Skoða frumkóða fyrir 1601-1610

{{multiple image
|perrow = 2
|total_width=410
| image1 = Tokugawa_Ieyasu.jpg
| image2 = Half_Moon_in_Hudson.jpg
| image3 = Shakespeare.jpg
| image4 = The_Gunpowder_Plot_Conspirators,_1605_from_NPG.jpg
| image5 = Tushino.jpg
| width = 205
| footer = 1. áratugurinn: Upphaf [[Edótímabilið|Edótímabilsins]] í sögu Japans með valdatöku [[Tokugawa Ieyasu]], [[William Shakespeare]], [[Henry Hudson]] siglir upp Hudsonfljót, [[Púðursamsærið]] í Bretlandi og [[Rósturtímarnir]] í Rússlandi.
}}
{{Áratugsrammi|160}}
[[Mynd:Peter_Paul_Rubens_Peter_Paul_Rubens_-_The_Artist_and_His_First_Wife,_Isabella_Brant,_in_the_Honeysuckle_Bower.jpg|thumb|right|Málverk af Peter Paul Rubens og Isabellu Brant frá því um 1610 sýnir vestur-evrópska fatatísku í upphafi barokktímans. Föt hennar eru samkvæmt hollenskri tísku þar sem [[pípukragi]]nn hélst lengur í notkun en annars staðar. [[blúndukragi|Blúndukragar]] á borð við þann sem Rubens ber voru orðnir nær allsráðandi.]]
'''1601-1610''' var fyrsti áratugur [[17. öldin|17. aldar]] sem er hluti af [[árnýöld]] í sögu [[Evrópa|Evrópu]]. Á þessum árum kom [[barokk]]ið upp í evrópskri myndlist, með fyrstu verkum [[Peter Paul Rubens]], og [[byggingarlist]] með framhlið [[Kirkja heilagrar Súsönnu|Kirkju heilagrar Súsönnu]] í [[Róm]] eftir [[Carlo Maderno]] sem var lokið við árið 1603. 

Á þessum árum hófst framleiðsla á [[sjónauki|sjónaukum]] og stjörnufræðingar á borð við [[Galileo Galilei]] notuðu þessi nýju tæki til að sýna fram á [[sólmiðjukenningin|sólmiðjukenninguna]].

== Helstu atburðir ==
[[Mynd:Karl_IX_Staty_Karlstad.JPG|thumb|right|Stytta af Karli hertoga í [[Karlstad]].]]
* [[Einokunarverslunin|Einokunarverslun]] var komið á á [[Ísland]]i þar sem eingöngu borgarar frá [[Kaupmannahöfn]], [[Malmö|Málmey]] og [[Helsingjaeyri]] höfðu leyfi konungs til að stunda [[verslun]]. Þetta fyrirkomulag leiddi til átaka milli kaupmanna og Íslendinga sums staðar og verslun við Englendinga og Þjóðverja var áfram mikil.
* [[Elísabet 1.]] lagði [[Írland]] endanlega undir enska konungdæmið með sigri í [[umsátrið um Kinsale|umsátrinu um Kinsale]]. [[Elísabetartímabilið|Elísabetartímabilinu]] í [[Saga Englands|sögu Englands]] lauk síðan þegar Elísabet lést [[1603]] og [[Jakob 6. Skotakonungur|Jakob 1.]] tók við. Hann sameinaði fyrstur [[England]], [[Írland]] og [[Skotland]] undir einn konung. Ýmsar tilraunir [[kaþólska|kaþólskra]] Englendinga til að ráða hann af dögum voru gerðar fyrst eftir valdatöku hans, s.s. [[Samsæri Watsons]], [[Maine-samsærið]] og [[Púðursamsærið]] sem enn er minnst á [[Guy Fawkes-nótt]].
* Tímabilið frá um [[1600]] til [[1608]] er kallað „harmleikjatímabilið“ hjá [[William Shakespeare]] þegar hann samdi meðal annars [[Harmleikur|harmleikina]] ''[[Óþelló]]'', ''[[Lér konungur]]'' og ''[[Makbeð]]''. Á sama tíma var ný grein [[sviðslistir|sviðslista]], [[ópera]], að ryðja sér til rúms á [[Ítalía|Ítalíu]] og [[Claudio Monteverdi]] samdi elstu óperuna sem enn er reglulega sett upp, ''[[Orfeus (ópera)|Orfeus]]'', árið [[1607]].
* [[Jedótímabilið]] hófst í [[saga Japans|sögu Japans]] þegar [[Tokugawa Ieyasu]] varð [[sjógun]] [[1603]]. Það stóð til [[1868]].
* [[England|Englendingar]] og [[Frakkland|Frakkar]] stofnuðu landnemabyggðir í [[Norður-Ameríka|Norður-Ameríku]]: í [[Virginía (fylki)|Virginíu]] og [[Quebec]]. [[Henry Hudson]] kannaði [[norðurslóðir]] og norðausturströnd Norður-Ameríku í leit að [[norðausturleiðin]]ni til [[Kína]].
* [[Stórveldistími Svíþjóðar]] hófst þegar þeir reyndu að leggja undir sig [[Eystrasaltslöndin]] undir stjórn [[Karl hertogi|Karls hertoga]]. [[Sigmundur 3.]] Vasa, konungur [[Pólsk-litháíska samveldið|Pólsk-litháíska samveldisins]] var hindraður í því að taka við sænsku krúnunni þegar stéttaþingin samþykktu að gera [[mótmælendatrú]] að ríkistrú.
* Í [[Rússland]]i stóðu [[rósturtímarnir í Rússlandi|rósturtímarnir]] frá [[1599]] þar til [[Rómanovættin]] tók við völdum [[1613]]. [[1601]] til [[1603]] geisaði versta [[hungursneyð]] í [[saga Rússlands|sögu Rússlands]] og er áætlað að allt að þriðjungur íbúanna hafi látist. [[1606]] hóf [[Ívan Bolotnikov]] [[bændauppreisn]] gegn [[Vasilíj Sjúiskíj]], keisara, sem var barin niður ári síðar.
* Framleiðsla hófst á [[kíkir|kíkjum]] og [[Galileo Galilei]] notaði einn slíkan til að afsanna [[jarðmiðjukenningin|jarðmiðjukenninguna]] byggt á athugunum sínum [[1609]] og [[1610]].

== Ráðamenn ==
{| class="wikitable" style="font-size:90%" |
|-
! !! [[1601]] !! [[1602]] !! [[1603]] !! [[1604]] !! [[1605]] !! [[1606]] !! [[1607]] !! [[1608]] !! [[1609]] !! [[1610]]
|-
| '''[[Dansk-norska ríkið]]'''
| colspan=10 | [[Kristján 4.]] ([[1596]]-[[1648]])
|-
| '''[[England]] og [[Írland]]'''
| colspan=2 | [[Elísabet 1.]] ([[1558]]-[[1603]])
| colspan=8 rowspan=2 style="border-left:none;" | [[Jakob 6. Skotakonungur|Jakob 1.]] ([[1603]]-[[1625]])
|-
| '''[[Skotland]]'''
| colspan=2 style="border-right:none;" | &nbsp;
|-
| '''[[Eþíópía]]''' 
| colspan=2 | [[Jakob Eþíópíukeisari|Jakob]] ([[1596]]-[[1603]])
| colspan=2 | [[Za Dengel]]
| colspan=2 | [[Jakob Eþíópíukeisari|Jakob]]
| colspan=4 | [[Susenyos]] ([[1608]]-[[1632]])
|-
| '''[[Frakkland]]'''
| colspan=10 | [[Hinrik 4. Frakkakonungur]] ([[1589]]-[[1610]])
|-
| '''[[Hið heilaga rómverska ríki]]'''
| colspan=10 | [[Rúdolf 2.]] keisari ([[1576]]-[[1611]])
|-
| '''[[Holland]]''' 
| colspan=10 | [[Mórits af Nassá]] staðarhaldari ([[1585]]-[[1625]])
|-
| rowspan=2 | '''[[Japan]]'''
| colspan=10 | [[Go-Yōzei]] Japanskeisari ([[1586]]-[[1611]])
|-
| colspan=2 | &nbsp;
| colspan=2 | [[Tokugawa Ieyasu]] sjógun
| colspan=6 | [[Tokugawa Hidetada]] ([[1605]]-[[1623]])
|-
| '''[[Krímkanatið]]'''
| colspan=6 | [[Ğazı 2. Giray]] ([[1596]]-[[1607]])
| colspan=2 | [[Toqtamış Giray]]
| colspan=2 | [[Selâmet 1. Giray]]
|-
| '''[[Malíveldið]]'''
| colspan=10 | [[Mamúð 4. mansa]] (~1590-[[1610]])
|-
| '''[[Marokkó]]'''
| colspan=3 | [[Ahmad al-Mansur]] ([[1578]]-[[1603]])
| colspan=7 | [[Zidan Abu Maali]] ([[1603]]-[[1627]])
|-
| '''[[Mingveldið]]'''
| colspan=10 | [[Wanli]] keisari ([[1572]]-[[1620]])
|-
| '''[[Mógúlveldið]]'''
| colspan=4 | [[Akbar mikli]] ([[1556]]-[[1605]])
| colspan=6 | [[Jahangir]] ([[1605]]-[[1627]])
|-
| '''[[Ottómanaveldið]]'''
| colspan=2 | [[Memeð 3.]] soldán ([[1595]]-[[1603]])
| colspan=8 | [[Akmeð 1.]] ([[1603]]-[[1617]])
|-
| '''[[Páfi]]''' 
| colspan=4 | [[Klemens 8.]] ([[1592]]-[[1605]])
| [[Leó 11.]]
| colspan=5 | [[Páll 5.]] ([[1605]]-[[1621]])
|-
| '''[[Pólsk-litháíska samveldið]]'''
| colspan=10 | [[Sigmundur 3.]] Vasa ([[1587]]-[[1632]])
|-
| '''[[Rússneska keisaradæmið]]'''
| colspan=4 | [[Boris Godúnov]] ([[1584]]-[[1605]])
| [[Fjodor 2.]]
| [[Dimítríj 1.]]
| colspan=4 | [[Vasilíj 4.]] ([[1606]]-[[1610]])
|-
| '''[[Spánn]] og [[Portúgal]]'''
| colspan=10 | [[Filippus 3. Spánarkonungur]] ([[1598]]-[[1621]])
|-
| '''[[Safavídaríkið]]'''
| colspan=10 | [[Abbas mikli]] ([[1589]]-[[1629]])
|-
| '''[[Svíþjóð]]'''
| colspan=10 | [[Karl hertogi]] ([[1599]]-[[1611]])
|}

[[Flokkur:1601-1610]]