Fara í innihald

Réttlætis- og þróunarflokkurinn

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Réttlætis- og þróunarflokkurinn
Adalet ve Kalkınma Partisi
Leiðtogi Recep Tayyip Erdoğan
Aðalritari Eyyüp Kadir İnan
Þingflokksformaður Abdullah Güler
Stofnár 14. ágúst 2001; fyrir 23 árum (2001-08-14)
Stofnendur Recep Tayyip Erdoğan
Abdullah Gül
Bülent Arınç
Höfuðstöðvar Söğütözü Caddesi No 6, Çankaya, Ankara
Félagatal 11.135.306[1]
Stjórnmálaleg
hugmyndafræði 		Íhaldsstefna,[5][9] þjóðernishyggja, ný-ottómanismi,[14] hægri-popúlismi[16]
Einkennislitur Appelsínugulur  
Sæti á tyrkneska þinginu
Vefsíða www.akparti.org.tr

Réttlætis- og þróunarflokkurinn (tyrkneska: Adalet ve Kalkınma Partisi, skammstafað AK PARTİ eða AKP), er tyrkneskur stjórnmálaflokkur sem kennir sig við lýðræðislega íhaldsstefnu.[17] Flokkurinn hefur setið í ríkisstjórn Tyrklands frá árinu 2002. Flokknum hefur verið lýst sem þjóðernissinnuðum, félagslega íhaldssömum og popúlískum,[15] auk þess sem hann hefur verið tengdur við ný-ottómanisma.[18] Flokkurinn er almennt talinn hægrisinnaður[22][23] en sumar heimildir hafa talað um hann sem öfgahægrisinnaðan frá árinu 2011.[24][25]

Recep Tayyip Erdoğan hefur verið leiðtogi Réttlætis- og þróunarflokksins frá landsþingi flokksins árið 2017.[26] Réttlætis- og þróunarflokkurinn er nú stærsti flokkurinn á tyrkneska þinginu með 272 þingmenn. Flokkurinn er í bandalagi við Þjóðernissinnaða framtaksflokkinn (MHP) á þingi og myndar með honum Þjóðarbandalagið. Núverandi þingflokksforingi flokksins er Abdullah Güler.

Réttlætis- og þróunarflokkurinn var stofnaður árið 2001 af meðlimum ýmissa flokka eins og Dyggðaflokksins, Þjóðernissinnaða framtaksflokksins, Föðurlandsflokksins og Sannleiksstígsins. Flokkurinn nýtur sterks fylgis meðal hægrisinnaðra kjósenda í Tyrklandi. Flokkurinn hafnar því afdráttarlaust að hann aðhyllist íslamisma.[27][28][29] Flokkurinn segist aðhyllast frjálslynt markaðshagkerfi og inngöngu Tyrklands í Evrópusambandið.[30] Helsti einkennislitur flokksins er appelsínugulur. Flokkur notar einnig hvítan lit fyrir merki sitt, bláan fyrir fánann og appelsínugulan, hvítan, bláan og rauðan sem vörumerki sitt.[31]

Réttlætis- og þróunarflokkurinn er eini stjórnmálaflokkur Tyrklands sem er virkur að verulegu leyti í öllum sýslum Tyrklands.[32] Frá því að fjölflokkalýðræði var innleitt í Tyrklandi árið 1946 er flokkurinn sá eini sem hefur unnið sjö þingkosningar í röð.[32][33] Flokkurinn hefur myndað ríkisstjórnir Tyrklands frá árinu 2002 undir forsæti Abdullah Gül (2002–2003), Recep Tayyip Erdoğan (2003–2014), Ahmet Davutoğlu (2014–2016), Binali Yıldırım (2016–2018) og Recep Tayyip Erdoğan (2018–). Stjórn Réttlætis- og þróunarflokksins hefur í síauknum mæli einkennst af valdboðshneigð, útþenslustefnu, ritskoðun og bönnum við starfsemi annarra stjórnmálaflokka og andófshreyfinga.[34][35][36][37][38]

Flokkurinn var með aukaaðild að Evrópska þjóðarflokknum frá 2005 til 2013. Eftir að flokknum var neitað um fullgilda aðild að Evrópska þjóðarflokknum gekk hann árið 2013 í Evrópska íhaldsmenn og umbótasinna (ACRE) og átti aðild að þeim til ársins 2018.[39]

Réttlætis- og þróunarflokkurinn hefur ráðið lögum og lofum í tyrkneskum stjórnmálum frá árinu 2002. Hann er sjötti fjölmennasti stjórnmálaflokkur í heimi, og sá fjölmennasti utan Indlands, Kína og Bandaríkjanna.

Gengi í kosningum

[breyta | breyta frumkóða]

Þingkosningar

[breyta | breyta frumkóða]
Kosningar Flokksleiðtogi Atkvæði % Sæti
2002 Recep Tayyip Erdoğan 10.808.229 34,28%
363 / 550
2007 16.327.291 46,58%
341 / 550
2011 21.399.082 49,83%
327 / 550
Júní 2015 Ahmet Davutoğlu 18.867.411 40,87%
258 / 550
Nóvember 2015 23.681.926 49,50%
317 / 550
2018 Recep Tayyip Erdoğan 21.333.172 42,56%
295 / 600
2023 19.387.412 35,61%
268 / 600

Forsetakosningar

[breyta | breyta frumkóða]
Kosningar Frambjóðandi Fyrsta umferð Önnur umferð Niðurstaða
Atkvæði Prósent Atkvæði Prósent
2014 Recep Tayyip Erdoğan 21.000.142 51,79% - - Recep Tayyip Erdoğan kjörinn
2018 26.324.482 52,59% - - Recep Tayyip Erdoğan endurkjörinn
2023 27.133.849 49,52% 27.834.589 52,18% Recep Tayyip Erdoğan endurkjörinn

Tilvísanir

[breyta | breyta frumkóða]
  1. ↑ „Adalet ve Kalkınma Partisi“ (tyrkneska). Türkiye Cumhuriyeti Yargıtay Başkanlığı – Yargıtay. Sótt 3 febrúar 2025.
  2. ↑ 2,0 2,1 „Erdoğan's Triumph“. Financial Times. 24 júlí 2007. Afrit af upprunalegu geymt þann 7. mars 2021. Sótt 24 júlí 2017. „The AK Party is now a national conservative party — albeit rebalancing power away from the westernised urban elite and towards Turkey's traditional heartland of Anatolia — as well as the Muslim equivalent of Europe's Christian Democrats.“
  3. ↑ 3,0 3,1 Abbas, Tahir (2016). Contemporary Turkey in Conflict. Edinburgh University Press.
  4. ↑ 4,0 4,1 Bayat, Asef (2013). Post-Islamism. Oxford University Press. bls. 11.
  5. ↑ [2][3][4]
  6. ↑ 6,0 6,1 „AKP yet to win over wary business elite“. Financial Times. 8 júlí 2007. Afrit af upprunalegu geymt þann 10. desember 2022.
  7. ↑ 7,0 7,1 Cagaptay, Soner (2014). The Rise of Turkey. Potomac Books. bls. 117.
  8. ↑ 8,0 8,1 Yavuz, M. Hakan (2009). Secularism and Muslim Democracy in Turkey. Cambridge University Press. bls. 105.
  9. ↑ [6][7][8]
  10. ↑ 10,0 10,1 Osman Rifat Ibrahim (23 maí 2014). „AK Party and the great neo-Ottoman travesty“. Al Jazeera. Sótt 7 júní 2015.
  11. ↑ 11,0 11,1 Yavuz, M. Hakan (1998). „Turkish identity and foreign policy in flux: The rise of Neo-Ottomanism“. Critique: Critical Middle Eastern Studies. 7 (12): 19–41. doi:10.1080/10669929808720119.
  12. ↑ 12,0 12,1 Kardaş, Şaban (2010). „Turkey: Redrawing the Middle East Map or Building Sandcastles?“. Middle East Policy. 17: 115–136. doi:10.1111/j.1475-4967.2010.00430.x.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Aditya, Prasanna (31 ágúst 2020). „'Neo-Ottomanism' in Turkish foreign policy“. Observer Research Foundation. Sótt 6 apríl 2023.
  14. ↑ [10][11][12][13]
  15. ↑ 15,0 15,1 Gunes, Cengiz; Zeydanlioglu, Welat, ritstjórar (2013). The Kurdish Question in Turkey. Routledge. bls. 270.
    Konak, Nahide (2015). Waves of Social Movement Mobilizations in the Twenty-First Century: Challenges to the Neo-Liberal World Order and Democracy. Lexington Books. bls. 64.
    Jones, Jeremy (2007). Negotiating Change: The New Politics of the Middle East. I.B. Tauris. bls. 219.
  16. ↑ [15]
  17. ↑ „Turkey: The New Model?“. 25 apríl 2012.
  18. ↑ [6][3][4][2][8][7][10][11][12][13]
  19. ↑ 19,0 19,1 Erisen, Cengiz (2016). Political Psychology of Turkish Political Behavior. Routledge. bls. 102.
  20. ↑ 20,0 20,1 Çevik, Savaş; Batrancea, Larissa; Erdoğdu, M. Mustafa, ritstjórar (19 nóvember 2020). Behavioural Public Finance Individuals, Society, and the State. United Kingdom: Taylor & Francis. bls. 135. ISBN 9781351107365.
  21. ↑ 21,0 21,1 McKeever, Vicky (15 janúar 2020). „Turkish soccer star Hakan Sukur is now an Uber driver in the US“. CNBC. Sótt 6 apríl 2023. „After retiring from soccer Sukur went into politics, winning a seat in Turkey's parliament as a member of President Recep Tayyip Erdogan's right-wing Justice and Development Party in 2011.“
  22. ↑ [19][20][21][13]
  23. ↑ [20][19][21][13]
  24. ↑ Jongerden, Joost; Gunes, Cengiz; Day, Bahar Simsek (18. desember 2021). The Commentaries – Volume 1, 2021 (enska). Transnational Press London. ISBN 978-1-80135-107-2.
  25. ↑ Çınar, Alev (2011). „The Justice and Development Party: Turkey's Experience with Islam, Democracy, Liberalism, and Secularism“. International Journal of Middle East Studies. 43 (3): 529–541. doi:10.1017/S0020743811000651. hdl:11693/38147. JSTOR 23017316. S2CID 155939308.
  26. ↑ „Erdogan returns as ruling AK Party party chief after referendum win“. Deutsche Welle. 21 maí 2017. Sótt 23. mars 2022.
  27. ↑ „Turkey: AK Party's Hidden Agenda or a Different Vision of Secularism?“. Nouvelle Europe. 7 apríl 2011. Afrit af upprunalegu geymt þann 28 júní 2015. Sótt 7 júní 2015.
  28. ↑ „The "Hidden" That Never Was“. Reflections Turkey. 28 maí 2012. Sótt 7 júní 2015.|„Support for Muslim Brotherhood isolates Turkey“. Die Weld. Sótt 7 júní 2015.
  29. ↑ Ömer Taşpınar (1 apríl 2012). „Islamist Politics in Turkey: The New Model?“. The Brookings Institution. Afrit af upprunalegu geymt þann 16 ágúst 2015. Sótt 7 júní 2015.
  30. ↑ „New to Turkish politics? Here's a rough primer“. Turkish Daily News. 22 júlí 2007. Afrit af upprunalegu geymt þann 8 júlí 2012. Sótt 22 júlí 2008.
  31. ↑ „Corporate identity“. www.akparti.org.tr. Sótt 23. mars 2022.
  32. ↑ 32,0 32,1 Cavatorta, Francesco (29. desember 2020). Routledge Handbook on Political Parties in the Middle East and North Africa (enska). Routledge. ISBN 978-1-000-29330-2.
  33. ↑ „Vol. 17, No. 4, FALL 2015 of Insight Turkey on JSTOR“. www.jstor.org (enska).
  34. ↑ Cook, Steven A. (8 apríl 2021). „How Erdogan Got His Groove Back“. Foreign Policy.
  35. ↑ „Democratic decay and uncertainty in Turkey“. 25. mars 2021.
  36. ↑ Goodman, Peter S. (18 ágúst 2018). „The West Hoped for Democracy in Turkey. Erdogan Had Other Ideas“. The New York Times.
  37. ↑ Ben-Meir, Dr Alon (24 október 2020). „Erdogan's Calamitous Authoritarianism“.
  38. ↑ Aytaç, Selim Erdem (2021). „Effectiveness of Incumbent's Strategic Communication during Economic Crisis under Electoral Authoritarianism: Evidence from Turkey“. American Political Science Review (enska). 115 (4): 1517–1523. doi:10.1017/S0003055421000587. ISSN 0003-0554.
  39. ↑ „Conservative Eurosceptic alliance reaches out to far-right“. Financial Times. 12 nóvember 2018. Afrit af upprunalegu geymt þann 10. desember 2022.
Sótt frá „https://is.wikipedia.org/w/index.php?title=Réttlætis-_og_þróunarflokkurinn&oldid=1911782“