Hornsíli

Hornsíli
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia) Fylking: Seildýr (Chordata) Flokkur: Geisluggar (Actinopterygii) Ættbálkur: Brynsíli (Gasterosteiformes) Ætt: Hornsílaætt (Gasterosteidae) Ættkvísl: Gasterosteus Tegund: G. aculeatus
Tvínefni
Gasterosteus aculeatus Linnaeus, 1758
Samheiti
Listi Gasterosteus aculeatus messinicus Stephanidis, 1971 Gasterosteus hologymnus Regan, 1909 Gasterosteus aculeatus santaeannae Regan, 1909 Gasterosteus hologymnus Regan, 1909 Gasterosteus santaeannae Regan, 1909 Gasterosteus atkinsi Bean, 1879 Gasterosteus atkinsii Bean, 1879 Gasterosteus aculeatus algeriensis Sauvage, 1874 Gasterosteus algeriensis Sauvage, 1874 Gasterosteus suppositus Sauvage, 1874 Gasterosteus texanus Sauvage, 1874 Gasterosteus elegans Blanchard, 1866 Gasterosteus argentatissimus Blanchard, 1866 Gasterosteus bailloni Blanchard, 1866 Gasterosteus neustrianus Blanchard, 1866 Gasterosteus pugetti Girard, 1856 Gasterosteus intermedius Girard, 1856 Gasterosteus insculptus Richardson, 1855 Gasterosteus serratus Ayres, 1855 Gasterosteus dekayi Ayres, 1855 Gasterosteus aculeatus microcephalus (non Girard, 1854) Gasterosteus aculeatus williamsoni Girard, 1854 Gasterosteus inopinatus Girard, 1854 Gasterosteus plebeius Girard, 1854 Gasterosteus williamsoni Girard, 1854 Gasterosteus cuvieri Girard, 1850 Gasterosteus quadrispinosus Crespon, 1844 Gasterosteus nemausensis Crespon, 1844 Gasterosteus quadrispinosa Crespon, 1844 Gasterosteus neoboracensis DeKay, 1842 Gasterosteus biarmatus Krynicki, 1840 Gasterosteus ponticus Nordmann, 1840 Gasterosteus loricatus Reinhardt, 1837 Gasterosteus dimidiatus Reinhardt, 1837 Gasterosteus spinulosus Yarrell, 1835 Gasterosteus trachurus Cuvier, 1829 Gasterosteus brachycentrus Cuvier, 1829 Gasterosteus leiurus Cuvier, 1829 Gasterosteus aculeatus gymnurus Cuvier, 1829 Gasterosteus niger Cuvier, 1829 Gasterosteus obolarius Cuvier, 1829 Gasterosteus noveboracensis Cuvier, 1829 Gasterosteus tetracanthus Cuvier, 1829 Gasterosteus argyropomus Cuvier, 1829 Gasterosteus semiloricatus Cuvier, 1829 Gasterosteus semiarmatus Cuvier, 1829 Gasterosteus gymnurus Cuvier, 1829 Gasterosteus biaculeatus Mitchill, 1815 Gasterosteus cataphractus (Pallas, 1814) Gasterosteus cataphractus Pallas, 1814 Gasterosteus teraculeatus Lacepède, 1801 Gasterosteus bispinosus Walbaum, 1792 Gasterosteus aculeatus aculeatus Linnaeus, 1758

Hornsíli (fræðiheiti Gasterosteus aculeatus) er ein af tólf tegundum síla innan ættarinnar Gasterosteidae. Þessar tegundir lifa á norðurhveli jarðar.

Hornsíli finnst nánast um allt norðurhvelið ýmist í fersku vatni, ísöltu eða söltu. Hornsílin eru smáir fiskar frá 5 til 10 sentímetrar að stærð en mjög mikill breytileiki er á stærð ólíkra afbrigða.

Orðið hornsíli

Hornsíli draga nafn sitt af broddum sem eru á bakinu framan við bakuggann. Hornsílið hefur þrjá slíka brodda enda kallast hornsílið á ensku threespine stickleback. Aðrar tegundir ættarinnar hafa fleiri eða færri slíka brodda, til dæmis er evrópska tegundin spinachia spinachia með fimmtán brodda á bakinu og norður-ameríska tegundin apeltes quadracus með fjóra brodda.

Æxlun hornsíla

Atferli hornsíla er mjög sérstakt, sérstaklega hjá hængnum sem á hrygningartíma sér um egg og seiðin og breytir um lit og verður rauður, enda kallaður rauðkóngur þegar þannig er á honum statt. Hrygingartími hornsíla er á vorin, en þá byggir hornsílishængurinn eggjunum eins konar hús úr plöntuhlutum og fleiru, sem hægt væri að kalla hreiður, og er það á stærð við mannshnefa. Þegar þessum undirbúningi er lokið, fær hann hrygnu — með góðu eða illu — til að synda inn í hreiðrið. Er hún hefur hrygnt þar, rekur hann hana burt. Hængurinn frjóvgar svo hrognin með sviljasafa og tekur sér varðstöðu við hreiðrið og ver það af miklum ákafa. Hann gætir ekki aðeins eggjanna allan tímann sem þau eru að klekjast, heldur lítur einnig eftir seiðunum um skeið, eftir að þau eru komin úr eggjunum. Syndi þau úr hreiðrinu, eltir hann þau uppi, tekur í munninn og syndir með þau að hreiðrinu og hreinlega spýtir þeim inn í það aftur. Seiðin halda til í hreiðrinu í u.þ.b. eina viku áður en þau taka að bjarga sér sjálf.

Fæðuhættir

Hornsíli afla sér fæðu á mismunandi hátt og eru fæðuhættir þeirra breytilegir eftir búsvæðum. Oftast samanstendur fæða þeirra af smáum sjávar- eða ferskvatnshryggleysingjum sem þau finna í botnsetinu til dæmis tubifex-ormum. Dæmi um breytileika í atferli hornsíla er hvernig þau bera sig að í fæðuleit í botnseti. Í stöðuvötnum stingur hornsílið trýninu beint 90° í botnsetið en hornsíli sem lifa í straumvatni stinga trýninu í 45° við botn.

Heimildir

• „Gæti ég fengið að vita allt um hornsíli?“. Vísindavefurinn.
• Hornsíli, Vatnið greiningarlykill fyrir smádýr, Námsgagnastofnun
• Hornsíli í Mývatni^{[óvirkur tengill]}
• Fæðuval hornsíla í kjölfar sinubruna

Tilvísanir

  Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.