„Marie Antoinette“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
VolkovBot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: zh-min-nan:Marie Antoinette
Xqbot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: br:Marie Antoinette
Lína 69: Lína 69:
[[arz:مارى انطوانيت]]
[[arz:مارى انطوانيت]]
[[bg:Мария-Антоанета]]
[[bg:Мария-Антоанета]]
[[br:Marie Antoinette]]
[[bs:Marija Antoaneta]]
[[bs:Marija Antoaneta]]
[[ca:Maria Antonieta d'Àustria]]
[[ca:Maria Antonieta d'Àustria]]

Útgáfa síðunnar 18. nóvember 2010 kl. 22:18

Marie Antoinette drottning í Frakklandi

Maria Antonia Josefa Johanna von Habsburg-Lothringen (f. 2. nóvember 1755 – d. 16. október 1793) er betur þekkt í heimssögunni sem Marie Antoinette. Fædd sem hertogaynja Austurríkis, varð síðar drottning Frakklands og Navarre. Hún var dóttir hins Heilaga Rómanska Keisara Francis I og Marie Therese af Austurríki. Hún var gift Louis XVI, Frakklandskonungi og var móðir "týnda" ríkisarfans Louis XVII. Hún er helst þekkt fyrir að vera hin léttúðuga drottning sem eyddi miklu fé í skemmtanir og fjárhættuspil og fyrir að hafa sagt "Gefum þeim kökur" sem hún gerði reyndar ekki. Dauðadagi hennar er einnig vel þekktur en hún var hálshöggvin af fallöxinni í Frönsku byltingunni eftir að hafa verið dæmd fyrir landráð og fleiri glæpi.

Barnæska

María Antonia fæddist í Hofburg höllinni í Vín. Hún var næst yngst af sextán börnum, og ellefta dóttir foreldra sinna, Francis I keisara og Mariu Theresu keisaraynju. Hún var nefnd María til heiðurs Maríu mey, eins og allar systur hennar, Antonia til heiðurs dýrlingnum Anthony af Padua, Josefa til heiðurs eldri bróður sínum og Jóhanna til heiðurs dýrlingnum Jóhannesi guðspjallamanni. Við fæðingu var henni lýst sem lítilli en heilbrigðri hertogaynju.

Ung hitti Marie Antonia tónskáldið Wolfgang Amadeus Mozart, þegar hann hélt tónleika fyrir fjölskyldu hennar. Þegar hann var spurður um hvað hann vildi að launum, á hinn ungi Mozart að hafa sagt „hönd dóttur þinnar“.

Marie giftist krónprinsi Frakklands

Systur Marie voru snemma giftar hátt settum mönnum í Evrópu. Maria Christina giftist Alberti, prinsinum af Saxony. Maria Amila var gift prinsinum af Parma og Maria Carolina var gift Ferdinand IV, konungnum af Napólí. Árið 1748 var sáttmálinn Aix-la-Chapelle undirritaður, í þeirri von að binda mætti enda á rúmlega aldarlangt stríð á milli Austurríkis og Frakklands. Til að halda friðinn var því komið í kring að Louis Auguste kvæntist einni af dætrum Mariu Theresu. Þar sem eldri systur hennar létust þegar bólusóttarfaraldur gekk yfir árið 1767 var Marie Antonia ein eftir sem möguleg brúður. Eftir langar samningaviðræður bað Louis XV um hönd Marie fyrir sonarson sinn, Louis Auguste, árið 1769. Þegar ljóst var að Marie Antoinette myndi verða gift ríkisarfa Frakklands, komst móðir hennar að því að dóttir hennar var bæði léleg í þýsku og frönsku og kunni yfirleitt ekki mikið. Því voru kallaðir til kennarar til að kenna Marie og var sérstaklega lögð áhersla á franska siði og tungu.

Þann 19 apríl 1770 var Marie gift Louis Auguste í Ágústusarkirkju í Vín og var Ferdinand bróðir hennar staðgengill krónprinsins. Við brúðkaupið fékk Marie titilinn Marie Antoinette, krónprinsessa Frakklands. Tveimur dögum eftir brúðkaupið hélt Marie frá Vínarborg til Frakklands.

Þann 7 maí var Marie Antoinette afhent Frakklandi með mikilli viðhöfn og átti afhending hennar að tákna að tengsl hennar við Austurríki og fjölskyldu hennar væru að fullu slitin. Var byggð sérstök timburhöll á óbyggðu sandeyjunni Kehl í Rín, á milli Frakklands og Þýskalands, fyrir þennan hátíðlega viðburð. Vissu tvö herbergi hallarinnar að Þýskalandi og þangað átti Marie Antoinette að ganga sem hertogadóttir, en tvö vissu að Frakklandi og þaðan átti hún að ganga sem krónprinsessa Frakkalands. Hirðsiðir kröfðust þess að hún skildi við allar eignir sínar og var hún því afklædd og klædd í aftur franskar flíkur. Hún þurfti að kveðja föruneyti sitt og þegar hún gekk inn í herbergið þar sem franska föruneytið hennar beið hennar féll hún kjökrandi í fang hinnar nýju hirðdömu sinnar, de Noailles greifafrúar.

Marie hélt áfram inn í Frakkland og fékk konunglegar móttökur í Strassburg þar sem bæjarbúar voru samankomnir til að fagna komu krónprinsessunnar. Þaðan hélt föruneyti hennar til Compiegne skógarins en þann 14. maí var konungsfjölskyldan þangað komin til þess að taka á móti nýjasta fjölskyldumeðliminum. Konungurinn Louis XV tók fyrstur á móti Marie Antoinette og kynnti hana svo fyrir tilvonandi manni hennar, Louis Auguste, sem var klunnalegur og áhugalaus og kyssti hana laust á kinnina eins og af honum var vænst.

Annað og hið raunverulega brúðkaup var haldið í Versölum þann 16. maí. Hjónin voru gefin saman í bænahúsi Louis XV af erkibiskupnum í Reims. Rétt fyrir brúðkaupið voru Marie gefin heil ósköp af skarti. Samansafnið innihélt meðal annars demantshálsfesti sem hafði tilheyrt Önnu af Austurríki og hluti sem höfðu tilheyrt Mary Drottningu Skota og Catherine de Medici. Marie fékk einnig persónulega gjöf frá Louis XV. Aðeins aðalsmönnum var leyft að vera viðstaddir athöfnina en eftir á var almúganum leyft að taka þátt í hátíðarhöldunum. Mikill mannfjöldi var samankominn til að upplifa flugeldasýninguna sem átti að verða sú skrautlegasta sem hafði sést við konungshirð. Er leið á daginn fór veðrið að versna og varð svo mikið steypiregn að mannfjöldinn þurfti að frá að hverfa til að leita sér skjóls. Inni hélt þó brúðkaupsveislan áfram og höfðu sex þúsund aðalsmenn náð sér í aðgangsmiða til að fá að horfa á konungsfjölskylduna snæða brúðkaupsmálsverðinn. Að málsverðinum loknum var nýgiftu hjónunum fylgt til herbergi síns þar sem hirðin fylgdi þeim til sængur og erkibiskupinn af Reims blessaði rúm þeirra og skvetti yfir það vígðu vatni. Eftir það voru Marie Antoinette og Louis Auguste skilin eftir ein og var ætlast til þess að þá yrði hjónabandið fullkomnað.

Lífið sem krónprinsessa

Marie Antoinette nærðist á því að hafa fólk í kringum sig og átti marga vini og vinkonur. Hún elskaði að dansa og leika og eyddi miklum peningum í fjárhættuspil. Hún sinnti ekki skyldum sínum sem krónprinsessa, þar sem henni þótti það ekkert skemmtilegt og eftir að hún varð drottning reyndi hún því að eyða sem mestum tíma í einkahúsi sínu Petit Trianon, sem maður hennar hafði gefið henni. Þessi framkoma hennar gerði það að verkum að aðalsmenn og aðrir sem komu til hallarinnar urðu móðgaðir þar sem hún virti þá ekki viðlits og fóru þeir því að búa til sögur um hana. Fljótt varð hún alræmd sem svikakvendi sem gerði ekki annað en að tæla menn og konur, eyddi ríkispeningum og væri austurrískur njósnari. Þetta leiddi til mikilla óvinsælda hennar sem áttu aðeins eftir að aukast með árunum.

Marie Antoinette verður drottning

Þann 10. maí 1774 lést Louis XV. Var þá Louis Auguste krýndur Louis XVI, konungur Frakklands, þann 11.júní og varð Marie Antoinette drottning Frakkalands. Þá var hjónaband þeirra enn ófullkomnað. Marie Terese hafði miklar áhyggjur og sendi dóttur sinni í sífellu bréf þar sem hún reyndi að ráðlegga Marie Antoinette hvernig hún ætti að fá mann sinn til að stunda kynlíf með sér. Öll hirðin vissi að hjónin höfðu aldrei fullkomnað hjónaband sitt og gat ófullkomnað hjónaband haft þær afleiðingar að það yrði dæmt ógilt. Mannorð þeirra beggja beið mikla hnekki við þetta og fannst Marie Antoinette erfitt að lifa við þessa smán. Talið er að getuleysi Louis XVI hafi stafað af líkamlegum galla sem hægt var að laga með smávægilegri aðgerð. Lengi var reynt að fá hann til að fara í aðgerðina, en talið er að þegar bróðir Marie Antoinette, Joseph II, kom í heimsókn árið 1777, hafi hann náð að tala Louis XVI til, svo að skömmu eftir heimsókn hans var hjónabandið fullkomnað.

Móðurhlutverkið

Ári seinna fréttist að drottningin væri loksins barnshafandi, eftir sjö ára hjónaband. Fæddist þeim hjónunum dóttir þann 19. desember 1778 og var hún nefnd Marie Thérèse Charlotte. Drottningin eignaðist svo krónprinsinn Louis Joseph Xavier François þann 22. október 1781 og varð þá mikill fögnuður í Frakklandi vegna fæðingar prinsins. Mun konungurinn hafa sagt við Marie Antoinette: "Frú, þú hefur uppfyllt óskir okkar og Frakklands, þú ert móðir ríkiserfingjans". Þau eignuðust tvö önnur börn, Louis Charles, sem var kallaður Louis XVII eftir lát föður síns, fæddist 27. mars 1785. Marie Antoinette varð fljótt aftur ólétt og hafði miklar áhyggjur á að það gæti haft áhrif á heilsu barnsins. Yngsta dóttir þeirra Sophie-Béatrix fæddist 9. júlí 1786, nokkrum vikum fyrir tímann. Hún lést skömmu fyrir fyrsta afmælisdaginn sinn. Stuttu eftir lát Sophie var Marie Antoinette sagt að elsti sonur hennar væri með banvænan lungnasjúkdóm og var hann sífellt veikur þar til hann lést.

Upphaf Frönsku byltingarinnar

Franska ríkið skuldaði verulega upphæð, að mestum hluta vegna stríðsins í Norður-Ameríku en einnig vegna lélegrar skattainnheimtu. Louis XVI kallaði saman aðalsmannasamkunduna til að finna lausn á fjárhagsvanda ríkisins en þar sem aðalsmennirnir treystu sér ekki til að taka þær ákvarðanir sem þurfti kröfðust þeir að stéttaþingið væri kallað saman, en það hafði síðast verið kallað saman 1614. Konungurinn samþykkti þetta og stéttaþingið kom saman 5. maí 1789. Það gekk illa að samræma óskir allra og þegar ríkiserfinginn Louis Joseph lést þann 4.júní, aðeins sjö ára eftir löng veikindi, drógu konungshjónin sig í hlé til að syrgja hann, en hann hafði verið mikið uppáhald foreldra sinna.

Þann 14. júlí réðust Parísarbúar á Bastilluna til að verða sér úti um vopn og er sá atburður talinn vera dagurinn sem Frakkar "vöknuðu" og er Bastilludagurinn þjóðhátíðardagur Frakka. Þetta er af mörgum talið hafa markað upphaf frönsku byltingarinnar, sem átti eftir að leiða til endaloka konungsveldisins eins og það þekktist þá.

Þann 5. október lögðu konur í París af stað til Versala til að mótmæla skorti á brauði og er þessi ganga oftast kölluð Brauðgangan. Orðrómur gekk, þess efnis að konungsfjölskyldan væri að hamstra korn, og því héldu reiðar og æstar konur af stað í átt til Versala og bættist í hópinn smám saman og voru þetta ekki eingöngu konur. Marie Antoinette er sögð hafa sagt:"Gefum þeim kökur" í sambandi við þessa brauðgöngu, en það mun þó aðeins vera tilbúningur, en gerðist ekki í raun og veru. Múgurinn réðst inn í höllina og krafðist þess að fá konungshjónin. Það náðist að halda aftur af múginum en hann krafðist þess að konungurinn sýndi sig á svölum Versala. Þegar hann hafði gert það var krafist þess að drottningin sýndi sig og þegar hún gerði það, þá uppskar hún mikil fagnaðarlæti. Múgurinn var þó ekki sáttur og var þess krafist að konungsfjölskyldan færi til Parísar. Þegar Louis XVI og Marie Antoinette varð ljóst að það væri ekki hægt að halda aftur af múginum, ákváðu þau að fara með þeim til Parísar. Á leiðinni til Parísar var mikil sigurgleði í lýðnum sem söng: " Við komum með þau, bakarann, bakararakonuna og litla bakaradrenginn. Nú sveltum við ekki lengur". Þau fluttu í Tuilleries höllina þar sem þeim leið eins og föngum, enda voru þau sífellt grunuð um flóttatilraunir og fengu því ekki að fara ferða sinna eins og þeim sýndist. Eftir misheppnuða flóttatilraun til Varennes 20-21. júní 1791 fékkst staðfesting á að konungshjónin væru ekki hliðholl byltingunni og þann 10. ágúst réðust Parísarbúar á Tuilleries höllina. Konungsfjölskyldan náði að forða sér í þinghúsið, en við það að missa höllina var talið að konungsveldið í Frakklandi væri endanlega fallið. Í þinghúsinu þurfti fjölskyldan að sitja undir löngum fundi þar sem ákveðið var hvað skyldi gert við þau, en að lokum var ákveðið að færa þau í Temple, þar sem þau yrðu fangar.

Endalokin nálgast

Á síðustu árum Marie Antoinette breyttist hún úr léttúðugu prinsessunni, sem þráði ekkert annað en að vera ánægð og að skemmta sjálfri sér, í tignarlega konu sem sýndi mikið hugrekki á erfiðustu stundum lífs síns. Hún gekk bein í baki til móts við fallöxina og missti aldrei stolt sitt. Í einu bréfi sínu sagði hún: "Í ógæfunni þekkir maður sjálfan sig" og það lýsir vel þeim breytingum sem urðu á henni.

Louis XVI var sóttur til saka fyrir landráð 11. desember og lét lífið í fallöxinni þann 21. janúar 1793, þá þekktur sem Louis Capet. Marie Antoinette, sem fékk við dauða hans titilinn, "Ekkjan Capet", fékk ekki neinar fréttir um örlög manns síns, en út um gluggann heyrði hún fagnaðarlætin þegar hann hafði verið líflátinn.

Sonur Marie, ríkisarfinn Louis Charles, var tekinn frá henni þann 3. júlí 1793 og settur í fóstur hjá skósmiðnum Símoni. Marie Antoinette ætlaði ekki að sleppa honum en þegar verðirnir hótuðu að drepa dóttur hennar, Marie Thérèse, ákvað hún að berjast ekki á móti. Sonur hennar, sem var nefndur Louis XVII af konungsinnum, eftir dauða föður hans, lést í Temple árið 1795 og var grafinn í fjöldagröf en sumir héldu því fram að honum hefði verið smyglað úr landi. Seinna áttu eftir að koma fram menn sem þóttust vera Louis XVII. Þann 1. ágúst 1793 var Marie send í Conciergerie fangelsið en það var þekkt sem endastöðin áður en farið var á höggstokkinn.

Marie Antoinette fékk ósanngjörn réttarhöld eins og svo margir aðrir sem voru dæmdir af byltingardómstólnum og flestar þær sakir sem hún var dæmd fyrir voru ósannar. Þar á meðal átti hún að hafa kennt syni sínum Louis Charles, sjálfsfróun og látið hann sofa á milli sín og mágkonu sinnar, Elisabetar prinsessu. Prinsinn bar sjálfur vitni gegn móður sinni. Hún var einnig sögð hafa sent miklar fjárhæðir til bróður síns í Austurríki og skipulagt kynsvall í Versölum. Marie Antoinette var sek um að reyna að flýja land og reyndi hún að skipuleggja flótta þegar hún var í fangavist. Af þeim sökum þótti ekki öruggt að hún héldi lífi.

Marie Antoinette var send á höggstokkinn þann 16. október 1793 og grafin í ómerktri gröf. Lík hennar fannst þó, líklega af því að kalki var hellt yfir konungsfólk, og var hún grafin í St. Denis dómkirkjunni árið 1815.

Snið:Tengill ÚG

Snið:Tengill ÚG