„Þýskaland“: Munur á milli breytinga
Lína 85: | Lína 85: | ||
== Tungumál == |
== Tungumál == |
||
Opinbert tungumál er |
Opinbert tungumál er þýska, en hún er germanskt tungumál. Hins vegar eru til hinar og þessar mállýskur af þýsku, sumar jaðra við að vera eigið mál. Það á við um plattdeutsch sem töluð er nyrst við Eystrasalt, frísneska sem töluð á frísnesku eyjunum og bæríska, sem töluð er í [[Bæjaraland]]i. Venjulega er þó talað um háþýsku og lágþýsku. Auk þýsku eru töluð nokkur önnur mál í Þýskalandi, aðallega af minnihlutahópum. Þeirra helst er tyrkneska, enda [[Tyrkland|Tyrkir]] fjölmennir í landinu. Austast er töluð sorbneska en það er gamalt slavneskt mál sem haldist hefur allt frá tímum þýsks landnáms austast í [[Saxland]]i og [[Brandenborg]]. |
||
== Trú == |
== Trú == |
Útgáfa síðunnar 1. september 2010 kl. 08:52
Bundesrepublik Deutschland | |
Fáni | Skjaldarmerki |
Kjörorð: Einigkeit und Recht und Freiheit (Þýska: Eining, réttlæti og frelsi) | |
Þjóðsöngur: Das Lied der Deutschen (aðeins þriðja erindi) | |
Höfuðborg | Berlín |
Opinbert tungumál | þýska (danska, lágþýska, sorbíska, rómaní og frísneska eru viðurkennd tungumál) |
Stjórnarfar | Lýðveldi, sambandsríki
|
Forseti Kanslari |
Christian Wulff Angela Merkel |
Stofnun/sameining | |
• Verdun-samningurinn | 843 |
• Heilaga rómverska ríkið | 962 |
• Þýska sambandið | 8. júní 1815 |
• Þýska keisaradæmið | 18. janúar 1871 |
• Sambandslýðveldið | 23. maí 1949 |
• Sameining | 3. október 1990 |
Evrópusambandsaðild | 25. mars 1957 |
Flatarmál • Samtals • Vatn (%) |
61. sæti 357.022 km² 2,18% |
Mannfjöldi • Samtals (2006) • Þéttleiki byggðar |
14. sæti 82.314.900 231/km² |
VLF (KMJ) | áætl. 2006 |
• Samtals | 2.436.004 millj. dala (5. sæti) |
• Á mann | 31.400 dalir (17. sæti) |
Gjaldmiðill | Evra € ² |
Tímabelti | UTC+1 (UTC+2 á sumrin) |
Þjóðarlén | .de |
Landsnúmer | ++49 |
Sambandslýðveldið Þýskaland (þýska: Bundesrepublik Deutschland; ⓘ) er sjöunda stærsta ríki Evrópu með rúmlega 357 þús km². Það er að sama skapi næstfjölmennasta land Evrópu með 82,4 milljónir íbúa. Aðeins Rússland er fjölmennara. Höfuðborgin er Berlín. Þýskaland var áður fyrr meginhluti af þýska keisararíkinu sem myndaðist við skiptingu hins mikla frankaríkis Karlamagnúsar árið 843. Í dag er Þýskaland eitt mesta iðnveldi heims og er efnahagskerfi landsins eitt það stærsta í heimi.
Lega og landamæri
Þýskaland liggur í Mið-Evrópu og nær frá Ölpunum í suðri til stranda Norðursjávar og Eystrasalts í norðri. Landið á níu nágranna: Danmörk í norðri, Pólland og Tékkland í austri, Austurríki og Sviss í suðri, Frakkland, Lúxemborg, Belgía og Holland í vestri.
Einstök landamæri eftir lengd:
Land | Lengd í km | Ath. |
---|---|---|
Austurríki | 784 | Í suðaustri |
Tékkland | 646 | Í austri |
Holland | 577 | Í vestri |
Pólland | 456 | Í austri |
Frakkland | 451 | Í vestri |
Sviss | 334 | Í suðri |
Belgía | 167 | Í vestri |
Lúxemborg | 138 | Í vestri |
Danmörk | 68 | Í norðri |
Alls | 3.621 |
Auk þess er strandlengja landsins 2.389 km löng (Norðursjór og Eystrasalt til samans).
Orðsifjar
Þýskaland myndaðist við skiptingu frankaríkis Karlmagnúsar, sem samansafn ótal germanskra þjóðflokka. Orðið hefur uppruna sinn af germanska þjóðflokknum teutona. Keisararíkið hét Regnum Teutonicum á 10. öld. Af þessu myndaðist orðið teutsch og seinna deutsch. Orðið breyttist í tysk á dönsku, þýsk á íslensku og tedeschi á ítölsku. Enska heitið Germany á ensku á uppruna sinn af Germania en þannig nefndu Rómverjar landið handan eigin ríkis. Franska heitið Alemangne á uppruna sinn af germanska þjóðflokknum alemanna sem bjuggu við frönsku landamærin við Rínarfljót. Þýskaland er á eldri bókum íslenskum kallað Þjóðverjaland.
Tungumál
Opinbert tungumál er þýska, en hún er germanskt tungumál. Hins vegar eru til hinar og þessar mállýskur af þýsku, sumar jaðra við að vera eigið mál. Það á við um plattdeutsch sem töluð er nyrst við Eystrasalt, frísneska sem töluð á frísnesku eyjunum og bæríska, sem töluð er í Bæjaralandi. Venjulega er þó talað um háþýsku og lágþýsku. Auk þýsku eru töluð nokkur önnur mál í Þýskalandi, aðallega af minnihlutahópum. Þeirra helst er tyrkneska, enda Tyrkir fjölmennir í landinu. Austast er töluð sorbneska en það er gamalt slavneskt mál sem haldist hefur allt frá tímum þýsks landnáms austast í Saxlandi og Brandenborg.
Trú
Segja má að í landinu séu tvær stórar kirkjur, nær jafnstórar, sem skiptir þjóðinni í tvennt. 31,7% íbúanna tilheyra kaþólsku kirkjunni, en hún er mest í vestur- og suðurhluta landsins. 31,3% íbúanna tilheyra mótmælendum, mest lútersku kirkjunni. Mótmælendur eru aðallega í norðurhluta landsins. 31% íbúanna tilheyra engri kirkju, aðallega í austurhluta landsins, enda var sá hluti undir kommúnískri stjórn í hartnær 40 ár. Múhameðstrúarmenn eru 4% þjóðarinnar og vegur þar mest sá mikli fjöldi Tyrkja sem í landinu búa. Gyðingar eru um það bil 106 þúsund talsins en það gerir aðeins tæplega 0,13%.
Saga Þýskalands
Þýska tungumálið og samkennd meðal Þjóðverja er yfir þúsund ára gömul en sameinað þýskt þjóðríki varð þó ekki til fyrr en með stofnun Þýska keisaradæmisins árið 1871.
Þýskaland rekur uppruna sinn til Verdun-samningsins frá 843 en með honum var Frankaveldi skipt upp í vesturhluta sem varð að Frakklandi nútímans, miðhluta sem tók yfir Norður-Ítalíu, Niðurlöndin og fleiri svæði og austurhluta sem myndaði hið Heilaga rómverska ríki sem einnig hefur verið kallað Fyrsta ríkið. Það var til í ýmsum myndum allt til 1806 en var þó aldrei meira en mjög laustengt bandalag smá konungsríkja og hafði auk þess fleiri þjóðir en þá þýsku innan sinna vébanda.
Á þessum þúsund árum juku Þjóðverjar mjög við áhrif sín í gegnum kaþólsku kirkjuna, Norður-krossferðirnar og Hansasambandið.
Fornöld (100 f.Kr. – 300 e.Kr.)
Talið er að rekja megi uppruna germanskra þjóðflokka til bronsaldar Norður-Evrópu (um 1800-600 f.Kr.) eða í síðasta lagi til járnaldar Norður-Evrópu (5. öld-1. öld f.Kr.) Þjóðflokkarnir breiddust út til suðurs, austurs og vesturs frá suðurhluta Skandinavíu og norðurhluta Þýskalands á 1. öld f.Kr. og komust þá í kynni við keltneska þjóðflokka í Gallíu og íranska og slavneskra þjóðflokka í Austur-Evrópu. Lítið er vitað um sögu germanskra þjóðflokka á þessum tíma, nema hvað varðar samskipti þeirra við Rómverja auk þekktra fornleifa.[1]
Í valdatíð Ágústusar hófu Rómverjar, undir forystu rómverska herforingjans, Publiusar Quinctiliusar Varusar að ráðast inn á landsvæði Germana. Á þessum tíma kynntust Germanar herstjórnarlist Rómverja. Árið 9 e.Kr. gereyddu Germanar, undir forystu Arminiusar (Hermans), þremur rómverksum herdeildum Varusar í orrustunni um Teutoburgs-skóg. Þar með héldust landsvæði Germana allt að Rín og Dóná utan Rómaveldis. Um 100 e.Kr., þegar rit Tacitusar Germanía var samið, höfðu Germanar komið sér fyrir meðfram Rín og Dóná og réðu nú að mestu leyti yfir því svæði sem Þýskaland nær yfir nú á dögum.
Á 3. öld óx ýmsum vestur-germönskum þjóðflokkum ásmegin: Alamannar, Frankar, Saxar og fleiri.
Hið heilaga rómverska ríki (843 – 1806)
Þýskaland miðalda átti rætur að rekja til veldis Karlamagnusar, sem var stofnað 25. desember árið 800. Árið 843 var ríkinu skipt upp í þrjá hluta með Verdun-sáttmálanum. Einn hluti ríkis Karlamagnúsar, Heilaga rómverska ríkið, var til í einni mynd eða annarri til ársins 1806. Landsvæði þess náði frá Egðu í norðri til Miðjarðarhafs í suðri.
Á árunum 919 – 1024 voru furstadæmin Lothringen, Saxland, Frankaland, Schwaben, Türingen og Bæjaraland innlimuð. Árin 1024 – 1125 lagði Heilaga rómverska ríkið undir sig Norður-Ítalíu og Burgundy en á sama tíma misstu keisarar Heilaga rómverska ríkisins völd til kirkjunnar. Á árunum 1138 – 1254 jukust áhrif þýskra fursta í suðri og austri á landsvæðum Slava. Bæir í Norður-Þýskalandi uxu og döfnuðu innan Hansasambandsins.
Árið 1530, eftir að umbótatilraunir mótmælenda innan kaþólsku kirkjunnar mistókust, var ný kirkja mótmælenda stofnuð í mörgum af þýsku ríkjunum. Þetta leiddi til innbyrðis deilna Þjóðverja, 30 ára stríðið sem háð var frá 1618 til 1648 og lauk með Vestfalska friði. Eftir þessi átök reyndust Þjóðverjar illa undirbúnir til að takast á við Napóleon sem réðst inn í lönd Þjóðverja og leysti upp hið Heilaga rómverska ríki. Upp frá því varð Frakkland að erkióvini Þjóðverja fram yfir síðari heimsstyrjöld.
Þýska sambandið og bylting (1814 – 1871)
Mestu varanlegu áhrifin af upplausn Fyrsta ríkisins voru þau að Austurríki, sem hafði þá lengi verið öflugasta þýska ríkið, fjarlægðist þau norð- og vestlægari. Vínarfundurinn, ráðstefna sem sigurvegarar Napóleonsstyrjaldanna héldu, var settur í nóvember 1814 og stóð til júní 1815. Á ráðstefnunni var ákveðið að stofna Þýska sambandið, laustengt bandalag 39 fullvelda.
Byltingarnar í Frakklandi 1848 höfðu mikil áhrif á sjálfstæðisanda innan Þýska sambandssins og greina mátti vísi að þjóðernisstefnu. Byltingarandinn leiddi til þess að vald konunganna í ríkjunum 39 dvínaði. Otto von Bismarck var gerður að forsætisráðherra í Prússlandi en hann lagði mikið upp úr hernaðarstyrk ríkisins. Árið 1864 hafði Prússland betur í stríði gegn Danmörku og árið 1866 gegn Austurríki. Undir þessum kringumstæðum gat Bismarck stofnað Norður-þýska sambandið og undanskilið Austurríki, fyrrum sterkasta þýska ríkið, frá aðild.
Þýska keisaradæmið (1871 – 1918)
Árið 1871 var lýst yfir stofnun Þýska keisaradæmisins (Annað ríkið) í Versölum eftir ósigur Frakka í Fransk-prússneska stríðinu. Otto von Bismarck átti stóran þátt stofnuninni. Öll þau ríki sem áður höfðu myndað Þýska sambandið, fyrir utan Austurríki, Liechtenstein og Lúxemborg, voru með í keisaradæminu. Keisaradæmið leið undir lok eftir ósigur Þjóðverja í Fyrri heimsstyrjöld og keisaranum var gert að segja af sér.
Weimar-lýðveldið (1919 – 1933)
Hið lýðræðislega Weimar-lýðveldi var stofnað 1919 en Þjóðverjar voru ekki sérlega hrifnir af því. Heimskreppan og harðir friðarskilmálar frá Fyrri heimsstyrjöld lögðust þungt á Þýskaland og stjórnmálamenn gátu lítið gert, fylgi and-lýðræðislegra stjórnmálaafla á bæði vinstri og hægri væng stjórnmálanna jókst mjög. Í tvennum þingkosningum árið 1932 fékk Nasistaflokkurinn 37,2% og 33,0% atkvæða og þann 30. janúar 1933 var Adolf Hitler skipaður Kanslari Þýskalands. Eitt af fyrstu verkum Hitlers í embætti var að leggja frumvarp fyrir þingið sem færði honum alræðisvöld og nam stjórnarskrá Weimar-lýðveldisins úr gildi í raun.
Þriðja ríkið (1933 – 1945)
Nasistar kölluðu veldi sitt Þriðja ríkið og það var við lýði í 12 ár, 1933 – 1945, Hitler hafði öll völd yfir ríkisstjórninni frá því að hann tók einni við embætti forseta Þýskalands. Sú stefna nasista að komast yfir landsvæði í nágrannalöndum (Lebensraum) var ein af mörgum ástæðum fyrir upphafi síðari heimsstyrjaldar þann 1. september 1939. Þýskaland og bandamenn þess unnu stóra sigra í fyrrihluta stríðsins og lögðu undir sig stóran hluta Evrópu. Eftir innrásina inn í Sovétríkin 22. júní 1941 og stríðsyfirlýsingu gegn Bandaríkjunum 11. desember fór að halla undan fæti fyrir Þjóðverja, þeir gáfust upp 8. maí 1945 eftir að Hitler framdi sjálfsmorð í neðanjarðarbyrgi sínu í Berlín þegar her Sovétmanna var að ná borginni á sitt vald. Helförin, skipulögð útrýming gyðinga í Evrópu, var alræmdur partur af stjórnarháttum nasista.
Klofnun (1945 – 1990)
Eftir Heimsstyrjöldina síðari misstu Þjóðverjar mikil landsvæði í austri þar sem nú er Pólland og þurftu milljónir Þjóðverja að flytja sig frá þessum svæðum. Því svæði sem eftir var var skipt í hernámssvæði Bandaríkjamanna, Breta, Frakka og Sovétmanna. Þegar kalda stríðið hófst var Þýskalandi skipt í tvennt þar sem hernámssvæði Sovétmanna myndaði Þýska alþýðulýðveldið (Deutsche Demokratische Republik) eða Austur-Þýskaland og hernámssvæði hinna þjóðanna myndaði Sambandslýðveldið Þýskaland (Bundesrepublik Deutschland) eða Vestur-Þýskaland. Berlín hafði einnig verið skipt í fjögur hernámssvæði þrátt fyrir að borgin væri öll innan Austur-Þýskalands. Austur-Berlín var gerð að höfuðborg Austur-Þýskalands en Vestur-Berlín varð að eyju sem vesturveldin héldu gangandi. Austur-Þjóðverjar höfðu áhyggjur af því að fólkið í austurhlutanum myndi flýja vestur og byrjuðu því að reisa Berlínarmúrinn og var hann fullreistur 1963 og stóð fram á árið 1989.
Sameinað á ný (Frá og með 1990)
Í lok kalda stríðsins voru þýsku ríkin sameinuð á ný 3. október 1990 og höfuðborg Þýskalands á ný flutt til Berlínar. Sameinað Þýskaland er fjölmennasta ríki Vestur-Evrópu og iðnaðarveldi á heimsmælikvarða, það er lykilmeðlimur í Evrópusambandinu og sækist nú eftir föstu sæti í Öryggisráði Sameinuðu þjóðanna.
Stjórnmál
Þýskaland er samband 16 sambandslanda sem kallast á þýsku Länder (eintala: Land) eða óformlega Bundesländer (eintala: Bundesland). Hvert sambandsland á fulltrúa í sambandsráðinu (Bundesrat), en það er fulltrúaráð sem er sambærilegt við efri deildir sumra þjóðþinga.
Sambandsland | Stærð í km² | Íbúar | Höfuðborg |
---|---|---|---|
Baden-Württemberg | 35.751 | 10,7 milljónir | Stuttgart |
Bæjaraland (Bayern) | 70.550 | 12,4 milljónir | München |
Berlín (Berlin) | 891 | 3,9 milljónir | borgríki |
Brandenborg (Brandenburg) | 29.477 | 2,5 milljónir | Potsdam |
Brimar (Bremen) | 404 | 663 þús | borgríki |
Hamborg (Hamburg) | 755 | 1,7 milljónir | borgríki |
Hessen | 21.114 | 6,1 milljón | Wiesbaden |
Mecklenborg-Vorpommern (Mecklenburg-Vorpommern) | 23.274 | 1,7 milljónir | Schwerin |
Neðra-Saxland (Niedersachsen) | 47.618 | 8 milljónir | Hannover |
Norðurrín-Vestfalía (Nordrhein-Westfalen) | 34.042 | 18 milljónir | Düsseldorf |
Rínarland-Pfalz (Rheinland-Pfalz) | 19.847 | 4,1 milljón | Mainz |
Saarland | 2.568 | 1 milljón | Saarbrücken |
Saxland (Sachsen) | 18.414 | 4,3 milljónir | Dresden |
Saxland-Anhalt (Sachsen-Anhalt) | 20.445 | 2,5 milljónir | Magdeburg |
Slésvík-Holtsetaland (Schleswig-Holstein) | 15.763 | 2,8 milljónir | Kiel |
Þýringaland (Thüringen) | 16.172 | 2,3 milljónir | Erfurt |
Samtals (16) | 357.093 | 82,2 milljónir |
Sambandslöndin hafa mikið sjálfstæði og er hverju þeirra stjórnað af sinni ríkisstjórn (Landesregierung) undir forsæti forsætisráðherra (Ministerpräsident). Yfirstjórn Þýskalands er í höndum sambandsstjórnarinnar (Bundesregierung) sem situr á sambandsþinginu (Bundestag) og er kosin til fjögurra ára í senn. Æðsti maður hennar er kanslarinn. Kanslarar Þýskalands frá stofnun sambandsríkisins 1949:
Kanslari | Embættistími | Stjórnmálaflokkur |
---|---|---|
Konrad Adenauer | 1949-1963 | CDU |
Ludwig Erhard | 1963-1966 | CDU |
Kurt Georg Kiesinger | 1966-1969 | CDU |
Willy Brandt | 1969-1974 | SPD |
Helmut Schmidt | 1974-1982 | CDU |
Helmut Kohl | 1982-1998 | CDU |
Gerhard Schröder | 1998-2005 | SPD |
Angela Merkel | Frá 2005 | CDU |
Þjóðhöfðingi Þýskalands er forsetinn. Forsetar Þýskalands frá stofnun sambandsríkisins 1949:
Forseti | Embættistími | Stjórnmálaflokkur |
---|---|---|
Theodor Heuss | 1949-1959 | FDP |
Heinrich Lübke | 1959-1969 | CDU |
Gustav Heinemann | 1969-1974 | SPD |
Walter Scheel | 1974-1979 | FDP |
Karl Carstens | 1979-1984 | CDU |
Richard von Weizsäcker | 1984-1994 | CDU |
Roman Herzog | 1994-1999 | CDU |
Johannes Rau | 1999-2004 | SPD |
Horst Köhler | 2004-2010 | CDU |
Christian Wulff | frá 2010 | CDU |
Hagkerfi
Þýskaland er stærsta hagkerfi í Evrópu og þriðja stærsta hagkerfi heims á eftir Bandaríkjunum og Japan.[2] Það er sjötta öflugasta hagkerfi heims miðað við kaupmátt.[3] Útflutningsvörur eru ein meginstoð þýska hagkerfisins. Samkvæmt upplýsingum World Trade Organization er Þýskaland mesta útflutningsland heims en útflutningtekjur þess námu $912 milljörðum árið 2005 (Útflutningur til annarra Evrópusambandsríkja er meðtalinn). Einungis Bandaríkin flytja meira inn en Þýskaland. Stærstur hluti útflutningsvara er bifreiðar, vélar og efni.
Landafræði
Tangar
- Nyrst nær Þýskaland við norðurodda eyjarinnar Sylt, kallaður Ellenbogen. Rétt sunnan hans er bærinn List og er það nyrsti bær landsins.
- Syðst nær landið við Haldenwanger Eck í bærísku Ölpunum. Þar er bærinn Oberstdorf en hann er syðsti bær landsins.
- Austast nær landið við ána Neisse við pólsku landamærin. Austasti bærinn er borgin Görlitz.
- Vestast er héraðið Selfkant við hollensku landamærin, norðan borgarinnar Aachen.
Borgir
Í Þýskalandi eru þrjár milljónaborgir. 11 aðrar eru með meira en hálfa milljón íbúa. Stærsta þéttbýlissvæði Þýskalands er Ruhr-héraðið í Norðurrín-Vestfalíu, en þar búa allt að 11 milljón manns á tiltölulega litlu svæði.
Stærstu borgir Þýskalands:
Röð | Borg | Íbúar | Sambandsland |
---|---|---|---|
1 | Berlín | 3,4 milljónir | Borgríki, höfuðborg Þýskalands |
2 | Hamborg | 1,7 milljónir | Borgríki |
3 | München | 1,3 milljónir | Bæjaraland |
4 | Köln | 976 þúsund | Norðurrín-Vestfalía |
5 | Frankfurt am Main | 667 þúsund | Hessen |
6 | Stuttgart | 591 þúsund | Baden-Württemberg |
7 | Dortmund | 588 þúsund | Norðurrín-Vestfalía |
8 | Essen | 584 þúsund | Norðurrín-Vestfalía |
9 | Düsseldorf | 577 þúsund | Norðurrín-Vestfalía |
10 | Brimar (Bremen) | 547 þúsund | Borgríki |
11 | Hannover | 520 þúsund | Neðra-Saxland |
12 | Dresden | 517 þúsund | Saxland |
13 | Leipzig | 515 þúsund | Saxland |
14 | Nürnberg | 503 þúsund | Bæjaraland |
15 | Duisburg | 494 þúsund | Norðurrín-Vestfalía |
Fjöll og fjallgarðar
Þýskalandi má skipta í þrjá hluta. Nyrst er norðurþýska láglendið (Norddeutsche Tiefebene). Sunnar hækkar landið og skiptast þá á meðalhá fjalllendi (Mittelgebirge) og stórir dalir. Af helstu fjalllöndum má nefna Harsfjöll, (Harz) og Svartaskóg (Schwarzwald). Syðst eru svo Alpafjöll, en þau eru hæsti og stærsti fjallgarður Þýskalands. Þar er hæsta fjall landsins, Zugspitze, sem er 2.962 m hátt, og markar landamærin milli Þýskalands og Austurríkis.
Fljót og vötn
Í Þýskalandi eru mýmargar ár. Þar eiga stórfljót eins og Dóná upptök sín (í Svartaskógi). Flestar ár renna til norðurs og munda í Norðursjó eða Eystrasalti (eða eru þverár þessara áa). Eina undantekningin er Dóná, sem rennur til austurs og mundar í Svartahafi.
Stærstu ár landsins (listinn miðast við lengd ánna innanlands):
Röð | Á | Km innanlands | Lengd alls í km | Rennur í | Upptök |
---|---|---|---|---|---|
1 | Rín (Rhein) | 865 | 1.320 | Norðursjó | Sviss |
2 | Weser | 744 | Norðursjó | Thüringer Wald | |
3 | Saxelfur (Elbe) | 727 | 1.091 | Norðursjó | Tékkland |
4 | Dóná (Donau) | 687 | 2.888 | Svartahaf | Svartiskógur |
5 | Main | 524 | Rín | Bæjaraland | |
6 | Saale | 413 | Saxelfi | Bæjaraland | |
7 | Spree | 382 | Havel | Saxland | |
8 | Ems | 371 | Norðursjó | Teutoburger Wald | |
9 | Neckar | 367 | Rín | Baden-Württemberg | |
10 | Havel | 325 | Saxelfi | Mecklenborg-Vorpommern | |
11 | Isar | 265 | 283 | Dóná | Austurríki |
12 | Aller | 263 | Weser | Saxland-Anhalt |
Í Þýskalandi er urmull stöðuvatna. Flest þeirra eru í Mecklenborg-Vorpommern og í Bæjaralandi. Stóru vötnin í Bæjaralandi mynduðust öll við bráðnun ísaldarjökulsins.
Stærstu vötn Þýskalands:
Röð | Stöðuvatn | Stærð í km² | Sambandsland | Mesta dýpi í m |
---|---|---|---|---|
1 | Bodensee | 536 | Baden-Württemberg, Bæjaraland | 254 |
2 | Müritzsee | 117 | Mecklenborg-Vorpommern | 31 |
3 | Chiemsee | 80 | Bæjaraland | 72 |
4 | Schweriner See | 61 | Mecklenborg-Vorpommern | 52 |
5 | Starnberger See | 56 | Bæjaraland | 127 |
6 | Ammersee | 46 | Bæjaraland | 81 |
Eyjaklasar og eyjar
Mýmargar eyjar eru við þýsku ströndina. Austurfrísnesku eyjarnar eru í Vaðhafinu (Wattenmeer) vestur af Brimum í Norðursjó. Meginþorri Norðurfrísnesku eyjanna tilheyra einnig Þýskalandi, en þær nyrstu tilheyra Danmörku. Nyrst þeirra í þýska hlutanum er Sylt, en norðuroddi hennar er jafnframt nyrsti tangi Þýskalands. Stærstu eyjar landsins eru hins vegar í Eystrasalti.
Stærstu eyjar Þýskalands:
Röð | Eyja | Stærð í km² | Íbúafjöldi | Eyjaklasi / haf |
---|---|---|---|---|
1 | Ré (Rügen) | 926 | 22 þúsund | Eystrasalt |
2 | Usedom | 373 | 31 þúsund | Eystrasalt |
3 | Fehmarn | 185 | 14 þúsund | Eystrasalt |
4 | Sylt | 99 | 27 þúsund | Norðurfrísnesk, Norðursjór |
5 | Föhr | 82 | 9 þúsund | Norðurfrísnesk, Norðursjór |
6 | Nordstrand | 48 | 2.300 | Norðurfrísnesk, Norðursjór |
7 | Pellworm | 37 | 1.100 | Norðurfrísnesk, Norðursjór |
8 | Poel | 36 | 2.900 | Eystrasalt |
9 | Borkum | 31 | 5.500 | Austurfrísnesk, Norðursjór |
10 | Norderney | 26 | 6.200 | Austurfrísnesk, Norðursjór |
Tilvísanir
- ↑ Jill N. Claster: Medieval Experience: 300-1400 (New York: NYU Press, 1982): 35.
- ↑ Tran, Mark. „German slump points to sluggish eurozone“ The Guardian. 15. maí 2003. Skoðað 19. febrúar 2007.
- ↑ Rank Order - GDP (purchasing power parity) CIA Factbook 2005. Skoðað 19. febrúar 2006.
Tenglar
Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG Snið:Tengill ÚG
Snið:Tengill GG Snið:Tengill GG Snið:Tengill GG Snið:Tengill GG Snið:Tengill GG Snið:Tengill GG