Pílormar
| Pílormar Tímabil steingervinga: Cambrian-Recent | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||
| ||||||
| Flokkar | ||||||
Pílormar (Chaetognatha) finnast í öllum höfum heimsins. Þeir eru ein fáliðasta dýrafylkingin en einstaka tegundir geta þó verið mjög algengar og skipað veigamikinn sess í svifi hafsins. Til eru um 200 tegundir pílorma en þær draga nafn sitt af lögun sinni en þeir eru straumlínulaga eins og píla.
Útlit
[breyta | breyta frumkóða]
Pílormar eru á stærðarbilinu 0,2-12 cm og hafa grannan, gegnsæjan búk með einum eða tveim uggum á kvið og baki, sem og sporð. Líkama pílormsins er skipt í þrjá hluta höfuð, búk og sporð. Á höfði pílsormsins eru augu, munnur og gaddar. Við höfuð ormsins er einnig hetta sem þeir geta dregið yfir hausinn á sér til varnar og til að minnka vatnsmótstöðu við sund. Húðþekkja pílormsins er þakin af þunnri og sveigjanlegri vaxkenndri himnu.
Lifnaðarhættir
[breyta | breyta frumkóða]Pílormar eru mikilvirk rándýr og éta þeir allt sem þeir geta fest sig við með tönnunum á höfðinu. Þeir veiða aðalllega krabbaflær en éta einnig önnur krabbadýr sem og fiskiseiði. Við veiðar notar ormurinn gaddanna á höfðinu til að fanga bráðina og sprautar úr þeim eitri og gleypir bráðina svo heila. Margar tegundir pílormar stunda daglegt dýptarflakk, fara upp í yfirborðið að nóttu til að elta bráð en að degi til færa þeir sig neðar í sjónum til að forða sér frá öðrum rándýrum. Ormarnir hafa ammóníufylltar frymis bólur aftarlega á búknum sem hjálpar þeim með dýptarstjórnun. Þeir pílormar sem lifa í köldum sjó geta orðið allt að 2 ára gamlir á meðan þeir sem lifa í heitum sjó verða sex vikna gamlir. Pílormar eru tvíkynja sem þýðir að hvert dýr hefur karl og kvenkyns kynfæri. Karlkynfærin eru staðsett í sporðinum en kvenkynfærin eru staðsett á búknum. Þrátt fyrir að vera tvíkynja er víxlfrjóvgun algengari, þ.e.a.s. tveir ormar stunda æxlun saman. Sumar tegundir stunda þó sjálfæxlun. Við víxlfrjóvgun hafa ormarnir sést dansa til að laða að sér maka áður en þeir sprauta sæði sínu til makans. Ástæða þess að ormarnir stunda svo litla sjálfæxlun er sú að eggin þroskast mun hægar en sæðið. Sumar tegundir pílormar æxlast tvisvar á ári og er það á tímabilunum apríl – júní og september – desember. Pílormar eru borðaðir af stærri lífverum í sjónum til að mynda hvölum og fuglum.
Hlutverk í vistkerfinu
[breyta | breyta frumkóða]Mikið af tetrodotoxin myndandi bakteríum hafa verið einangraðar úr þörmum pílorma sem framleiða að öllum líkindum eitrið sem þeir nota við veiðar. Þeir eru einnig hýslar fyrir fjölsníkjudýr og þráðorma, sem komast þeir smitast af við að borða sýktar krabbaflær eða önnur sýkt krabbadýr. Pílormarnir taka þetta svo skrefi lengra þegar þeir sýkja svo þau dýr sem éta þá.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða] https://animaldiversity.org/accounts/Chaetognatha/. {{cite web}}: |title= vantar (hjálp)