Dragnót

Dragnót eða snurvoð er veiðarfæri til fiskveiða sem var fundið upp í Danmörku árið 1848 af Jens Laursen Væver. Dragnót samanstendur af pokalaga belg úr neti og út frá honum liggja stórir vængir. Frá vængjunum liggja dragstrengir. Dragstrengirnir ýta við fisknum og smala honum í netið. Neðan á dragnótinni er fótreipi sem hjálpar til að smala fiskinum inn í netið en er einnig notað til að verja netið. Byrjað er að setja annan dragstrenginn út og á enda hans er bauja til að auðveldara sé að finna endann aftur. Skipið leggur svo dragstrenginn í boga þar til nótinni er kastað. Hinum dragstrengnum er svo keyrt í boga á móti þeim fyrri. Fyrri strengurinn er síðan tekinn um borð og keyrt er af stað og nótin dregin á eftir skipinu. Meðan dregið er, lokast hringurinn smám saman og fiskurinn innan togsvæðisins smalast saman inn í voðina. Þegar strengirnir hafa lagst saman lokast voðin og er þá hífð um borð. Engir hlerar halda voðinni opinni, né eru togvír þar sem toga voðina.

Hún er aðallega notuð til þorsk- og flatfiskveiða en um helmingur alls flatfiskaflans fæst í dragnót. Dragnótin er ríkjandi í sandkola- og skrápflúruveiðum og um tveir þriðju hlutar skarkolaaflans kemur í þetta veiðarfæri. Dragnótin er notuð allt í kringum landið og mest er veitt á 40-60 m dýpi. Munurinn á dragnótunum er að vængir og netop eru hærri á þorskvoðinni en á kolavoðinni, og ekkert þak er á kolavoðinni.

Net dragnótarinnar getur verið sett upp á sama hátt og um botnvörpu væri að ræða. Má þar nefna V-trollið, sem ýmist er notað með hlerum sem troll, eða án hlera sem dragnót. Oftar er þó nokkur munur á netinu, og er þar fyrst að nefna að vængir dragnótar eru hlutfallslega lengri en vanalega tíðkast um troll.

Lágmarksmöskvastærð í dragnót er eins og í botnvörpum ýmist 135 mm eða 155 eftir veiðisvæðum. Við dragnótaveiðar verður að leggja annan dragstrenginn fyrst, síðan voðina sjálfa og loks hinn strenginn.

Eftir að kastað hefur verið, er um tvær mismunandi veiðiaðferðir að ræða. Sú eldri er að draga voðina að bátnum liggjandi fyrir föstu. Sú aðferð er víða algeng, en er þó á undanhaldi og þekkist alls ekki á Íslandi núorðið. Hin aðferðin er að hafa bátinn lausan, og er það kallað að draga fyrir lausu.

Þar sem dragnótin er dregin fremur hægt er tiltölulega auðvelt fyrir kafara að fylgjast með henni í drætti og athuga viðbrögð fiska við veiðarfærinu. Þegar dráttarstrengirnir nálgast skarkolann hrekkur nánast allur kolinn hornrétt út frá tóginu inn að voðinni. Þannig smalast kolinn saman í átt að netopinu. Ýsan hegðar sér öðruvísi að því leyti að hún syndir á ská út frá tóginu en stundum áræðir hún þó að synda yfir það og sleppur.

Eins og öll önnur veiðarfæri hefur dragnótin bæði sína kosti og galla. Svo að fyrst sé vikið að göllunum þá er þessi veiði mjög bindandi fyrir áhöfn. Við íslenskar aðstæður tekur um 15 mínútur að kasta, þegar mjög grunnt er togað, upp í 30 mínútur að draga og loks tekur um 20 mínútur að hífa. Því er ljóst, að híft er á um það bil klukkustundar fresti, en við togveiðar er oft ekki híft nema 4-6 sinnum á sólarhring, ef verið er á góðum botni. Þá dregur það úr ágæti dragnótaveiða, að þær eru að mestu einskorðaðar við góðan botn og grunnt vatn, auk þess sem veiðarfærið er all dýrt.

Helstu kostir dragnótar eru þeir, hversu góðum fiski hún skilar. Smáfiskur veiðist því í minna mæli en í botnvörpu af sömu möskvastærð. Einkum á þetta við um þorsk. Unnt er líka að nota afllítil skip við þessar veiðar og nýta smábleyður, þar sem trolli verður tæpast komið við. Dragnótin eyðileggur botninn ekki eins mikið og þung botntroll geta gert.

Tenglar

• Skarkolaveiðar Íslendinga og Dragnótin (Árni Friðriksson, 1932)^{[óvirkur tengill]}
• Skemmtilegar myndir af veiðarfærinu og frekari lýsingar^{[óvirkur tengill]}.