Skoða frumkóða fyrir Arlon

{| cellpadding="2" style="float: right; width: 307px; background: #e3e3e3; margin-left: 1em; border-spacing: 1px;"
! Skjaldarmerki
! Lega
|----
| align="center" bgcolor="#EFEFEF" | <div>{{border|[[Mynd:CommunesBelgique-Arlon.svg|150px|none]]}}</div>
| align="center" bgcolor="#FFFFFF" | [[Mynd:ZP 5297 - Zone de Police Arlon-Attert-Habay-Martelange.GIF|150px]]
|- style="background: #ffffff;" align="center"
|----
| colspan=2 align=center | 
|-----
! colspan="2" | Upplýsingar
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Hérað:|| [[Hainaut]]
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Flatarmál: || 118,64 km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Mannfjöldi: || 27.986 <small>(1. janúar 2011)</small>
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Þéttleiki byggðar: || 236/km²
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| Vefsíða: || [http://www.arlon.be]
|-----
! colspan="2" | Borgarmynd
|---- bgcolor="#FFFFFF"
| colspan=2 align=center | [[Mynd:Arlon E2aJPG.jpg|300px| Miðborg Liege með Maas]]
|}
'''Arlon''' (Arel á [[Lúxemborgíska|lúxemborgísku]]; Aarlen á [[Hollenska|hollensku]]) er höfuðborg belgíska héraðsins [[Lúxemborg (hérað)|Lúxemborgar]]. Hún er ein elsta borg [[Belgía|Belgíu]]. Íbúar eru aðeins 28 þúsund en þar með er Arlon langminnsta héraðshöfuðborg Belgíu.

== Lega og lýsing ==
Arlon liggur nær suðaustast í héraðinu og nema eystri bæjarmörkin að furstadæminu [[Lúxemborg]]. Næstu stærri borgir eru [[Lúxemborg (borg)|Lúxemborg]] til austurs og [[Sedan]] í [[Frakkland]]i til vesturs. Til [[Brussel]] eru 200 km til norðvesturs. Arlon liggur í 404 metra hæð milli tveggja hæðarhryggja í [[Ardennafjöll]]um. Mikill [[landbúnaður]] er í kringum bæinn. Þar renna engar ár.

== Söguágrip ==
[[Rómverjar]] reistu bæ á staðnum árið 52 f.Kr. sem þeir nefndu Orolaunum. Því gerir Arlon tilkall til þess að vera elsta borg Belgíu. Reyndar gera [[Tongeren]] og [[Tournai]] það líka. Arlon lá við krossgötur. Norður/suðurleiðin lá frá Tongeren til [[Metz]], en austur/vesturleiðin frá [[Reims]] til [[Trier]]. Vel fyrir fall Rómaveldis flæddu germanir yfir svæðið. Arlon varð að greifadæmi. [[1214]] varð borgin hluti af hertogadæminu Lúxemborg. Arlon varð síðan eign Búrgúndar, Habsborgara og síðan [[Spánn|Spánverja]] á [[16. öldin|16. öld]]. Borgin kom lítið við sögu í frelsisstríði [[Niðurlönd|Niðurlanda]], en [[1558]] réðist Frans frá Lorraine þó á hana og eyddi henni að miklum hluta. Arlon var endurreist en brann á ný [[1785]]. Árið [[1793]] og [[1794|94]] fóru fram nokkrar orrustur milli fransks byltingarhers og [[Austurríki]]smanna, sem endaði með því að Austurríkismenn drógu sig til baka úr héraðinu. Í kjölfarið hertóku Frakkar borgina, sem innlimu hana Frakklandi. Frakkar drógu sig ekki í hlé fyrr en við fyrra tap [[Napoleon Bonaparte|Napoleons]] [[1814]]. [[1830]] var konungsríki Niðurlanda stofnað, sem Arlon varð hluti af, eins og allt furstadæmið Lúxemborg. En þegar Belgar gerðu uppreisn gegn [[Holland]]i [[1839]], ákváðu frönskumælandi menn í Lúxemborg að taka þátt í uppreisninni. Borgin Arlon var ekki á meðal þeirra. Þegar uppreisninni lauk með sjálfstæði Belgíu, var samt ákveðið að Arlon skyldi tilheyra belgíska hluta Lúxemborgar, þar sem engar borgir væru þar í grennd sem gætu tekið að sér hlutverk héraðshöfuðborgar. Því varð Arlon belgísk, þrátt fyrir að þar væri töluð lúxemborgíska, en ekki franska. Næstu áratugi fjölgaði þar hins vegar frönskumælandi íbúum og nú er svo komið að flestir borgarbúar tala frönsku. Arlon var fyrsti belgíski bærinn sem þjóðverjar hertóku í upphafi [[Heimstyrjöldin fyrri|heimstyrjaldarinnar fyrri]] [[1914]]. Hann var einnig meðal fyrstu bæja sem Þjóðverjar náðu í innrás þeirra í Belgíu [[1940]]. Borgarstjórinn var Þjóðverjum hliðhollur og starfaði með þeim allt stríðið. Hann var skotinn til bana [[1946]]. Síðustu áratugi hefur Arlon vaxið talsvert, því margir sem starfa í furstadæminu Lúxemborg kjósa að búa þar. Árið [[2004]] komst borgin aftur í heimsfréttirnar vegna dómsmáls barnaníðingsins Marc Dutroux en réttað var yfir honum þar í borg.

== Viðburðir ==
Karneval er haldið í Arlon á hverju vori fyrir [[Páskar|páska]]. Það sver sig í ætt við karneval í [[Sviss]], þ.e. fólk fer í skrúðgöngur klætt skrúðklæðum. Á hátínni tíðkast að afhenda karnevalsprinsinum borgarlyklana á formlegan hátt.

== Vinabæir ==
Arlon viðheldur vinabæjatengslum við eftirfarandi borgir eða bæi:

{|
|-
| valign="top" |
* {{FRA}} [[Saint-Dié-des-Vosges]] í [[Frakkland]]i síðan 1962
* {{DEU}} [[Bitburg]] í [[Þýskaland]]i síðan 1965
* {{FRA}} [[Hayange]] í [[Frakkland]]i síðan ?
| valign="top" |
* {{ITA}} [[Alba (Ítalía)|Alba]] í [[Ítalía|Ítalíu]] síðan 2004
* {{LUX}} [[Diekirch]] í [[Lúxemborg]] síðan ?
* {{GBR}} [[Drayton]] í [[England]]i síðan ?
|}

== Byggingar og kennileiti ==
* Marteinskirkjan, reist [[1914]].
* Lúxemborgarsafnið (sögusafnið) er eitt ríkulegasta í Belgíu, en þar má finna rómverska listmuni og grafarlist frankaríkisins.
* Hlutar gamla rómverska borgarmúrsins frá 3. öld eru enn sýnilegir á nokkrum stöðum.
* Í Arlon er bænahús [[Gyðingar|gyðinga]] og þar er elsti kirkjugarður gyðinga í Belgíu.

== Gallerí ==
<gallery>
Mynd:Arlon-stmartin1.jpg|Marteinskirkjan
Mynd:Arlon – Grand-rue.JPG|Galló-rómversk steinsúla af [[Júpíter (guð)|Júpíter]] við aðalgötuna í Arlon
Mynd:Synagogue Arlon.jpg|Bænahús gyðinga
</gallery>

== Heimildir ==
* {{wpheimild|tungumál=en|titill=Arlon|mánuðurskoðað=október|árskoðað=2012}}
* {{wpheimild|tungumál=de|titill=Arlon|mánuðurskoðað=október|árskoðað=2012}}

{{commonscat}}
[[Flokkur:Borgir í Belgíu]]