Leðurblökur

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Leðurblökur
Tímabil steingervinga: Síð-paleósen - nútíma
Corynorhinus townsendii á flugi
Vísindaleg flokkun
Ríki: Dýraríki (Animalia)
Fylking: Seildýr (Chordata)
Flokkur: Spendýr (Mammalia)
Ættbálkur: Chiroptera
Blumenbach, 1779
Undirflokkar

Leðurblökur (fræðiheiti: Chiroptera) eru ættbálkur spendýra. Það sem helst einkennir leðurblökur eru fit sem myndast hafa milli útlima og gera þeim kleift að fljúga. Leðurblökur eru einu náttúrulega fleygu spendýrin þótt sum önnur spendýr (t.d. flugíkorni) geti svifið stutta leið.

Talið er að til séu um 1.100 tegundir leðurblaka í heiminum sem er um fimmtungur af öllum þekktum tegundum spendýra.

Upphaf[breyta | breyta frumkóða]

Elstu steingervingar leðurblakna (Chiroptera) er um 50-60 milljón ára og litu mjög svipað út og þær gera í dag. Líklegast er að svifdýrin sem leðurblökurnar þróuðust upp úr hafi tekið á loft til þess að annaðhvort að flýja rándýr eða til þess að elta skordýrin sem voru að byrja að fljúga á sama tíma.

Heimkynni[breyta | breyta frumkóða]

Leðurblökur lifa nánast allstaðar í heiminum fyrir utan nokkrar eyjar og norður- og suðurpólinn. Þær vilja helst vera á heitum svæðum og lifa víðs vegar; í borgum, skógi, fjöllum o.fl. Leðurblökur eru næturdýr og lifa oftast á myrkum stöðum sem skýlir þeim frá veðri t.d trjám, hellum og námum. Þær eru hópdýr og lifa oft frá hundrað talsins upp í þúsund.

Fæða[breyta | breyta frumkóða]

Ávextir og skordýr er helsta fæða leðurblaka. Sumar stærri leðurblökur veiða mýs, fiska og smærri dýr. Blóðsugu-leðurblökur eru þekktar fyrir að drekka blóð en þær bíta V-lagað sár og sleikja upp blóðið.

Mökun[breyta | breyta frumkóða]

Til þess að heilla gagnstæða kynið þurfa karlarnir að gera allskonar fluglistir. Þegar mökunar tíminn er kominn þá fljúga allar leðurblökurnar í þéttum hópum og leika sínar kúnstir. Eftir að hafa fundið sér maka fer parið saman á rólegri stað og lýkur mökunarferlinu.

Bergmálsmiðun[breyta | breyta frumkóða]

Leðurblökur eru ekki blindar eins og margir halda. Þær hafa einfaldlega ekki góða nætursjón heldur nota þær bergmálsmiðun. Bergmálsmiðun virkar þannig að leðurblökurnar framkalla hátíðihljóð sem lendir á föstum hlutum í kring og bergmálar síðan til baka. Ef hljóðið fer fljótt til baka er stutt í hlutinn. Með bergmálsmiðun geta leðurblökur séð 360° í kringum sig. Þegar leðurblökurnar ferðast hins vegar í hópum, skiptast þær á að þegja svo ekki verði ruglingur og óreiða á flugi. Hlustað er á eina leðurblöku sem virkar eins og leiðtogi í þeim hóp.

Flokkunarfræði[breyta | breyta frumkóða]

Chiroptera
Stórblökur (Megachiroptera)

Flughundar (Pteropodidae) Mariana Fruit Bat.jpg

Smáblökur (Microchiroptera)
Rhinolophoidea

Stóreyrnablökur (Megadermatidae) Megaderma spasma.jpg

Craseonycteridae Craseonycteris thonglongyai.png

Felliblökur (Rhinopomatidae) Rhinopoma microphyllum.jpg

Hipposideridae Commerson's leaf-nosed bats hipposideros commersoni.jpg

Skeifublökur (Rhinolophidae) Rhinolophus rouxii.jpg

Yangochiroptera

Miniopteridae Miniopterus schreibersii dasythrix.jpg

Héramunnblökur (Noctilionidae) Captive Noctilio leporinus.jpg

Mormoopidae (Pteronotus) Pteronotus parnellii.jpg

Mystacinidae MystacinaTuberculataFord.jpg

Thyropteridae

Furipteridae Furipterus horrens.jpg

Mormoopidae (Mormoops) Mormoops megalophylla.JPG

Blaðnefsblökur (Phyllostomidae) Desmodus rotundus A Catenazzi.jpg

Halablökur (Molossidae) Mormopterus beccarii astrolabiensis 1.jpg

Svipublökur (Emballonuridae) Emballonura semicaudata, Ovalau Island - Joanne Malotaux (22057146275).jpg

Sogskálablökur (Myzopodidae)

Svipublökur (Taphozous) Mauritian Tomb Bat.jpg

Natalidae Chilonatalus micropus.png

Eiginlegar leðurblökur (Vespertilionidae) Barbastella barbastellus 01-cropped.jpg

Innanverð flokkunarfræði leðurblakna (Chiroptera), samkvæmt rannsókn frá 2011[1]
  Þessi líffræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.


Tenglar[breyta | breyta frumkóða]

  1. Agnarsson, I.; Zambrana-Torrelio, C. M.; Flores-Saldana, N. P.; May-Collado, L. J. (2011). „A time-calibrated species-level phylogeny of bats (Chiroptera, Mammalia)“. PLOS Currents. 3: RRN1212. doi:10.1371/currents.RRN1212. PMC 3038382. PMID 21327164.