefheimild |titill=Stórskemmd brú – skúrkur settur yfir innrásarliðið|dags=9. október 2022|skoðað=14. október 2022|útgefandi=[[Varðberg]]|url=https://vardberg.is/frettir/storskemmd-bru-skurkur-settur-yfir-innrasarlidid/}}</ref> Aukning í árásum Rússa á borgaraleg skotmörk á næstu dögum þótti til marks um að Súrovíkín hygðist beita svipuðum aðferðum í Úkraínu.<ref>{{Vefheimild|titill=Bein lýsing - Innrás í Úkraínu|url=https://www.frettabladid.is/frettir/bein-lysinginnras-i-ukrainu/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|ár=2022|mánuður=24. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=24. febrúar}}</ref><ref>{{Vefheimild|titill=Nýr herforingi Rússa ætli að beita sömu taktík í Úkraínu og í Sýrlandi|url=https://www.frettabladid.is/frettir/nyr-herforingi-russa-aetli-ad-beita-somu-taktik-i-ukrainu-og-i-syrlandi/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|dags=10. október 2022|mánuður=24. febrúar|skoðað=14. október 2022|höfundur=Oddur Ævar Gunnarsson}}</ref>

Í byrjun nóvember lýsti Súrovíkín yfir að rússneski herinn myndi hörfa frá Kherson-borg.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/11/09/russar-horfa-fra-kherson Rússar hörfa frá Kherson], RÚV, sótt 9. nóvember 2022</ref> Eftir afturhald Rússa frá borginni endurheimtu úkraínskar hersveitir Kherson þann 11. nóvember.<ref>{{Vefheimild|titill=Úkraínski fáninn við hún í Kherson|url=https://www.ruv.is/frett/2022/11/11/ukrainski-faninn-vid-hun-i-kherson|útgefandi=[[RÚV]]|dags=11. nóvember 2022|skoðað=14. nóvember 2022|höfundur=Brynjólfur Þór Guðmundsson}}</ref>

Úkraínumenn gerðu árás í byrjun janúar á bækistöð rússneska hersins í [[Makíjívka]] í Donetsk þar sem yfir 400 létust. Rússar héldu áfram loftárásum, sér í lagi með írönskum drónum, á Kænugarð og fleiri borgir.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-64142650 Ukraine claims hundreds of Russians killed by missile attack] BBC, sótt 2/1 2022</ref> Harðir bardagar voru við borgina [[Bakhmút]] norður af Donetsk-borg og mikið mannfall á báða bóga.

Þann 5. desember sögðust Rússar hafa skotið niður flygildi við rússneska herflugvelli í [[Saratov]] og [[Rjazan]]. Sprengingarnar ullu mannfalli.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-63857451 Russian military airfields hit by explosions] BBC, sótt 5. desember 2022</ref> Úkraínumenn gerðu árásir á höfuðstöðvar [[Wagner-hópurinn|Wagner-hópsins]] sem dvaldi á hóteli í borginni [[Kadívka]] í Lúhansk. Árásir voru einnig gerðar á hersetuliðið í borginni [[Melítopol]] í Zaporízjzja-fylki.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-63933132 Ukraine strikes Wagner HQ in Luhansk, governor says]BBC, sótt 11 des. 2022</ref>

====Herkvaðning og innlimanir Rússa í Donbas====
Þann 21. september tilkynnti Pútín að gripið yrði til takmarkaðrar herkvaðningar í Rússlandi til þess að halda hernaðinum í Úkraínu áfram. Á sama tíma hafði verið tilkynnt að leppstjórnir Rússa í Donetsk, Lúhansk, [[Khersonska Oblast|Kherson]] og [[Zaporízjzja-fylki|Zaporízjzja]] myndu halda atkvæðagreiðslur um það að gerast hluti af Rússneska sambandsríkinu líkt og hafði verið gert á Krímskaga árið 2014.<ref>{{Vefheimild|titill=Pútín svarar með herkvaðningu og blæs til stórsóknar í Úkraínu|url=https://www.frettabladid.is/frettir/allt-ad-300-thusund-hermenn-verda-sendir-til-ukrainu/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|ár=2022|mánuður=21. september|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=21. september|höfundur=Einar Þór Sigurðsson}}</ref>

Leppstjórnir Rússa á hernámssvæðum þeirra í Donetsk, Lúhansk, Kherson og Zaporízjzja hófu atkvæðagreiðslur um að gerast hluti af Rússlandi þann 23. september.<ref>{{Vefheimild|titill=Atkvæðagreiðsla um innlimun hafin í fjórum héruðum|url=https://www.ruv.is/frett/2022/09/23/atkvaedagreidsla-um-innlimun-hafin-i-fjorum-herudum|útgefandi=[[RÚV]]|dags=23. september 2022|skoðað=27. september 2022|höfundur=Markús Þ. Þórhallsson}}</ref> Fjórum dögum síðar tilkynntu héraðsstjórnir á hernumdu svæðunum í Lúhansk og suðurhlutum Kherson og Zaporízjzja að yfirgnæfandi meirihlutar kjósenda hefðu samþykkt að héruðin skyldu sameinast Rússlandi.<ref>{{Vefheimild|titill=Segja innlimun samþykkta með yfirgnæfandi stuðningi|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/09/27/segja_innlimun_samthykkta_med_yfirgnaefandi_studnin/|útgefandi=[[mbl.is]]|dags=27. september 2022|skoðað=27. september 2022}}</ref> Ýmsir erlendir þjóðarleiðtogar fordæmdu atkvæðagreiðslurnar og sögðu niðurstöður þeirra hafa verið ákveðnar fyrirfram. Volodymyr Zelenskyj Úkraínuforseti sagði þær markleysu og að þær myndu engu breyta um þær fyrirætlanir Úkraínumanna að endurheimta héruðin.<ref>{{Vefheimild|titill=Þakkar þjóðarleiðtogum fyrir fordæmingu atkvæðagreiðslu|url=https://www.ruv.is/frett/2022/09/21/thakkar-thjodarleidtogum-fyrir-fordaemingu-atkvaedagreidslu|útgefandi=[[RÚV]]|dags=21. september 2022|skoðað=27. september 2022|höfundur=Markús Þ. Þórhallsson}}</ref>

Úkraínumenn kenndu Rússum um þegar í lok mánaðarins sprakk gasleiðsla Nordstream á fjórum stöðum á hafsvæði Danmerkur og Svíþjóðar.<ref>{{Cite web|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/02/14/gasleidsla_politiskt_vopn_russa/|title=Gasleiðsla pólitískt vopn Rússa|website=www.mbl.is|language=is|access-date=2024-08-23}}</ref>

Rússar héldu áfram að gera árásir á bílalestir óbreyttra borgara í Zaporízjzja og Kharkív-héruðum, þar sem tugir létust.<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-63086697|title=Ukraine war: Survivors speak of horror as Zaporizhzhia convoy hit|date=2022-09-30|access-date=2024-08-23|language=en-GB}}</ref>

Árásir á orku- og vatnsinnviðir voru  víða í Úkraínu í lok mánaðar. Um 40% landsins var án rafmagns um tíma.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-63478704 Ukraine war: Kyiv water supply restored but blackouts remain]BBC, sótt 2. nóv. 2022</ref>

====Orrustan um Bakhmút====
[[Mynd:Bakhmut during the battle, 2023-03.jpg|thumb|right|Bakhmút í rústum í mars 2023]]
Harðir bardagar voru á austurvígstöðvunum, aðallega við [[Bakhmút]], í byrjun ársins 2023. Úkraínsk yfirvöld töldu að Rússar væru að safna 200.000 manna aukaliði til að hefja nýja sókn.<ref>[https://www.visir.is/g/20232374525d/urvinda-hermenn-buast-vid-enn-hardari-atokum Úrvinda hermenn búast við enn harðari átökum] Vísir, sítt 6/2 2023</ref>

[[Jevgeníj Prígozhín]], leiðtogi [[Wagner-hópurinn|Wagner-hópsins]] sagði að Bakhmút væri umkringd í byrjun mars. Hann sakaði stuttu síðar rússnesk stjórnvöld um svik með því að senda of fá vopn í orrustuna um borgina.<ref>
[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-64859780 BBC News - Ukraine war: Russia's Wagner boss suggests 'betrayal' in Bakhmut battle] BBC, sótt 6. mars 2023 </ref>
9. mars gerðu Rússar mestu loftárásir á landið síðan í janúar.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-64903202 BBC News - Ukraine war: Russia fires hypersonic missiles in new barrage] BBC, sótt 9. mars 2023</ref>

===Innrás Úkraínu í Rússland===
[[Mynd:August 2024 Kursk Oblast incursion.svg|thumb|Innrás Úkraínu í Kúrsk 2024.]]
Þann 6. ágúst 2024 héldu þúsundir úkraínskra hermanna inn fyrir rússnesku landamærin í [[Kúrskfylki]]. Ætlunin var að veikja rússneska herinn, teygja á honum og valda skaða. Yfir 76.000 flúðu héraðið. Hersveitir voru komnar allt að 30 kílómetra inn fyrir landamærin þann 11. ágúst. <ref>[https://www.ruv.is/frettir/erlent/2024-08-11-ukrainski-herinn-kominn-30-kilometra-inn-i-russland-419353 Úkraínski herinn kominn 30 kílómetra inn í Rússland] Rúv, 12. ágúst 2024</ref>
Brýr á fljótinu [[Sejm (fljót)|Sejm]] voru sprengdar upp.<ref>{{Cite web|url=https://www.visir.is/g/20242610461d/staersta-dronaarasin-a-moskvu-til-thessa|title=Stærsta drónaárásin á Moskvu til þessa - Vísir|last=Kjartansson|first=Kjartan|date=2024-08-21|website=visir.is|language=is|access-date=2024-08-23}}</ref> Neyðarástandi var einnig lýst yfir í [[Belgorodfylki]] 14. ágúst eftir drónaárásir Úkraínu. <ref>[https://www.bbc.com/news/articles/c17gqq0djdgo Second russian region declares state of emergency after Ukraine attack] BBC, sótt 14/8 2024</ref>

==Friðarumleitanir==
Sendinefndir Rússa og Úkraínumanna ræddu mögulegt vopnahlé eða friðarsamninga með hléum frá 27. febrúar. Fyrsti fundur sendinefndanna fór fram nærri landamærum Úkraínu og Hvíta-Rússlands við [[Prypjat]].<ref>{{Vefheimild|titill=Fallast á viðræður við hvítrússnesku landamærin|url=https://www.frettabladid.is/frettir/fallast-a-vidraedur-vid-hvitrussnesku-landamaerin/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|ár=2022|mánuður=27. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=7. mars|höfundur=Þorgrímur Kári Snævarr}}</ref> Í mars funduðu sendinefndir ríkjanna í [[Istanbúl]] í [[Tyrkland]]i. Úkraínumenn hafa sagst viljugir til að ganga að sumum kröfum Rússa eins og að gerast ekki aðilar að Atlantshafsbandalaginu og að Úkraína verði hlutlaust ríki með tilliti til öryggissjónarmiða.<ref>{{Vefheimild|titill=„Raunsærri“ friðarviðræður milli Úkraínu og Rússlands|url=https://www.frettabladid.is/frettir/raunsaerri-fridarvidraedur-milli-ukrainu-og-russlands/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|ár=2022|mánuður=16. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=7. apríl|höfundur=Urður Ýrr Brynjólfsdóttir}}</ref><ref>{{Vefheimild|titill=Friðarviðræður hefjast á ný: Segir Úkraínu til í hlutleysi|url=https://www.frettabladid.is/frettir/fridarvidraedur-hefjast-a-ny-segir-ukrainu-til-i-hlutleysi/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|ár=2022|mánuður=28. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=7. apríl|höfundur=Oddur Ævar Gunnarsson}}</ref> Úkraínumenn hafa hins vegar hafnað því að gefa eftir landsvæði innan alþjóðlega viðurkenndra landamæra sinna sem Rússar eða alþýðulýðveldin í Donbas gera tilkall til.<ref>{{Vefheimild|titill=Gefur ekki eftir metra af landi|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/03/31/gefur_ekki_eftir_metra_af_landi/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2022|mánuður=31. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=7. apríl}}</ref> 

[[António Guterres]], aðalritari Sameinuðu þjóðanna, fór til fundar í Moskvu og Kænugarði til friðarumleitanna og ræddi við Pútín og Zelenskyj. Á meðan Guterres var í Kænugarði voru loftárásir gerðar á borgina.

Þann 30. september lýsti Volodymyr Zelenskyj því yfir að frekari friðarviðræður við Rússa kæmu ekki til greina svo lengi sem Vladímír Pútín væri áfram við völd í Rússlandi. Þessi yfirlýsing kom í kjölfar þess að Pútín lýsti yfir innlimun á fjórum úkraínskum héruðum í Rússland.<ref>{{Vefheimild|titill=Fréttir: Friðarviðræður koma ekki til greina|url=https://www.ruv.is/frett/2022/09/30/frettir-fridarvidraedur-koma-ekki-til-greina|útgefandi=[[RÚV]]|skoðað=10. október|mánuður=30. september 2022}}</ref>

==Stríðsglæpir==
Frá því að innrásin hófst hafa borist fréttir og ásakanir um fjölda [[Stríðsglæpur|stríðsglæpa]] og [[mannréttindabrot]]a af hálfu stríðsaðila. Í júní 2022 sagði [[Íryna Venedíktova]], ríkissaksóknari Úkraínu, að úkraínskum stjórnvöldum hefðu borist um fimmtán þúsund tilkynningar um meinta stríðsglæpi Rússa.<ref>{{Vefheimild|titill=15 þúsund tilkynningar um meinta stríðsglæpi í Úkraínu|url=https://www.ruv.is/frettir/erlent/2022-06-01-15-thusund-tilkynningar-um-meinta-stridsglaepi-i-ukrainu|útgefandi=[[RÚV]]|dags=1. júní 2022|skoðað=15. apríl 2023|höfundur=Ólöf Rún Erlendsdóttir}}</ref>

Þann 23. september 2022 greindi [[Erik Mose]], yfirmaður rannsóknarnefndar Sameinuðu þjóðanna um stríðsglæpi í Úkraínu, [[Mannréttindaráð Sameinuðu þjóðanna|mannréttindaráði SÞ]] frá því að nefndin hefði aflað vísbendinga um fjölda stríðsglæpa á hernámssvæðum Rússa í landinu. Meðal annars hefði nefndin séð merki um fjöldaaftökur og hugsanleg merki um kerfisbundið kynferðisofbeldi rússneskra hermanna.<ref>{{Vefheimild|titill=SÞ: Stríðsglæpir framdir á hersetnu svæðunum í Úkraínu|url=https://www.visir.is/g/20222315303d|útgefandi=[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]|dags=23. september 2022|skoðað=15. apríl 2023|höfundur=Kjartan Kjartansson}}</ref>

Úkraínski mannréttindahópurinn [[Miðstöð borgaralegra réttinda]] (úkraínska: Центр Громадянських Свобод; umritað ''Tsjentr Hromadjanskykh Svobod'') hefur fengist við það að kortlegga stríðsglæpi rússneska innrásarhersins síðan innrásin hófst. Samtökin hlutu [[friðarverðlaun Nóbels]] árið 2022 og Nóbelsnefndin sagði starf þeirra ómetanlegt svo hægt yrði að draga hinu seku til ábyrgðar.<ref>{{Vefheimild|titill=Friðarverðlaun fyrir baráttu í Úkraínu og Rússlandi|url=https://www.ruv.is/frett/2022/10/07/fridarverdlaun-fyrir-barattu-i-ukrainu-og-russlandi|útgefandi=[[RÚV]]|dags=7. október 2022|skoðað=25. október 2022|höfundur=Alexander Kristjánsson}}</ref>

Þann 17. mars 2023 gáfu dómarar [[Alþjóðlegi sakamáladómstóllinn|Alþjóðlega sakamáladómstólsins]] í [[Haag]] út handtökuskipun á hendur Vladímír Pútín (og [[María Lvova-Belova|Maríu Lvova-Belova]], umboðsmanni barna í Rússlandi) vegna tilkynninga um að fjölda úkraínskra barna hefði verið rænt í innrásinni og þau flutt til Rússlands.<ref>{{Vefheimild|titill=Gefa út handtökuskipun á hendur Pútín|url=https://www.visir.is/g/20232390943d/gefa-ut-handtokuskipun-a-hendur-putin|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|dags=17. mars 2023|skoðað=2022|mánuðurskoðað=17. mars 2023|höfundur=Samúel Karl Ólason}}</ref> Rússar hafa numið mörg úkraínsk börn burt frá landinu í innrásinni og sett þau í ættleiðingu til rússneskra foreldra. Í sumum tilfellum hefur börnunum verið sagt að foreldrar þeirra vilji þau ekki lengur. Það að þvinga börn til að alast upp í annarri menningu en þeirra eigin í því skyni að þurrka út menningu og einkenni óvinaþjóðar er möguleg verknaðaraðferð við [[þjóðarmorð]].<ref>{{Vefheimild|titill=Hafa rænt úkraínskum börnum í massavís|url=https://www.visir.is/g/20222324407d|útgefandi=''[[Vísir (vefmiðill)|Vísir]]''|dags=14. október 2022|skoðað=15. apríl 2023|höfundur=Samúel Karl Ólason}}</ref><ref>{{Vefheimild|titill=Lög um refsingar fyrir hópmorð, glæpi gegn mannúð, stríðsglæpi og glæpi gegn friði|url=https://www.althingi.is/lagas/153a/2018144.html|útgefandi=[[Alþingi]]|dags=18. desember 2018|skoðað=7. apríl 2023}}</ref>

Í skýrslu rannsóknarnefndar Sameinuðu þjóðanna frá 16. mars 2023 var fjallað um aðgerðir rússneskra stjórnvalda við að nema á brott úkraínsk börn og um fleiri aðgerðir sem var jafnað við stríðsglæpi og mögulega [[glæpur gegn mannúð|glæpi gegn mannúð]]. Meðal annars var vísað til þess að Rússar hefðu beitt [[pynting|pyntingum]] kerfisbundið á hernámssvæðum sínum.<ref>{{Vefheimild|titill=Stríðsglæpur að nema börn á brott|url=https://www.mbl.is/frettir/burdargrein/2023/03/16/stridsglaepur_ad_nema_born_a_brott/|útgefandi=[[mbl.is]]|dags=16. mars 2023|skoðað=15. apríl 2023}}</ref>

Bæði Úkraínumenn og Rússar hafa verið sakaðir um að taka af lífi stríðsfanga án dóms og laga.<ref>{{Vefheimild|titill=Segir aftökur stríðsfanga áhyggjuefni|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2023/03/24/segir_aftokur_stridsfanga_ahyggjuefni/|útgefandi=[[mbl.is]]|dags=24. mars 2023|skoðað=15. apríl 2023}}</ref>

==Viðbrögð==
[[Mynd:We Stand with Ukraine 2022 Helsinki - Finland (51906116955).jpg|thumb|right|Mótmæli gegn innrásinni í [[Helsinki]] ]]
[[Mynd:Z symbol flash mob at Platinum Arena in Khabarovsk.jpg|thumb|right|Meðlimir í ungliðahreyfingu [[Sameinað Rússland|Sameinaðs Rússlands]] í [[Kabarovsk]] stilla sér upp í Z til að lýsa yfir stuðningi við innrásina.]]

===Fordæmingar og efnahagsrefsingar===
Evrópusambandið tilkynnti að það myndi setja á hörðustu efnahagslegu refsingar í sögu sambandsins. Úrslitaleikur [[Meistaradeild Evrópu|Meistaradeildar Evrópu]] var færður frá [[Sankti Pétursborg]], [[Formúla 1]] frá [[Sotsjí]] og Rússum meinuð þátttaka í íþróttakeppnum og í söngvakeppninni [[Eurovision]]. Flugfélaginu [[Aeroflot]] var bannað að fljúga til Bretlands og önnur Evrópulönd fylgdu í kjölfarið og bönnuðu Rússum að fljúga um evrópska lofthelgi. Eignir og bankareikningar rússneskra auðkýfinga voru fryst. Rússneskum bönkum var meinað af ESB, Kanada, Bretlandi og Bandaríkjunum að notast við [[SWIFT]]-millifærslukerfið.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.bbc.com/news/world-60542433|titill=West to cut some Russian banks off from Swift|útgefandi=[[BBC]]|mánuðurskoðað=27. febrúar|árskoðað=2022|ár=2022|tungumál=enska}}</ref> [[Visa]] og [[Mastercard]] hættu starfsemi í Rússlandi og mörg fjölþjóðafyrirtæki eins og [[IKEA]] og [[Samsung]].

Rússlandi var vikið úr [[Evrópuráðið|Evrópuráðinu]] vegna innrásarinnar þann 25. febrúar 2022.<ref>{{Vefheimild|titill=
Þórdís Kolbrún fagnar brottvikningu Rússa úr Evrópuráðinu|url=https://www.frettabladid.is/frettir/russlandi-vikid-ur-evropuradinu/|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|ár=2022|mánuður=25. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=26. febrúar|höfundur=
Ingunn Lára Kristjánsdóttir}}</ref> Þann 2. mars samþykkti [[allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna]] á sérstökum neyðarfundi ályktun þar sem innrás Rússa í Úkraínu var „hörmuð“ og stríðsaðilar hvattir til að leggja niður vopnin. [[Kína]] og [[Indland]] sátu hjá og Rússland, [[Hvíta-Rússland]], [[Eritrea]], [[Norður-Kórea]] og [[Sýrland]] greiddu atkvæði á móti. [[António Guterres]], aðalritari Sameinuðu þjóðanna, lýsti því yfir að innrásin væri brot á [[Stofnsáttmáli Sameinuðu þjóðanna|stofnsáttmála Sameinuðu þjóðanna]].<ref>{{Vefheimild|titill=
Allsherjarþingið gagnrýnir innrás Rússa í Úkraínu|url=https://unric.org/is/allsherjarthingid-gagnrynir-innras-russa-i-ukrainu/|útgefandi=Upplýsingaskrifstofa Sameinuðu þjóðanna fyrir Vestur-Evrópu|ár=2022|mánuður=2. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=2. mars|vefsíða=unric.org}}</ref> Þann 7. apríl var Rússland jafnframt rekið úr [[Mannréttindaráð Sameinuðu þjóðanna|mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna]].<ref>{{Vefheimild|titill=Rússland rekið úr mannréttindaráði Sameinuðu þjóðanna|url=https://www.mbl.is/frettir/erlent/2022/04/07/russland_rekid_ur_mannrettindaradi_sameinudu_thjoda/|útgefandi=[[mbl.is]]|ár=2022|mánuður=7. apríl|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=4. apríl}}</ref>

Fjöldi sendiráðsstarfsmanna var rekinn úr Evrópulöndum. Sendiráð Rússlands á Íslandi var lokað sumarið 2023.

===Mótmæli===
Mótmæli voru víða um heim og við sendiráðsbústað Rússlands við [[Túngata|Túngötu]] þann 24. febrúar, næstu daga og reglulega eftir það.<ref>{{Vefheimild|titill=
Mótmæltu „ofbeldi og yfirgangi“ við rússneska sendiráðið|url=https://stundin.is/grein/14857/motmaeltu-vid-sendirad-russlands/|útgefandi=''[[Stundin]]''|ár=2022|mánuður=24. febrúar|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=26. febrúar|höfundur=Bjartmar Oddur Þeyr Alexandersson|höfundur2=Jón Trausti Reynisson}}</ref>

Í ágúst var [[Kænugarðstorg]] nálægt rússneska sendiráðinu formlega nefnt af borgarstjóra Reykjavíkur.

===Flóttamenn og mannúðaraðstoð===
Nálægt 13 milljónir hafa farið yfir landamærin frá Úkraínu frá því að innrásin hófst, flestir til [[Pólland]]s. Um 7,3 milljónir flóttamanna hafa verið skráðir í Evrópu þar af hafa um 4 milljónir fengið verndarstöðu.<ref>[http://data2.unhcr.org/en/situations/ukraine Ukraine refugee situation] Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna </ref> Einnig hafa yfir 8 milljónir flúið innan Úkraínu. Flóttafólkið var mestmegnis konur og börn en 18–60 ára karlmenn voru skyldugir til að vera eftir í landinu því til varnar.

Við landamæri Pólland, Rúmeníu, Ungverjalands, Slóvakíu og Moldóvu var flóttamannastraumur. Evrópusambandið sagðist ætla að taka á móti flóttamönnum næstu 3 ár án þess að þeir þyrftu að sækja um vernd.

Á Íslandi höfðu 3.230 sótt um vernd í júlí 2023.

===Hernaðarstuðningur===
[[Evrópusambandið]] fjármagnar kaup á vopnum og flutning þeirra til Úkraínu.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.ruv.is/frett/2022/02/27/esb-fjarmagnar-vopnaflutning-til-ukrainu|titill=ESB fjármagnar vopnaflutning til Úkraínu|útgefandi=[[RÚV]]|mánuðurskoðað=2. mars|árskoðað=2022|mánuður=27. febrúar|höfundur=Alexander Kristjánsson}}</ref> [[Bandaríkin]] hafa einnig séð Úkraínu fyrir vopnum, jafnvel tveimur mánuðum fyrir stríðið.<ref>[https://www.reuters.com/world/us/biden-authorizes-200-mln-new-weapons-military-training-ukraine-2022-03-12/ US rushing $200 in weapons for Ukraines defense] Reuters, 16. mars 2022</ref>
NATÓ ákvað að auka viðbúnað sinn í Austur-Evrópu og senda þangað 40.000 hermenn. 

Í byrjun apríl sendi [[Tékkland]] skriðdreka til Úkraínu.<ref>{{Vefheimild|url=https://www.frettabladid.is/frettir/fyrsta-nato-rikid-sendir-skriddreka-til-ukrainu/|titill=Fyrsta NATÓ-ríkið sendir skriðdreka til Úkraínu|útgefandi=''[[Fréttablaðið]]''|höfundur=Oddur Ævar Gunnarsson|ár=2022|mánuður=6. apríl|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=6. apríl}}</ref>

Í janúar 2023 var ákalli Úkraínu um skriðdreka og hernaðarfarartæki svarað og Evrópulönd og Bandaríkin sendu fjölda þeirra.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-64184430  BBC News - Ukraine war: Western allies to send fighting vehicles to Kyiv] BBC, sótt 11. jan. 2023</ref> Um miðjan mars sama ár ákváðu Pólverjar og Slóvakar að senda herþotur til Úkraínu. Rússar sögðust ætla að granda þeim í andsvari sínu.<ref>[https://www.visir.is/g/20232390906d Ætla að granda herþotum sem sendar verða til Úkraínu] Vísir, sótt 17 mars 2023</ref>

Í leka hjá bandaríska varnarmálaráðuneytinu í apríl 2023 kom fram að erlendar sérsveitir störfuðu í Úkraínu. Fjölmennastar voru þær bresku, lettnesku og frönsku.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-65245065 BBC News - Western special forces inside Ukraine, leak shows] BBC, sótt 11 apríl 2023</ref>

===Heimsóknir erlendra leiðtoga til Úkraínu===
[[Ursula von der Leyen]] forseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins kom til fundar við Zelenskyj í Kænugarði þann 9. apríl 2022. Hún lofaði skjótri afgreiðslu ef Úkraína sækti um aðild að Evrópusambandinu og aukinni fjárhagsaðstoð við landið.<ref>[https://www.ruv.is/frett/2022/04/09/ukraina-a-heima-i-evropufjolskyldunni Úkraína á heima í Evrópufjölskyldunni], RÚV, sótt 9. apríl 2022</ref>

Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra og Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir utanríkisráðherra heimsóttu Kænugarð og nágrenni og ráðamenn þar í mars 2023.

===Stuðningur við innrásina===
Á vikunum eftir að innrásin hófst varð bókstafurinn [[Z]] stuðningstákn við innrásina og við Vladímír Pútín. Ástæðan er sú að stafurinn var ritaður á marga af skriðdrekum og herbílum Rússa í Úkraínu sem myndir náðust af í aðdraganda innrásarinnar. Uppruni þessarar notkunar Z, sem ekki er til í [[Kýrillískt stafróf|kyrillíska stafrófinu]], er óljós, en stafurinn hefur verið notaður til að merkja rússnesk herfarartæki ásamt öðrum bókstöfum eins og O, X, A og V. Herbílar og skriðdrekar sem merktir eru með Z tilheyra eystri herdeild rússneska hersins.<ref>{{Vefheimild|titill=Hvernig „Z“ varð að yfirlýstu stuðningstákni við innrásina í Úkraínu|url=https://kjarninn.is/skyring/hvernig-z-vard-ad-yfirlystu-studningstakni-vid-innrasina-i-ukrainu/|útgefandi=''[[Kjarninn]]''|höfundur=Erla María Markúsdóttir|ár=2022|mánuður=15. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=7. mars}}</ref> Rússneska varnarmálaráðuneytið segir bókstafinn standa fyrir „za pobedu“ (til sigurs), „za mir“ (fyrir frið), „za nashikh“ (fyrir þjóð okkar) og fleira.<ref>{{Vefheimild|titill=Áróðursbókstafnum Z dreift til stuðnings Úkraínustríðinu|url=https://vardberg.is/frettir/arodursbokstafnum-z-dreift-til-studnings-ukrainustridinu/|útgefandi=[[Varðberg]]|ár=2022|mánuður=8. mars|árskoðað=2022|mánuðurskoðað=7. mars}}</ref>

==Tilvísanir==
<references responsive="" />

[[Flokkur:Innrásir]]
[[Flokkur:Stríð Rússlands og Úkraínu]]
[[Flokkur:2022]]
[[Flokkur:Saga Rússlands]]
[[Flokkur:Saga Úkraínu]]
[[Flokkur:Stríð á 21. öld]]