Skoða frumkóða fyrir Ajax Amsterdam

{{hreingera|þarf að uppfæra}}
{{heimildir}}
{{Knattspyrnulið
| Fullt nafn = Amsterdamsche Football Club Ajax
| mynd = [[Mynd:Ajax Amsterdam.svg|200px|Manchester United's crest]]
| Stytt nafn = Ajax
| Stofnað =1900
| Leikvöllur =[[Amsterdam ArenA]]
| Stærð = 54.990 þúsund
| Forseti ={{Holland}} Hennie Henrichs
| Þjálfari={{Holland}} 
| Deild =[[Eredivisie]]
| Tímabil =2023/24
| Staðsetning =5. sæti
| Heimasíða = ajax.nl|ajax.nl
| pattern_la1        = _ajax1819h
| pattern_b1         = _ajax1819h
| pattern_ra1        = _ajax1819h
| pattern_sh1        = _adidasred
| pattern_so1        = _3_stripes_red
| leftarm1           = FFFFFF
| body1              = FD1220
| rightarm1          = FFFFFF
| shorts1            = FFFFFF
| socks1             = FFFFFF
| pattern_la2        =
| pattern_b2         = _ajax1819a
| pattern_ra2        =
| pattern_sh2        = _ajax1819a
| pattern_so2        = _ajax1819a
| leftarm2           = 000000
| body2              = 000000
| rightarm2          = 000000
| shorts2            = 000000
| socks2             = 000000
}}
'''Ajax Amsterdam''' (fullt nafn: '''Amsterdamsche Football Club Ajax''', eða '''AFC Ajax''') er hollenskt knattspyrnulið frá [[Amsterdam]]. Félagið hefur oftar orðið hollenskur meistari en nokkurt annað félag og er sigursælasta knattspyrnulið Hollands, ásamt [[PSV Eindhoven]] og [[Feyenoord Rotterdam]]. Liðið er auk þess eitt þriggja liða sem unnið hefur öll þrjú stórmót Evrópu (ásamt [[Juventus]], [[FC Barcelona]] og [[Bayern München]]).

== Saga ==

=== Upphaf ===
Félagið var fyrst stofnað af stúdentum við framhaldsskólann Hogere Burgerschool [[1883]] og hlaut það heitið Union. [[1894]] var heitinu breytt í Foot-Ball Club Ajax og var það nefnt eftir grísku hetjunni Ajax. Eftir mikið ósætti í stjórninni var félagið hins vegar lagt niður. Það var endurstofnað [[18. mars]] [[1900]]. Fyrstu árin voru mögur, en félagið komst í efstu deild [[1911]]. Fram að þessu höfðu leikmenn notað treyjur félagsins [[Sparta Rotterdam|Sparta frá Rotterdam]]. En í efstu deild urðu þeir að leika í nýjum treyjum. Ákveðið var að nota rauð/hvítar treyjur og hvítar buxur (eins og enn er gert í dag). Eftir þrjú ár í efstu deild féll Ajax um deild, en náðu að komst í efstu deild strax ári síðar [[1915]]. Það leikár urðu þeir í fyrsta sinn hollenskir meistarar. Leikárið var hins vegar dæmt ógilt sökum [[Heimstyrjöldin fyrri|heimstyrjaldarinnar fyrri]]. Því varð Ajax ekki opinberlega hollenskur meistari fyrr en [[1918]]. Á næsta leikári setti félagið met er það sigraði deildina án þess að tapa leik, afrek sem hélst í hollensku deildinni í 76 ár.

=== Gullaldarárin ===
[[Mynd:Ajax1937.png|thumb|Liðið sem varð hollenskur meistari 1937]]
Eftir þetta gekk félaginu heldur brösuglega næstu 10 árin. [[1928]] voru [[Sumarólympíuleikarnir 1928|Ólympíuleikarnir]] haldnir í Amsterdam. Eftir leikana fékk Ajax afnotarétt á leikvanginum til stórleika. Að öðru jöfnuðu lék félagið á De Meer Stadion rétt utan borgar. Á [[Fjórði áratugurinn|fjórða áratugnum]] varð Ajax að einu sigursælasta liði Hollands. Hollenski meistaratitillinn vannst fimm sinnum fram að [[Heimstyrjöldin síðari|heimstyrjöldinni síðari]]. Margir kölluðu þessi ár gullaldarár Ajax og vísuðu þar með til gullaldarára Hollendinga á [[17. öldin|17. öld]]. Stríðið breytti ýmsu. Miklar tilfærslur leikmanna og stjórnarmanna hafði sín áhrif. Ajax varð bikarmeistari [[1943]] og meistari [[1947]], en að öðru leyti var árangur lítill næstu árin.

=== Eredevisie ===

[[1955]] var fyrsta atvinnumannadeildin formlega stofnuð, Eredevisie. Strax fyrsta leikárið lenti Ajax í öðru sæti með jafnmörg stig og meistararnir. Þeir urðu hins vegar meistarar [[1957]] og fjórum sinnum í viðbót næsta áratuginn. [[1964]] gekk til liðs við félagið 17 ára unglingur að nafni [[Johan Cruyff]]. Með tilkomu hans sem miðjumanns og þjálfarans Rinus Michels varð félagið mjög sigursælt. Michels réði til sín marga þekkta leikmenn og umbreytti liðinu. Ajax varð hollenskur meistari í þrjú ár í röð, [[1966]]-[[1968|68]] og aftur [[1970]].

=== Á toppnum í Evrópu ===
Áttundi áratugurinn var ævintýri líkastur. Ajax varð fimm sinnum hollenskur meistari og fjórum sinnum bikarmeistari. Félagið hafði á liðnum árum tekið þátt í [[Evrópukeppni meistaraliða]] með misgóðum árangri. [[1970]] breyttist það er félagið varð í sinn fyrsta Evrópumeistari eftir 2-0 sigur á [[Panathinaikos|Panathinaikos Aþenu]]. [[1971]] sigraði Ajax í sömu keppni eftir 2-0 sigur á [[Inter Milan]]. Strax árið eftir sigraði Ajax keppnina í þriðja sinn í röð eftir 1-0 sigur á [[Juventus]]. Þar með var Ajax annað liðið í [[Evrópa|Evrópu]] sem sigraði keppnina þrisvar í röð, en áður hafði [[Real Madrid]] afrekað það (reyndar fimm sinnum í röð). [[Bayern München]] er eina liðið sem sigrað hefur keppnina þrisvar í röð eftir það. Á sömu þremur árum varð Ajax auk þess tvisvar hollenskur meistari og tvisvar bikarmeistari. Þessu til viðbótar sigraði Ajax Super Cup keppnina í Evrópu [[1972]] og [[1973]]. 1972 var Ajax einnig heimsbikarmeistari eftir sigur á Indenpendiente frá [[Argentína|Argentínu]]. Með þessum sigrum hafði félagið rækilega stemplað sig inn sem eitt allra besta knattspyrnufélag Evrópu þess tíma.

=== Ajax í dag ===
[[Mynd:Frank de Boer (cropped).jpg|thumb|left|upright|Frank de Boer, fyrrum leikmaður Ajax, er núverandi þjálfari liðsins]]
Níundi áratugurinn einkenndist af fjölda bikurum í Hollandi, en aðeins einum á alþjóðavettvangi. Liðið varð fjórum sinnum hollenskur meistari og þrefaldur bikarmeistari. Eini titillinn sem vannst í Evrópu var sigur í Evrópukeppni bikarhafa [[1987]] er liðið sigraði Lokomotive Leipzig frá [[Austur-Þýskaland]]i 1-0. Á þessum tíma spiluðu margir þekktir knattspyrnumenn með félaginu, eins og [[Ronald Koeman]], [[Frank de Boer]], [[Gerald Vanenburg]], [[Marco van Basten]] og [[Dennis Bergkamp]]. Á tíunda áratugnum hélt sigurganga Ajax áfram. Liðið varð fimm sinnum hollenskur meistari og þrefaldur bikarmeistari. [[1995]] var auk þess eitt allra gjöfulasta ár félagsins. Þá sigraði það í Meistaradeild Evrópu eftir 1-0 sigur á [[AC Milan]], í Super Cup í Evrópu eftir sigur á [[Real Saragossa]] og í heimsbikarkeppninni eftir sigur á Grêmio Porto Alegre frá [[Brasilía|Brasilíu]]. Með hollenska meistaratitlinum skilaði árið 1995 því fjórum stórum bikurum í safnið. Ajax er eitt af fjórum liðum sem þar með hefur unnið öll þrjú stórmót í knattspyrnu í Evrópu. Á þessum tíma léku þekktir knattspyrnumenn eins og [[Marc Overmars]], [[Edgar Davids]], [[Michael Laudrup]], [[Patrick Kluivert]], [[Jari Litmanen]], [[Clarence Seedorf]] og markmaðurinn [[Edwin van der Sar]] með félaginu. Árið [[1996]] fékk Ajax nýjan og glæsilegan leikvang, er Amsterdam ArenA var fullbúinn fyrir félagið. Leikvangurinn kostaði 96 milljónir [[evra]] og tekur tæplega 53 þús manns í sæti. Á fyrstu árum 21. aldar hélt félagið áfram sigurgöngu sinni. Fram að [[2011]] varð Ajax þrefaldur hollenskur meistari og fjórfaldur bikarmeistari. Hins vegar hefur enginn alþjóðlegur titill unnist síðan sögufræga árið 1995. Af nýjum þekktum leikmönnum má nefna [[Wesley Snijder]], [[Rafael van der Vaart]], [[Zlatan Ibrahimović]], Frenkie de Jong, Matthijs De Ligt, Hakim Ziyech og Donny Van de Beek.  [[Kolbeinn Sigþórsson]] lék með liðinu 2011-2015.

== Rígar ==

=== Rígurinn við Feyenoord ===
[[Mynd:UEFA Euroleague FC Salzburg vs. AFC Ajax Amsterdam 29.jpg|thumb|Stuðningsmenn Ajax með ólæti á Evrópuleik við Red Bull Salzburg]]
Einn stærsti rígurinn sem Ajax á við annað lið er við [[Feyenoord]] frá [[Rotterdam]]. Leikur liðanna er kallaður ''De Klassieker''. Liðin koma frá tveimur stærstu borgum [[Holland|Hollands]] og metingur á milli borganna brýst út þegar þau spila. Rígurinn byggir fyrst og fremst á því að liðin standa fyrir mismunandi landshluta, borgir og menningu. [[Amsterdam]] er borg viðskipta og menningar auk þess sem fjöldi ferðamanna kemur til Amsterdam til að dást að því sem borgin hefur uppá að bjóða. Rotterdam er aftur á móti ein af stærstu hafnarborgum Evrópu og þar er mikill iðnaður. Fólk frá Rotterdam lítur því gjarnan á íbúa Amsterdam sem hrokafulla, veiklynda og lata, en lítur á sjálft sig sem harðduglegt verkafólk. {{heimild vantar}}

Reglulega hefur komið til mikilla slagsmála milli stuðningsmanna liðanna og fólk hefur látið lífið. Árið 1997 fór fram æfingarleikur milli Ajax og Feyenoord þar sem einn stuðningsmaður Ajax var drepinn. Síðan árið 2009 hefur stuðningsmönnum Ajax verið bannað að mæta á heimaleiki Feyenoord af ótta við uppþot og oft hefur Ajax bannað stuðningsmönnum Feyenoord að koma á [[Johann Cruyff Arena]].<ref>{{Cite web|url=https://nltimes.nl/2023/03/05/ajax-fans-welcome-cup-semifinal-feyenoord-rotterdam|title=Ajax fans not welcome at cup semifinal against Feyenoord in Rotterdam {{!}} NL Times|website=nltimes.nl|language=en|access-date=2023-11-20}}</ref>

== Jong Ajax ==
Jong Ajax (U21) liðið leikur í Jupiler-deildinni, Meistaradeildinni í 2. deild. Leikvangur er De Toekomst, ein þekktasta æfingastöð í heimi.
Hún vann titilinn Meistari 2. deildar 2017/18.

== Titlar ==
=== Innlendir ===
* '''Hollenskur meistari''' (36): 1918, 1919, 1931, 1932, 1934, 1937, 1939, 1947, 1957, 1960, 1966, 1967, 1968, 1970, 1972, 1973, 1977, 1979, 1980, 1982, 1983, 1985, 1990, 1994, 1995, 1996, 1998, 2002, 2004, 2011, 2012, 2013, 2014, 2019, 2021, 2022
* '''Hollenskur bikarmeistari''' (20): 1917, 1943, 1961, 1967, 1970, 1971, 1972, 1979, 1983, 1986, 1987, 1993, 1998, 1999, 2002, 2006, 2007, 2010, 2019, 2021
* '''Hollenska Super Cup keppnin''' (9): 1993, 1994, 1995, 2002, 2005, 2006, 2007,2013,2019

=== Erlendir ===
* '''[[Evrópukeppni meistaraliða]]/[[Meistaradeild Evrópu]]''' (4): 1971, 1972, 1973, 1995
* '''[[Evrópukeppni bikarhafa]]''' (1): 1987
* '''[[Evrópukeppni félagsliða í knattspyrnu|Evrópukeppni félagsliða]]''' (1): 1992
* '''UEFA Super Cup''' (3): 1972, 1973, 1995
* '''Heimsbikarkeppnin''' (2): 1972, 1995
* '''Intertoto-keppnin''' (1): 1968

== Markaskorarar ==
Eftirfarandi leikmenn hafa skorað flest mörk fyrir Ajax. Enginn þeirra leikur lengur fyrir liðið.

{| class="wikitable"
! colspan="4" bgcolor="FF0000" | <span style="color:#000000;">Tore</span>
|-
! width="20px" | 1
| width="200px" | {{NLD|#}} [[Piet van Reenen]] || width="100px" align="center" | 1929-1942
! width="50" | 273
|-
! 2
| {{NLD|#}} [[Johan Cruyff]] || align="center" | 1964-1973,<br />1981-1983
! 205
|-
! 3
| {{NLD|#}} [[Sjaak Swart]] || align="center" | 1956-1973
! 175
|-
! 4
| {{NLD|#}} [[Henk Groot]] || align="center" | 1959-1963,<br />1965-1969
! 161
|-
! 5
| {{NLD|#}} [[Piet Keizer]] || align="center" | 1961-1974
! 146
|-
! 6
| {{NLD|#}} [[Wim Volkers]] || align="center" | 1923-1936
! 129
|-
! 6
| {{NLD|#}} [[Marco van Basten]] || align="center" | 1982-1987
! 129
|-
! 8
| {{NLD|#}} [[Rinus Michels]] || align="center" | 1946-1958
! 123
|-
! 8
| {{NLD|#}} [[Ruud Geels]] || align="center" | 1974-1978
! 123
|-
! 10
| {{NLD|#}} [[Dennis Bergkamp]] || align="center" | 1986-1993
! 103
|-
|}

== Þjálfarar ==
Þjálfarar Ajax frá byrjun:

<div style="display:flex; flex-direction: row; flex-wrap: wrap">
{| class="wikitable" style="text-align: left"
|- bgcolor="#EFEFEF"
! style="width:5em;" | Tímabil
! style="width:15em;" | Þjálfari
|-
| 1910−1915 || {{IRL}} Jack Kirwan
|-
| 1915−1925 || {{ENG}} Jack Reynolds
|-
| 1925−1926 || {{ENG}} Harold Rose
|-
| 1926−1928 || {{ENG}} Sid Castle
|-
| 1928-1940 || {{ENG}} Jack Reynolds
|-
| 1940−1941 || {{HUN}} Vilmos Halpern
|-
| 1941−1942 || {{NLD}} Wim Volkers
|-
| 1942 || {{NLD}} Dolf van Kol
|-
| 1942−1947 || {{ENG}} Jack Reynolds
|-
| 1947−1948 || {{ENG}} Robert Smith
|-
| 1948−1950 || {{ENG}} Walter Crook
|-
| 1950−1953 || {{SKO}} Robert Thomson
|-
| 1953−1954 || {{ENG}} Walter Crook
|-
| 1954−1959 || {{AUT}} Karl Humenberger
|-
| 1959−1961 || {{ENG}} Vic Buckingham
|-
| 1961−1962 || {{ENG}} Keith Spurgeon
|}
{| class="wikitable" style="text-align: left"
|- bgcolor="#EFEFEF"
! style="width:5em;" | Tímabil
! style="width:15em;" | Þjálfari
|-
| 1962−1963 || {{AUT}} Joseph Gruber
|-
| 1963−1964 || {{ENG}} Jack Rowley
|-
| 1964−1965 || {{ENG}} Vic Buckingham
|-
| 1965−1971 || {{NLD}} [[Rinus Michels]]
|-
| 1971−1973 || [[Mynd:Flag of Romania.svg|20px]] Ștefan Kovács
|-
| 1973−1974 || {{NLD}} George Knobel
|-
| 1974−1975 || {{NLD}} Hans Kraay
|-
| 1975−1976 || {{NLD}} Rinus Michels
|-
| 1976−1978 || {{YUG}} Tomislav Ivić
|-
| 1978−1979 || {{NLD}} Cor Brom
|-
| 1979−1981 || {{NLD}} [[Leo Beenhakker]]
|-
| 1981−1982 || {{DEU}} Kurt Linder
|-
| 1982−1985 || {{NLD}} [[Aad de Mos]]
|-
| 1985−1988 || {{NLD}} [[Johan Cruyff]]
|-
| 1988 || {{DEU}} Kurt Linder
|-
| 1988−1989 || {{LUX}} Spitz Kohn
|}
{| class="wikitable" style="text-align: left"
|- bgcolor="#EFEFEF"
! style="width:5em;" | Tímabil
! style="width:15em;" | Þjálfari
|-
| 1989−1991 || {{NLD}} Leo Beenhakker
|-
| 1991−1997 || {{NLD}} [[Louis van Gaal]]
|-
| 1997−1999 || {{DNK|}} [[Morten Olsen]]
|-
| 1999−2000 || {{NLD}} [[Jan Wouters]]
|-
| 2000 || {{NLD}} Hans Westerhof
|-
| 2000−2001 || {{NLD}} Co Adriaanse
|-
| 2001−2005 || {{NLD}} [[Ronald Koeman]]
|-
| 2005 || {{NLD}} [[Ruud Krol]]
|-
| 2005−2006 || {{NLD}} [[Danny Blind]]
|-
| 2006−2007 || {{NLD}} Henk ten Cate
|-
| 2007−2008 || {{NLD}} Adrie Koster
|-
| 2008−2009 || {{NLD}} [[Marco van Basten]]
|-
| 2009 || {{NLD}} John van't Schip
|-
| 2009−2010 || {{NLD}} Martin Jol
|-
| 2010-2016 ||{{NLD}} [[Frank de Boer]]
|-
| 2016-2017 ||{{NLD}} Peter Bozc
|-
|2017-2022 ||{{NLD}} Erik Ten Hag
|}
</div>

[[Flokkur:Hollensk knattspyrnufélög]]
{{s|1900}}
{{DEFAULTSORT:AJAX}}

== Heimildaskrá ==
[https://nltimes.nl/2023/03/05/ajax-fans-welcome-cup-semifinal-feyenoord-rotterdam Ajax fans not welcome at cup semifinal against Feyenoord in Rotterdam]. ''NL Times'' 5. mars 2023. Sótt 20. nóvember 2023.