Amtmaður

Amtmaður var æðsti embættismaður í amti, stjórnsýslueiningu sem var við lýði á Íslandi frá árinu 1684 til ársins 1904. Amtmaður heyrði undir stiftamtmann á tímabilinu 1684-1872 og undir landshöfðingja á tímabilinu 1872-1904. Embætti amtmanns var lagt af þegar Íslendingar fengu heimastjórn árið 1904.

Amtmaður átti að vera búfastur á Íslandi og hafa umsjón með löggæslu, dómsmálum og kirkjumálum í fjarvist stiftamtmanns og eftirlit með veraldlegum embætismönnum. Sá sem fyrstur var skipaður í þetta embætti var Christian Müller, danskur maður, og varð hann áður langt leið illa þokkaður af landsmönnum fyrir þjösnaskap og embættisglöp.

Yfirstjórn allra landsmála eftir upptöku amtmannsembættis var í Kaupmannahöfn og lágu fjármálin og atvinnumálin oftast undir Rentukammerið sem kallað var, en dómsmál og landsstjórnarmál undir Kansellíið og gengu svo þaðan til konungs. Var þetta mikil breyting, því að áður hafði höfuðsmaðurinn einn haft allan veg og vanda af landsstjórninni og staðið beinlínis undir konungi. Alþingi Íslendinga fór upp frá þessu síhnignandi, og lögum og réttarfari var breytt á ýmsa lund eftir útlenskri fyrirmynd, en konungur tók sjálfur að skipa biskupa og lögmenn í embætti, sem áður höfðu vanalega verið kosnir af landsmönnum, og voru þetta allt saman afleiðingar af einveldinu.

Tengt efni

• Amt
• Höfuðsmaður
• Stiftamtmaður
• Möðruvellir (Hörgárdal)

  Þessi stjórnmálagrein sem tengist Íslandi er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.