„Devanagarí“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Gherkinmad (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Gherkinmad (spjall | framlög)
Lína 88: Lína 88:
! colspan="4"| ''ūṣma/saṃghashrī''<br>([[önghljóð]])
! colspan="4"| ''ūṣma/saṃghashrī''<br>([[önghljóð]])
|-
|-
! [[Röddun]] →
! [[Röddun|röddun]] →
| colspan="4"| ''aghoṣa''
| colspan="4"| ''aghoṣa''
| colspan="8" bgcolor="beige"| ''ghoṣa''
| colspan="8" bgcolor="beige"| ''ghoṣa''
Lína 94: Lína 94:
| colspan="2" bgcolor="beige"| ''ghoṣa''
| colspan="2" bgcolor="beige"| ''ghoṣa''
|-
|-
! [[Fráblástur]] →
! [[Fráblástur|fráblástur]] →
| colspan="2"| ''alpaprāṇa''
| colspan="2"| ''alpaprāṇa''
| colspan="2" bgcolor="beige"| ''mahāprāṇa''
| colspan="2" bgcolor="beige"| ''mahāprāṇa''

Útgáfa síðunnar 15. ágúst 2010 kl. 17:36

Devanagari (hindí: देवनागरी, Devanāgarī), einnig kallað nagari, er ritkerfi Indlands og Nepals. Ritkerfið var fundið upp á 11. öld út frá fornri skrift sem nefnist brahmi. Vegna þess að miklar bókmenntir á sanskrít voru gefnar út með skriftinni, mörg telja devanāgarī vera opinbera ritkerfið fyrir málið, þó að það hafir aldrei verið neitt til. Skriftin er skrifuð frá vinstri til hægri, notar ekki hástafi, samanstendur af 48 bókstöfum; 34 samhljóðum og 14 sérhljóðum, og nánast allir stafirnir bera einkennandi línu sem gengur í gegnum stafinn að ofan. Devanāgarī er notað til að skrifa hindí, maratí og nepalsku. Frá því á 19. öld hefur það verið mest notaða skrift fyrir sanskrít. Skriftin er líka notuð fyrir bojpurí, gujarí, paharí (garvalí og kumaoní), konkaní, magahí, maítilí, marvarí, bilí, nevarí, santalí, tarú og stundum sindí, sérpu og kasjmirí. Áður fyrr var hún notuð til að skrifa gujaratí.

Nafnið devanāgarī er upprunið af tveimur orðum úr sanskrít; deva kemur af orðinu „guð“ eða „guðlegur“ og nāgarī kemur af orðinu „borg“ og má lauslega þýða sem „skrift guðsborgar“ eða „hin guðlega skrift“.

Sérhljóðar

Sérhljóðarnir og kerfið þeirra eru:

sjálfstæð mynd Rómanskur stafur með प sjálfstæð mynd Rómanskur stafur með प
kaṇṭhya
(kokhljóð)
a ā पा
tālavya
(framgómhljóð)
i पि ī पी
oṣṭhya
(varahljóð)
u पु ū पू
mūrdhanya
(rishljóð)
पृ पॄ
dantya
(tannhljóð)
पॢ पॣ
kaṇṭhatālavya
(framgómkokhljóð)
e पे ai पै
kaṇṭhoṣṭhya
(varakokhljóð)
o पो au पौ

Samhljóðar

Samhljóðarnir og kerfið þeirra eru:

sparśa
(lokhljóð)
anunāsika
(nefhljóð)
antastha
(skriðhljóð)
ūṣma/saṃghashrī
(önghljóð)
röddun aghoṣa ghoṣa aghoṣa ghoṣa
fráblástur alpaprāṇa mahāprāṇa alpaprāṇa mahāprāṇa alpaprāṇa mahāprāṇa
kaṇṭhya
(kokhljóð)
ka
/k/
kha
/kʰ/
ga
/ɡ/
gha
/ɡʱ/
ṅa
/ŋ/
ha
/ɦ/
tālavya
(framgómhljóð)
cha
/c, t͡ʃ/
chha
/cʰ, t͡ʃʰ/
ja
/ɟ, d͡ʒ/
jha
/ɟʱ, d͡ʒʱ/
ña
/ɲ/
ya
/j/
śa
/ɕ, ʃ/
mūrdhanya
(rishljóð)
ṭa
/ʈ/
ṭha
/ʈʰ/
ḍa
/ɖ/
ḍha
/ɖʱ/
ṇa
/ɳ/
ra
/r/
ṣa
/ʂ/
dantya
(tannhljóð)
ta
/t̪/
tha
/t̪ʰ/
da
/d̪/
dha
/d̪ʱ/
na
/n/
la
/l/
sa
/s/
oṣṭhya
(varahljóð)
pa
/p/
pha
/pʰ/
ba
/b/
bha
/bʱ/
ma
/m/
va
/ʋ/

Tölustafir

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Ritvél

Standard typewriter keyboard layout used in India
Standard typewriter keyboard layout used in India

Unicode fyrir Devanāgarī

Svið Devanāgarī Unicode er U+0900 .. U+097F.

Tenglar

Devanagari í Britannicu.