Skoða frumkóða fyrir Fyrra franska keisaraveldið

{{Land
|nafn = Franska keisaraveldið
|nafn_á_frummáli = Empire français
|nafn_í_eignarfalli = Frakklands
|fáni = Flag of France (1794–1815, 1830–1958).svg
|alt = 
|skjaldarmerki = Imperial Coat of Arms of France (1804-1815).svg
|alt1 = 
|staðsetningarkort = Europe 1812 map en.png
|alt2 = 
|kjörorð = 
|kjörorð_tungumál = 
|kjörorð_þýðing =
|þjóðsöngur = Veillons au salut de l'Empire
|tungumál = [[Franska]]
|höfuðborg = [[París]]
|stjórnarfar = [[Einveldi]] (1804–1814)<br/>[[Þingbundin konungsstjórn]] (1815)
|titill_leiðtoga1 = [[Frakkakeisari|Keisari]]<br />&nbsp;-1804–1814; 1815<br />&nbsp;-1815
|nafn_leiðtoga1 = <br />[[Napóleon Bónaparte|Napóleon 1.]] (fyrstur)<br />[[Napóleon II|Napóleon 2.]] (síðastur)
|staða = 
|staða_athugasemd = 
|atburður1 = Stofnun
|dagsetning1 = [[18. maí]] [[1804]]
|atburður2 = Upplausn
|dagsetning2 = [[14. apríl]] [[1814]]; [[7. júlí]] [[1815]]
|atburður3 = 
|dagsetning3 = 
|dagsetningar = 
|ESBaðild = 
|stærðarsæti = 
|flatarmál = 860 000 km² (2 500 000 km² að leppríkjum meðtöldum<ref>Rein Taagepera "Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia", ''International Studies Quarterly'' Vol. 41, 475-504 (1997).</ref>)
|hlutfall_vatns = 
|fólksfjöldi = 96.472.000
|mannfjöldaár = 1812
|mannfjöldasæti = 
|íbúar_á_ferkílómetra = 
|VLF_ár = 
|VLF = 
|VLF_sæti = 
|VLF_á_mann = 
|VLF_á_mann_sæti= 
|VÞL_ár = 
|VÞL = 
|VÞL_sæti = 
|gjaldmiðill = [[Franskur franki|Germinal-franki]]
|tímabelti = 
|umferð =
|tld = 
|símakóði = 
|neðanmálsgreinar =
}}
'''Franska keisaraveldið''', síðar kallað '''fyrra keisaraveldið''' (''l'Empire français'' eða ''le Premier Empire''), var stjórnarfyrirkomulag [[Frakkland|Frakklands]] frá 18. maí 1804, þegar [[Napóleon Bónaparte]] var lýstur [[Frakkakeisari]], til 14. apríl 1814 þegar hann sagði af sér, og síðan aftur í [[Hundrað daga ríkið|tæpa hundrað daga]] árið 1815. Keisaraveldið tók við af konsúlaveldi [[Fyrsta franska lýðveldið|fyrsta franska lýðveldisins]] og á eftir því kom endurreisn [[Konungsríkið Frakkland|franska konungdæmisins]] undir stjórn [[Búrbónar|Búrbónanna]].

Fyrra keisaraveldið var óvenjulegt meðal annarra ríkja Frakklands að því leyti að keisari hafði aldrei ríkt í Frakklandi áður og vegna herskárrar utanríkisstefnu þess. [[Napóleonsstyrjaldirnar]] voru háðar í nafni Frakklands gegn fimm bandalögum óvina þess frá 1805 til 1815. Í þessum stríðum lagði Napóleon undir sig meirihluta evrópska meginlandsins fyrir utan [[Norðurlöndin]] og [[Balkanskagi|Balkanskaga]]. Áhrifasvæði keisaraveldisins varð stærst árið 1812 og náði þá frá [[Lissabon]] til [[Moskva|Moskvu]].  Þegar flatarmál ríkisins var mest spannaði keisaraveldið 860.000 ferkílómetra og Frakkland taldi heilar 135 sýslur. Stórborgir eins og [[Róm]], [[Hamborg]], [[Barselóna]], [[Amsterdam]] og [[Dubrovnik]] urðu franskar stjórnsýslueiningar. 

Frakkar unnu marga stórsigra á meginlandinu (þ. á m. í [[Orrustan við Austerlitz|Austerlitz]], [[Orrustan við Iéna|Iéna]], [[Orrustan við Auerstadt|Auerstadt]], [[Orrustan við Eylau|Eylau]], [[Orrustan við Friedland|Friedland]] og [[Orrustan við Wagram|Wagram]]), en þessir sigrar kostuðu fjölmörg mannslíf (um 800.000 menn af hálfu Frakka). Auk þess leiddi stríðsástandið til aukinnar hófsemi Frakka í nýlendumálum og til þess að Frakkar seldu [[Bandaríkin|Bandaríkjunum]] [[Louisiana]] árið 1803 eftir að þeir höfðu glatað [[Martinique]] til Breta og [[Haítí|Saint Domingue]] í [[Haítíska byltingin|haítísku byltingunni]]. Fjölmargar áætlanir Frakka um að gera innrás í Bretland voru kæfðar í fæðingu og sigrar Breta á sjó eins og í [[Orrustan við Trafalgar|orrustunni við Trafalgar]] gerðu þeim kleift að fjármagna hernaðarbandalög gegn Frökkum. Árið 1814 unnu bandalagsherirnir loks bug á Frökkum eftir herfilegan ósigur þeirra í [[Rússlandsherför Napóleons]], sem keisaraherinn náði aldrei að jafna sig á.

Þetta var annað tveggja franskra keisaravelda sem lutu stjórn keisara af [[Bonaparte-ætt|Bónaparte-ætt]], [[Síðara franska keisaraveldið|hið seinna]] var stofnað árið 1852. Fyrra keisaraveldið var við lýði frá 18. maí 1804, þegar Napóleon var lýstur Frakkakeisari. Þjóðaratkvæðagreiðsla þann 6. nóvember 1804 staðfesti þessa stjórnskipulagsbreytingu. Keisaraveldið var lagt niður þann 6. apríl 1814 með afsögn Napóleons í Fontainebleau og útlegð hans til [[Elba|Elbu]]. Það gekk í endurnýjun lífdaga frá 20. mars til 7. júlí 1815, þegar Napóleon sneri aftur úr útlegð, en var svo endanlega leyst upp eftir ósigur Napóleons í [[Orrustan við Waterloo|orrustunni við Waterloo]].

== Heimild ==
* {{wpheimild | tungumál = Fr | titill = Premier Empire | mánuðurskoðað = 19. janúar | árskoðað = 2018}}

==Tilvísanir==
<references/>

[[Flokkur:Fyrrum Evrópuríki]]
[[Flokkur:Saga Frakklands]]
[[Flokkur:Napóleonsstyrjaldirnar]]
[[Flokkur:Keisaradæmi]]
[[Flokkur:Stofnað 1804]]
[[Flokkur:Lagt niður 1814]]