„Latneskt stafróf“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Thijs!bot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: kk:Латын жазуы
stafaröð; 21 bókstaf
Lína 3: Lína 3:
'''Latneskt stafróf''', eða latnesk stafgerð sem einnig er stundum nefnt '''rómverskt stafróf''', er algengasta [[stafróf]] sem notað er í heiminum. Í því eru 26 [[bókstafur|meginbókstafir]], en notast er við ýmsa viðbótarstafi í flestum málum í [[Evrópa|Evrópu]], [[Norður-Ameríka|Norður-]] [[Mið-Ameríka|Mið-]] og [[Suður-Ameríka|Suður-Ameríku]], [[Afríka sunnan Sahara|Afríku sunnan Sahara]], og í [[Eyjaálfa|Eyjaálfu]].
'''Latneskt stafróf''', eða latnesk stafgerð sem einnig er stundum nefnt '''rómverskt stafróf''', er algengasta [[stafróf]] sem notað er í heiminum. Í því eru 26 [[bókstafur|meginbókstafir]], en notast er við ýmsa viðbótarstafi í flestum málum í [[Evrópa|Evrópu]], [[Norður-Ameríka|Norður-]] [[Mið-Ameríka|Mið-]] og [[Suður-Ameríka|Suður-Ameríku]], [[Afríka sunnan Sahara|Afríku sunnan Sahara]], og í [[Eyjaálfa|Eyjaálfu]].


Þegar talað er um nútíma latneskt stafróf á það við eftirfarandi stafagerð:
Þegar talað er um nútíma latneskt stafróf á það við eftirfarandi stafaröð:


{| border=0 cellpadding=4 cellspacing=1 style="padding:0 .5em .2em; border:1px solid #999; margin:1em 0;"
{| border=0 cellpadding=4 cellspacing=1 style="padding:0 .5em .2em; border:1px solid #999; margin:1em 0;"
Lína 12: Lína 12:
|}
|}


Upprunalega samanstóð latneska stafrófið af eftirfarandi 21 bókstöfum í þessari röð:
Upprunalega samanstóð latneska stafrófið af eftirfarandi 21 bókstaf í þessari röð:


{| border=0 cellpadding=4 cellspacing=1 style="padding:0 .5em .2em; border:1px solid #999; margin:1em 0;"
{| border=0 cellpadding=4 cellspacing=1 style="padding:0 .5em .2em; border:1px solid #999; margin:1em 0;"

Útgáfa síðunnar 18. október 2010 kl. 16:19

Duenos-áletrunin, elsta dæmi af latneska stafrófinu.

Latneskt stafróf, eða latnesk stafgerð sem einnig er stundum nefnt rómverskt stafróf, er algengasta stafróf sem notað er í heiminum. Í því eru 26 meginbókstafir, en notast er við ýmsa viðbótarstafi í flestum málum í Evrópu, Norður- Mið- og Suður-Ameríku, Afríku sunnan Sahara, og í Eyjaálfu.

Þegar talað er um nútíma latneskt stafróf á það við eftirfarandi stafaröð:

A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z
a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z

Upprunalega samanstóð latneska stafrófið af eftirfarandi 21 bókstaf í þessari röð:

A B C D E F Z H I K L M N O P Q R S T V X
a b c d e f z h i k l m n o p q r s t v x

Gríski bókstafurinn gamma varð að C í latnesku letri, en sá stafur táknaði bæði /g/ og /k/. Síðar var G notað til að tákna /g/ og C notað fyrir /k/. Bókstafurinn K var sjaldan notaður og jafngildi bókstafnum C. Einnig voru bókstafir Y og Z teknir í notkun í latnesku til að skrifa tökuorð úr grísku. Þegar leið fram á miðaldir innihélt latneska stafrófið eftirfarandi 23 bókstafi:

A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y Z

Voru þeir kallaðir:
ā [], bē [beː], cē [keː], dē [deː], ē [], ef [ɛf], gē [geː], hā [haː], ī [], kā [kaː], el [ɛl], em [ɛm], en [ɛn], ō [], pē [peː], qū [kuː], er [ɛr], es [ɛs], tē [teː], ū [], ex [ɛks], ī Graeca [iː 'graɪka], zēta ['zeːta]

Enn seinna á miðöldum var bókstafurinn W tekinn upp til að tákna hljóð frá germönskum tungumálum (upprunalega var W samansett úr tveimur V) sem voru ekki til í latínu.

Tengt efni