„Dýrafjörður“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Cessator (spjall | framlög)
stafsetning
Navaro (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1: Lína 1:
{{staður á Íslandi|staður=Dýrafjörður|vinstri=20|ofan=30}}
{{staður á Íslandi|staður=Dýrafjörður|vinstri=20|ofan=30}}
'''Dýrafjörður''' er fjörður á [[Vestfirðir|Vestfjarðakjálkanum]] og er á milli [[Arnarfjörður|Arnarfjarðar]] og [[Önundarfjörður|Önundarfjarðar]]. Dýrafjörður er þrjátíu og tveggja [[Kílómetri|kílómetra]] langur og um níu kílómetrar að breidd.
'''Dýrafjörður''' er fjörður á [[Vestfirðir|Vestfjarðakjálkanum]] og er á milli [[Arnarfjörður|Arnarfjarðar]] og [[Önundarfjörður|Önundarfjarðar]]. Dýrafjörður er þrjátíu og tveggja [[Kílómetri|kílómetra]] langur og um níu kílómetrar að breidd yst. Hann er nú hluti af sveitarfélaginu [[Ísafjarðarbær|Ísafjarðarbæ]].


Tvö fell, sitt hvoru megin fjarðarins, setja svip sinn á hann, [[Sandafell]] (362 m) að sunnan og [[Mýrafell]] (312 m) að norðan. Í sameiningu loka þau fyrir sýn inn fjörðinn svo að úr fjarðarmynninu sést ekki inn í botn en þegar siglt er inn fjörðinn opnast dyr á milli þeirra. Þess hefur verið getið til að fjörðurinn hafi upphaflega dregið nafn af þessu og heitið ''Dyrafjörður'' en samkvæmt [[Landnámabók]] heitir hann eftir landnámsmanninum [[Dýri (landnámsmaður)|Dýra]] frá Sunnmæri.
Í syðri hluta Dýrafjarðar er þorpið [[Þingeyri]] og rétt fyrir utan það er [[Haukadalur (Dýrafirði)|Haukadalur]] þar sem [[Gísli Súrsson]] bjó. Frá Þingeyri liggur [[Hrafnseyrarheiði]] yfir í Arnarfjörð en hún er að jafnan lokuð nokkurn hluta vetrar.
[[Mynd:Iceland2008-Pingeyri.JPG|thumb|left|[[Þingeyri]] í Dýrafirði. Sandafell til hægri.]]
Nokkurt undirlendi er við fjörðinn innanverðan og þar eru allnokkrir bæir, báðum megin fjarðar. Dálítill dalur er inn af fjarðarbotninum en þar er engin byggð lengur. Inn af dalbotninum er [[Gláma]], víðáttumikið hálendissvæði þar sem áður var jökull.


Á suðurströnd Dýrafjarðar, undir Sandafelli, er þorpið [[Þingeyri]]. Þar var þingstaður og verslunarstaður frá fornu fari og kauptún fór að myndast þar á 19. öld. Skammt fyrir utan Þingeyri er [[Haukadalur (Dýrafirði)|Haukadalur]] þar sem [[Gísli Súrsson]] bjó. Frá Þingeyri liggur vegur um [[Hrafnseyrarheiði]] yfir í [[Arnarfjörður|Arnarfjörð]] en hann er jafnan lokaður nokkurn hluta vetrar. Rætt hefur verið um að gera jarðgöng milli Dýrafjarðar og Arnarfjarðar. Frá norðurströnd fjarðarins liggur svo góður vegur norður yfir [[Gemlufallsheiði]] til [[Önundarfjörður|Önundarfjarðar]].
''[[Dýrfjörð]]'' er einnig [[ættarnafn]], fyrstur til að taka það upp var [[Kristján Dýrfjörð]] sem bjó í Dýrafirði.


Við norðanverðan Dýrafjörð, utan við Mýrafell, er [[Núpur (Dýrafirði)|Núpur]], gamalt höfðingjasetur og kirkjustaður. Þar var stofnaður skóli árið [[1907]] og varð hann síðar [[héraðsskóli]] og var starfræktur til [[1992]]. Þar er nú [[sumarhótel]]. Kirkjur eru einnig á [[Mýrar (Dýrafirði)|Mýrum]] við norðanverðan fjörðinn og á [[Hraun í Keldudal|Hrauni]] í [[Keldudalur (Dýrafirði)|Keldudal]], yst í sunnnanverðum firðinum, en sú síðarnefnda er ekki lengur sóknarkirkja því dalurinn er í eyði. Áður var kirkja á [[Sandar|Söndum]] en hún var síðar færð til Þingeyrar.
== Landnám ==
[[Þórður Víkingsson]] nam fyrstur land í Alviðru í Dýrafirði, og var Þorkell auðgi sonur hans.
Þórður var kallaður son [[Haraldur hárfagri|Haralds konungs hárfagra]], „en það mun þó varla vera satt“, skrifar [[Guðbrandur Vigfússon]]. Kyn Þórðar var göfugt og átti hann eina af dætrum [[Eyvindur austmann|Eyvindar austmanns]], sem var systir [[Helgi magri|Helga magra]] sem nam Eyjafjörð. Er ætlað, að Þórður muni hafa komið vestan um haf til Íslands, sem þeir ættmenn fleiri, frá [[Írland]]i eða [[Suðureyjar|Suðureyjum]].


== Landnám ==
Fjörðurinn heitir eftir Dýra frá Sunnmæri í Noregi sem flúði ofríki konungs Haralds og hann bjó „at Hálsum“.
Fjórir landnámsmenn námu land í Dýrafirði, Dýri, sem áður er nefndur og sagður hafa búið á Hálsum, [[Eiríkur (landnámsmaður)|Eiríkur]] í Keldudal, [[Vésteinn Végeirsson]] í Haukadal og [[Þórður Víkingsson]], sem nam fyrstur land í Alviðru í Dýrafirði. Þórður var kallaður son [[Haraldur hárfagri|Haralds konungs hárfagra]], „en það mun þó varla vera satt“, skrifar [[Guðbrandur Vigfússon]].


== Íbúar ==
== Íbúar ==
* [[Ásgeir Blöndal Magnússon]] fæddist í Dýrafirði
* [[Ásgeir Blöndal Magnússon]] fæddist í Dýrafirði.


== Tenglar ==
== Tenglar ==

Útgáfa síðunnar 14. september 2010 kl. 00:44

Dýrafjörður

Dýrafjörður

Dýrafjörður er fjörður á Vestfjarðakjálkanum og er á milli Arnarfjarðar og Önundarfjarðar. Dýrafjörður er þrjátíu og tveggja kílómetra langur og um níu kílómetrar að breidd yst. Hann er nú hluti af sveitarfélaginu Ísafjarðarbæ.

Tvö fell, sitt hvoru megin fjarðarins, setja svip sinn á hann, Sandafell (362 m) að sunnan og Mýrafell (312 m) að norðan. Í sameiningu loka þau fyrir sýn inn fjörðinn svo að úr fjarðarmynninu sést ekki inn í botn en þegar siglt er inn fjörðinn opnast dyr á milli þeirra. Þess hefur verið getið til að fjörðurinn hafi upphaflega dregið nafn af þessu og heitið Dyrafjörður en samkvæmt Landnámabók heitir hann eftir landnámsmanninum Dýra frá Sunnmæri.

Þingeyri í Dýrafirði. Sandafell til hægri.

Nokkurt undirlendi er við fjörðinn innanverðan og þar eru allnokkrir bæir, báðum megin fjarðar. Dálítill dalur er inn af fjarðarbotninum en þar er engin byggð lengur. Inn af dalbotninum er Gláma, víðáttumikið hálendissvæði þar sem áður var jökull.

Á suðurströnd Dýrafjarðar, undir Sandafelli, er þorpið Þingeyri. Þar var þingstaður og verslunarstaður frá fornu fari og kauptún fór að myndast þar á 19. öld. Skammt fyrir utan Þingeyri er Haukadalur þar sem Gísli Súrsson bjó. Frá Þingeyri liggur vegur um Hrafnseyrarheiði yfir í Arnarfjörð en hann er jafnan lokaður nokkurn hluta vetrar. Rætt hefur verið um að gera jarðgöng milli Dýrafjarðar og Arnarfjarðar. Frá norðurströnd fjarðarins liggur svo góður vegur norður yfir Gemlufallsheiði til Önundarfjarðar.

Við norðanverðan Dýrafjörð, utan við Mýrafell, er Núpur, gamalt höfðingjasetur og kirkjustaður. Þar var stofnaður skóli árið 1907 og varð hann síðar héraðsskóli og var starfræktur til 1992. Þar er nú sumarhótel. Kirkjur eru einnig á Mýrum við norðanverðan fjörðinn og á Hrauni í Keldudal, yst í sunnnanverðum firðinum, en sú síðarnefnda er ekki lengur sóknarkirkja því dalurinn er í eyði. Áður var kirkja á Söndum en hún var síðar færð til Þingeyrar.

Landnám

Fjórir landnámsmenn námu land í Dýrafirði, Dýri, sem áður er nefndur og sagður hafa búið á Hálsum, Eiríkur í Keldudal, Vésteinn Végeirsson í Haukadal og Þórður Víkingsson, sem nam fyrstur land í Alviðru í Dýrafirði. Þórður var kallaður son Haralds konungs hárfagra, „en það mun þó varla vera satt“, skrifar Guðbrandur Vigfússon.

Íbúar

Tenglar

  Þessi Íslandsgrein sem tengist landafræði er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.