Zaporízjzja

Zaporizja
	47°50′N 35°8′A / 47.833°N 35.133°A
Land	Úkraína
Íbúafjöldi	764.000 (2018)
Flatarmál	334 km²
Póstnúmer	69000—499
Vefsíða sveitarfélagsins	https://zp.gov.ua/en

Zaporízjzja (úkraínska: Запоріжжя) er borg í Suður-Úkraínu. Borgin er sjötta stærsta borg Úkraínu. Í borginni búa um 760 þúsund manns^[1] og er hún stjórnarsetur fyrir Zaporízjzja-fylki (úkraínska: Запорізька область, Zaporizka oblast). Borgin liggur í suðurhluta landsins víð fljótið Dnjepr.

Saga[breyta | breyta frumkóða]

Elstu heimildir um borgina eru frá árinu 952^[2]. Á tímum Garðaríki á yfirráðasvæði nútímaborgar voru þveranir yfir Dnjepr í landnám Protoltja á suðurhluta eyjunnar Khortytsia.

Borgin hét Aleksandrovsk frá 1770 til 1920 þegar hún var hluti af Rússneska keisaradæminu. Á sovéttímanum varð borgin mikilvæg iðnaðarborg. Í seinni heimsstyrjöld héldu Þjóðverjar borginni í 2 ár og eyðilögðu verksmiðjur þegar þeir hörfuðu.

Í innrás Rússa í Úkraínu 2022 héldu Rússar kjarnorkuverinu nálægt borginni sem er það stærsta í Evrópu.

Landfræði[breyta | breyta frumkóða]

Zaporízjzja er 444 km suðaustan af Kænugarði. Í gegnum borgina rennur Dnjepr sem tæmist í Svartahaf og tengir borgina við Svartahafið og Asovshafið. Borgin liggur á meginlandsloftslagssvæðinu sem einkennist af heitum sumrum með lítilli úrkomu. Loftslag er þurrt og er meðalhiti á sumrin +22 °C og á veturna –2.7 °C.

Veðuryfirlit

	Janúar	Febrúar	Mars	Apríl	Maí	Júní	Júlí	Ágúst	September	Október	Nóvember	Desember
Hæsti meðalhiti	2,6	4,8	10,4	16,8	22,2	27,5	31,2	31,0	27,1	20,1	12,2	3,7
Lægsti meðalhiti	−6,1	−5,8	−0,1	5,2	9,1	12,9	16,6	15,9	11,5	6,6	−1,4	−3,2

Úrkoma	30,2	33,2	52,3	62,2	45,6	14,2	5,5	2,1	4,4	21,8	40,0	29,7

Línurit	hitastig í °C • mánuðarúrkoma í mm
	30 3 -6	33 5 -6	52 10 -0	62 17 5	46 22 9	14 28 13	5.5 31 17	2.1 31 16	4.4 27 12	22 20 7	40 12 -1	30 4 -3

Hverfaskipting[breyta | breyta frumkóða]

Borginni er skipt í 7 stjórnsýsluumdæmi:


Oleksandrívskyj Zavodskyj Komunarskyj Dníprovskyj Voznesenívskyj Chortyckyj Sjevtjenkívskyj	Stjórnsýslusvið borgarinnar

Íbúar hverfanna í borginni Zaporízjzja frá og með 1. nóvember 2015^[1]:

№	Nafn	Fjöldi, einstaklingar	Hlutfall
1	Oleksandrívskyj	68 666	9,06 %
2	Zavodskyj	50 750	6,7 %
3	Komunarskyj	133 752	17,64 %
4	Dníprovskyj	135 934	17,95 %
5	Voznesenívskyj	101 349	13,37 %
6	Chortyckyj	115 641	15,27 %
7	Sjevtjenkívskyj	151 558	20,0 %

Efnahagsmál[breyta | breyta frumkóða]

Málmvinnsla
Vélaverkfræði
Orkuframleiðsla
Rannsóknarstofnanir

Borgarstjórn[breyta | breyta frumkóða]

Zaporízjzja er stjórnarsetur fyrir Zaporízjzja-sýslu.

Menntun[breyta | breyta frumkóða]

Zaporizjzja þjóðháskólinn (úkraínska Запорізький Національний Університет)
Zaporizjzja Fjölbrautaskólaháskólinn (úkraínska Національний університет «Запорізька політехніка»)
Zaporizjzja Læknaháskólinn (úkraínska Запорізький державний медичний університет)