Notandi:Simmisig/sandbox
| Silfur karpi | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Ástand stofns | ||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Tvínefni | ||||||||||||||
| Hypophthalmichthys molitrix (Valenciennes, 1844) |
Silfur karpi (fræðiheiti: Hypophthalmichthys molitrix) er ferskvatnsfiskur af ætt sem kallast Cyprinidae og Cypriniformes flokknum. Flokkurinn er fjölbreyttastur í Suðaustur-Asíu og til eru 11-12 ættbálkar og um 4250 tegundir af þeim. Þeir hafa dreift sér vítt og breitt um heiminn en þó eru staðir sem hann hefur ekki komist enn til. Ástralía og Suður-Ameríka eru á meðal þeirra staða sem flokkurinn hefur ekki enn komist til. Silfur karpi er mikið ræktaður í fiskeldum í Kína.
Silfur karpi hefur heimkynni að rekja til Austur-Asíu, hann heldur sig til í stórum ám og fljótum. Fiskurinn dreifir sér mikið ef aðstæður leyfa í ferskvatni og er talið að hann sé búinn að dreifa sér í um áttatíu lönd með vatnaleiðum.
Útlit og stærð
[breyta | breyta frumkóða]Hann hefur stóran haus. Augun eru staðsett neðarlega á hausnum eða rétt fyrir aftan munninn og beinast niður á við. Stór munnur en ekki tenntur. Hann hefur slétt bak aftur að ugga. Silfur karpi getur að meðaltali verið 60 til 100 sentímetrar að lengd en þeir geta orðið allt að 140 sentímetrar að lengd og þá vegið hátt í 50 kíló. Hann hefur nokkuð þykkan beingarð en þó er ekki mikið mál að flaka fiskinn.
Litur
[breyta | breyta frumkóða]Nafnið silfur karpi er bendir til litar hans, en þegar fiskurinn er ungur hefur hann mjög silfraðan búk. Þegar hann eldist tekur silfur liturinn að dvína og fær á sig grænan lit á bakið. Silfur liturinn helst á maganum hins vegar. Hreistrið á þeim er mjög smágert.
Veiðar
[breyta | breyta frumkóða]
Tegundin er ein mikilvægasta eða sú mikilvægasta sem er ræktuð á heimsvísu fiskeldi. Árið 1995 var ræktað um það bil 2,5 milljón tonn af silfur karpa en svo árið 2014 er magnið komið í tæp 5 milljón tonn. Kínverjar tróna á toppinum yfir ræktun í fiskeldum á honum en einnig eru Indverjar og Bangladesh með mikla ræktun á silfur karpa. Rússland og Íran koma svo á eftir fyrrnefndum löndum í afla fyrir ræktun á fisknum. Ekki fæst hátt verð fyrir silfur karpa í Kína og hafa þeir ræktað fiskinn lengst af öðrum þjóðum. Í löndum sem veiða fiskinn er hann oftast seldur ferskur og þá nálægt þeim stað sem hann var veiddur, gjarnan tengist menningin fisknum og eru því íbúar á þeim stað helstu neitendur. Flutningur milli landa er ekki mikill af tegundinni, hins vegar er að byrja vettvangur fyrir útflutning á silfur karpa frá Bandaríkjunum til Kína núna síðustu ár.
Fæða
[breyta | breyta frumkóða]Silfur karpi síar vatnið og nærist á svifi. Þeir eru ekki með maga þar sem þeir eru sífellt að næra sig með því að sía svif. Samkeppni við aðrar tegundir fiska sem nærast á svifi er óumflýjanleg og eru til dæmi um það í Bandaríkjunum. Þeir eru með sterkt ónæmiskerfi og geta innbyrgt fæðu sem inniheldur eitur. Þeir vinna næringarefnin úr eitruðu fæðunni, það getur verið hættulegt að borða suma silfur karpa þar sem þeir geta innihaldið mikið magn eiturefna.
Bandaríkin
[breyta | breyta frumkóða]Silfur karpi var fluttur af mönnum til Norður Ameríku í kringum 1970 með þeim tilgangi að stjórna vöxt þörunga í fiskeldi og í afrennslisvatni sveitarfélaga. Hann slapp fljótt eftir innflutning til Bandaríkjanna og er mjög umdeildur þar í landi. Silfur karpi getur fjölgað sér gífurlega við mismunandi góðar aðstæður og náð stórum stofni og þar af leiðandi haft neikvæð áhrif á umhverfið sem hann lifir í sem og þær tegundir sem eru þar fyrir. Hann hefur dreift sér víða í Mississippi, Illinois, Ohio, Tennessee, and Missouri Rivers sem eru meðal stærstu vatnsfalla í Bandaríkjunum. Ýmsar tegundir sem Bandaríkjamenn hafa verið vanir að stunda veiðar á eiga nú undir högg að sækja vegna fjölgunar silfur karpa, en það hefur slæm áhrif fyrir markað þeirra á þeim fiskitegundum.
Silfur karpi er þekktur fyrir það að stökkva upp úr vatni þegar að umhverfi hans er truflað af til dæmis mótor bát. Hann getur stokkið allt að 3 metra upp úr vatninu. Mörg tilfelli hafa orðið að litlir bátar verði fyrir skemmdum þegar þeir sigla hratt fram hjá stórum hóp silfur karpa. Manneskjur hafa einnig orðið fyrir skaða af fisknum, slys hafa orðið þar sem silfur karpi stekkur þegar bátur kemur og fiskurinn lendir í manneskju um borð. Tilkynnt hefur verið um kjálkabrot af sökum silfur karpa í Bandaríkjunum.
Tilvísanir
[breyta | breyta frumkóða]Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Fyrirmynd greinarinnar var „Filter feeder“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 13. febrúar 2018.
- Fyrirmynd greinarinnar var „Cyprinidae“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 13. febrúar 2018.
„Hypophthalmichthys molitrix“.
