„Þorramatur“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 1: Lína 1:
[[Mynd:Thorramatur.jpg|thumb|300px|Þorrabakki.]]
[[Mynd:Thorramatur.jpg|thumb|300px|Þorramatur.]]
'''Þorramatur''' er hefðbundinn íslenskur [[matur]] sem hefð er fyrir að bera fram á [[Þorri|þorra]], sérstaklega á svokölluðum [[þorrablót]]um, sem eru miðsvetrarhátíð í fornum stíl. Mörg veitingahús í Reykjavík og annars staðar bjóða þá þorramat, sem oftast eru kjöt- eða fiskafurðir, verkaðar með hefðbundnum aðferðum og bornar fram niðursneiddar í [[trog]]um.
'''Þorramatur''' er hefðbundinn íslenskur [[matur]] sem hefð er fyrir að bera fram á [[Þorri|þorra]], sérstaklega á svokölluðum [[þorrablót]]um, sem eru miðsvetrarhátíð í fornum stíl. Mörg veitingahús í Reykjavík og annars staðar bjóða þá þorramat, sem oftast eru kjöt- eða fiskafurðir, verkaðar með hefðbundnum aðferðum og bornar fram niðursneiddar í [[trog]]um.



Útgáfa síðunnar 12. janúar 2011 kl. 17:50

Þorramatur.

Þorramatur er hefðbundinn íslenskur matur sem hefð er fyrir að bera fram á þorra, sérstaklega á svokölluðum þorrablótum, sem eru miðsvetrarhátíð í fornum stíl. Mörg veitingahús í Reykjavík og annars staðar bjóða þá þorramat, sem oftast eru kjöt- eða fiskafurðir, verkaðar með hefðbundnum aðferðum og bornar fram niðursneiddar í trogum.

Upphaf þorramatar má rekja til miðsvetrarmóta hinna ýmsu átthagafélaga á fyrri hluta 20. aldar (s.s. Breiðfirðingamót og Árnesingamót). Á þessum mótum upp úr 1950 voru oft auglýst „hlaðborð“, „íslenzkur matur“ eða „íslenzkur matur að fornum sið“ sem voru nokkrir réttir vel þekktir úr íslenskum sveitum áður fyrr en voru orðnir sjaldséðir á borðum landsmanna á 6. áratugnum. Orðið „þorramatur“ kom hins vegar hvergi fyrir fyrr en árið 1958 þegar veitingastaðurinn Naustið við Vesturgötu í Reykjavík fór að bjóða upp á sérstakan „þorramatseðil“ sem var hefðbundinn sveitamatur borinn fram í trogum sem smíðuð voru eftir fyrirmyndum á Þjóðminjasafninu. Yfirlýstur tilgangur með þorramatnum var, að sögn veitingamannsins á Naustinu, að bjóða fólki upp á að smakka íslenskan mat án þess að þurfa að vera félagi í átthagafélagi.

Þorramaturinn var upphaflega hópmatseðill eða hlaðborð en árið eftir lét Naustið smíða minni trog sem hentuðu undir mat fyrir tvo. Fljótlega varð vinsælt að bera slíkan mat fram á öðrum veitingastöðum í bænum enda margir kunnugir þessum mat frá fyrri tíð og sum átthagafélögin tóku upp orðin „þorramatur“ og „þorrablót“ þegar þau auglýstu mótin sín. Þorrann ber líka upp á tíma sem var venjulega fremur dauður í veitingahúsageiranum.[1] Upp úr 1970 var farið að nota orðið „þorrabakki“ þegar rætt var um þorramatinn sem stakan rétt.

Á síðari árum hefur færst í vöxt að á þorrabakkanum séu líka matvæli sem eiga sér langa sögu en eru ekki óalgeng, s.s. harðfiskur og hangikjöt. Margir veitingastaðir bjóða upp á val milli hefðbundinna súrsaðra og ósúrra þorrabakka. Þorramaturinn hefur þannig þróast með árunum til að taka mið af breytingum á matarsmekk.

Dæmi um þorramat

Tilvísanir

  1. Árni Björnsson, Saga daganna, Reykjavík, Mál og menning, 1993, s. 475-480.