Hljómsveit

Hljómsveit er hópur hljóðfæraleikara, stundum með söngvara eða söngvurum, sem spilar saman í sameiginlegum takti og mestallan tímann í samhljómi (þarf reyndar alls ekki að vera ef hljómsveitin spilar í framsækinni klassískri stefnu). Hljómsveit sem samanstendur aðeins af söngvurum er kölluð kór.

Ýmis nöfn eru notuð til að skilgreina eðli sveitarinnar s.s. stærð og tónlistarstefnu. Þegar meðlimir sveitarinnar eru aðeins tveir (þótt deila megi um að það eigi að vera kallað hljómsveit) er hún kölluð dúett, þegar þeir eru þrír; tríó, fjórir; kvartett, fimm; kvintett, sex; sextett, sjö; septett, átta; oktett, níu; nontett. Stærri sveitir eru yfirleitt kallaðar eitthvað annað. Í rokki eru þessi nöfn yfirleitt ekki notuð en þau eru viðhöfð í blús, djassi og klassík, í raftónlist eru þau notuð af og til. Flestar rokksveitir eru þó kvintettar eða kvartettar og í hráustu afbrigðum hennar eru tríó mjög algeng.

Sinfóníuhljómsveit

Sinfóníuhljómsveit er hljómsveit fjölmennari en tuttugu og inniheldur bæði klassísk blásturs- og strengjahljóðfæri að auki slagverks. Sveitir fjölmennari en um fimmtán og innihalda aðeins strengjahljóðfæri eru kallaðar strengjasveitir og sveitir fjölmennari en um fimmtán og innihalda aðeins blásturshljóðfæri eru kallaðar lúðrasveitir. Það má segja að sinfóníuhljómsveit sé í raun sambræðingur strengja- og lúðrasveita þótt lúðrasveitir séu oftast fjölmennari en blásaraflokkurinn í sinfóníuhljómsveit, en það er vegna hljóðstyrks blásturshljóðfæra, sem er mun meiri heldur en hljóðstyrkur strengjahljóðfæra.

Saga sinfóníuhljómsveitarinnar á rætur sínar að rekja til lok 17. aldarinnar eða barokk tímabils klassískrar tónlistar. Á barokk tímabilinu komu fram fyrstu drög að föstum hljómsveitum, áður höfðu yfirleitt hljóðfærin spilað sjálfstætt eða bara í þeim hópum sem hentaði hverju sinni. Tvær megingerðir voru á barokk hljómsveitum, annars vegar minni sveitir sem voru 8-14 manns og hinsvegar stærri sveitir sem voru um 20 manns. Þetta voru þá yfirleitt tvær fiðlur, lágfiðla, cello, contrabassi, fagott og sitthvað fleira en umfram allt var yfirleitt orgel eða semball.

Á klassíska tímbalinu komu fram ný hljóðfæri á borð við píanó og klarinett. Þau urðu vinsæl og fengu öruggt sæti í sinfóníuhljómsveitinni, einnig fjölgaði fiðlum og ýmsum hljóðfærum og önnur hljóðfæri bættust í hópin. Sinfóníuhljómsveit var um 40 manns á klassíska tímabilinu.

Undir lok klassíska tímabilsins eða um miðja 19. öld átti Beethoven stóran þátt í að stækka hljómsveitina og undirbúa rómantísku hljómsveitina. Beethoven tók í notkun málmblásturshljóðfæri eins og básúnu og gaf þeim soloparta sem hafði ekki tíðkast áður. Einnig fékk bassaklarinett solopart ásamt því að fjölga hljóðfærum til að magna styrk þeirra. Á rómantíska tímabilinu komu þá fram flest hljóðfærin og stækkaði hljómsveitin um vel helming. Endanleg mynd kom á franska hornið, túban kom fram á sjónarsviðið, enskt horn og harpan fengu líf. Hljómsveitin stækkaði og bæði komu ný hljóðfæri og fjöldi fyrri hljóðfæra jókst. Þessi þróun tók mikið stökk með Sálumessu Hector Berlioz, en um 150 manna sinfóníuhljómsveit ásamt yfir 250 manna kór flumflutti verkið. Berlioz var einnig fyrsta tónskáldið sem samdi beint á blað fyrir sinfóníuhljómsveitina og var mesti frumkvöðull rómantíska tímabilsins í hugmyndaríkri notkun á bæði nýjum og gömlum hljóðfærum. Um 1900 kom fram stærsta mynd sinfóníuhljómsveitarinnar og voru þá 171 hljóðfæraleikarar og 850 söngvarar í bæði kór og einsöng í 8. sinfóníu Mahlers. uppröðun sinfóníuhljómsveitarinnar hefur ekki verið breytt eftir þetta en hefur hún verið í mismunandi stærðum og gerðum innan þess sem áður hefur komið fram.