Njóla (bók)
Njóla er heimspekirit um leit að tilgangi heimsins eftir Björn Gunnlaugsson sem kom fyrst út í Reykjavík árið 1882. Verkið er í bundnu máli, fræðiljóð eða fræðidrápa þar sem inntakið er náttúrufræði heimspeki og guðfræði. Njóla fjallar um tilgang heimsins eða alheimsáformið (teleologia mundi) og reynir höfundur að ráða tilganginn af því hvert skipulag heimsins er. Njóla samanstendur af af 528 erindum sem flest eru ort undir ferskeyttum hætti en nokkur undir gagaraljóðum.
Njóla skiptist í þessa fimm kafla:
- Heimurinn skoðaður að nóttu
- Alheimsáformið uppleitast og finnst að vera lífið og ódauðleikinn
- Prófun hins fundna alheimsáforms eða lífsglæðingin á vorum hnetti
- Ný staðfesting hins fundna alheimsáforms eða tilgángur og myndun alls líkamlegs efnis fyrir mótspyrnu, samloðun og þýngd.
- Hátignin í alheimsáforminu.
Njóla var vinsæl meðal almennings og var nokkrum sinnum endurútgefin og hafði áhrif í bókmenntum.
Heimildir
[breyta | breyta frumkóða]- Gunnar Harðarsson, Njóla og íslensk heimspeki Skírnir - Vor (01.04.1990)
- Einar H. Guðmundsson. “Björn Gunnlaugsson og náttúruspekin í Njólu.” Ritmennt : 2003, pp. 9–78.
- Stefán Einarsson. “Um Upptök Njólu.” Skírnir, 1952, pp. 206–208.
- Björn Gunnlaugsson, and Jón Árnason. Njóla Eða Hugmynd Um Alheimsáformið. 2. útgáfa ed., 1853.