Saxland

Fáni Saxlands	Skjaldarmerki Saxlands
Fáni Saxlands
Kjörorð
Upplýsingar
Opinbert tungumál:	háþýska, sorbíska
Höfuðstaður:	Dresden
Stofnun:	3. október 1990
Flatarmál:	18.415,51 km²
Mannfjöldi:	4.235.131 (30. júní 2008)
Þéttleiki byggðar:	229/km²
Vefsíða:	sachsen.de
Stjórnarfar
Forseti:	Stanislaw Tillich (CDU)
Lega

Saxland (þýska: Freistaat Sachsen; sorbíska: Swobodny stat Sakska ) er tíunda stærsta sambandsland Þýskalands með 18.414 km². Það er að sama skapi það sambandsland sem nær lengst til austurs. Landið var áður fyrr miklu víðáttumeira, enda hefur það klofnað í smærri einingar í gegnum aldirnar. Til marks um það má sjá heitið í öðrum sambandslöndum, t.d. Sachsen-Anhalt og Neðra-Saxland. Í Saxlandi búa 4,3 milljónir manna og er þetta því sjötta fjölmennasta sambandsland Þýskalands. Höfuðborgin er Dresden. Meðal markverðra náttúrufyrirbæra í Saxlandi má nefna fljótið Saxelfi, fjallgarðinn Erzfjöll (Erzgebirge) og klettamyndirnar í Saxlenska Sviss (Sächsiche Schweiz).

Lega

Saxland liggur austast í Þýskalandi og á löng landamæri að Tékklandi, en einnig að Póllandi. Fyrir norðan er sambandslandið Brandenborg, fyrir norðvestan er Sachsen-Anhalt og fyrir vestan eru Þýringaland (Thüringen) og Bæjaraland.

Fáni og skjaldarmerki

Fáni Saxlands samanstendur af tveimur láréttum röndum, hvíta að ofan og græna að neðan. Skjaldarmerkið samanstendur af svörtum og gulum röndum með grænni þverrönd yfir. Gulu og svörtu rendurnar eru upprunnar frá Askaníer-ættinni á 12. öld. Grænu þverröndinni var bætt við 1260. Þegar Askaníer-ættin dó út yfirtók markgreifinn frá Meissen þetta tákn og hefur það haldist síðan.

Orðsifjar

Orðið Sachsen er upprunni af germanska ættbálknum saxa. Orðið saxi er dregið af gamla germanska orðinu sahs, sem merkir sverð eða langur hnífur (sbr. að saxa á íslensku).

Söguágrip

Saxland var áður fyrr víðáttumikið svæði í norðurhluta núverandi Þýskalands. Það var Karlamagnús sem hertók mestan hluta svæðisins síðla á 8. öld og í upphafi þeirrar níundu. Svæðið sem myndar núverandi Saxland var þó ekki að fullu numið af germönum fyrr en með landnáminu mikla á 12. öld. Enn í dag býr slavneskur minnihluti í héraðinu. Flest bæja- og borgarheiti þar eru slavnesk að uppruna. Aðalvaldaættin í héraðinu var Askaníer-ættin. Furstinn í Saxlandi var kjörfursti í þýska ríkinu. 1485 klofnuðu héruðin Saxland og Þýringaland í tvö eigin héruð. Í 30 ára stríðinu á 17. öld var nær allt héraðið eyðilagt, en náði sér furðufljótt sökum mikilla auðlinda. Saxland var það hérað í Þýskalandi þar sem námugröftur var sem mestur, aðallega í Erzfjöllum (Erz merkir málmgrýti á þýsku). 1806 barðist Saxland við hlið Prússlands gegn Napoleon, en þýsku herirnir biðu mikinn ósigur við Jena og Auerstedt í þjóðarbardaganum mikla (Völkerschlacht). 1813 átti sér stað stórorrustan við Leipig er sameinaðir herir lögðu aftur til atlögu við Napoleon. Að þessu sinni sigruðu þýsku herirnir og í framhaldið af því voru Frakkar hraktir úr þýskum löndum. Saxar höfðu hins vegar stutt Napoleon síðustu tvö árin. 1815 kom til tals á Vínarfundinum að leysa Saxland algerlega upp sökum stuðnings saxa við Napoleon. Að lokum var fallist á að Prússland fengi 3/5 af landsvæði Saxlands, sem við það breyttist í núverandi landsvæði. Sachsen var þá konungsríki. Sachsen var einnig vagga þýskrar iðnbyltingar á 19. öld. 1866 gekk Saxland til liðs við Austurríki í stríði gegn Prússlandi, en tapaði. Saxland varð þannig hluti af Norðurþýska sambandinu undir forystu Prússlands. Þegar Þýskaland tapaði í heimstyrjöldinni fyrri ákvað Friedrich August III konungur Saxlands að afþakka. Konungsríkið var leyst upp og þess í stað var lýðveldi myndað með eigin stjórn (Freistaat Sachsen). Við lok heimstyrjaldarinnar síðari var Saxland hernumið af Sovétmönnum og 1949 varð það því hluti af Austur-Þýskalandi. 1952 leysti stjórnin í Austur-Berlín Saxland upp og var því skipt upp í þrjú héruð. 1990 var Þýskaland sameinað aftur og varð Saxland þá að sambandslandi.

Borgir

Stærstu borgir Saxlands:

Röð	Borg	Íbúar	Ath.
1	Leipzig	506 þús
2	Dresden	504 þús	Höfuðborg sambandslandsins
3	Chemnitz	244 þús
4	Zwickau	97 þús
5	Plauen	68 þús
6	Görlitz	57 þús	Austasta borg Þýskalands

Heimildir

Fyrirmynd greinarinnar var „Sachsen“ á þýsku útgáfu Wikipedia. Sótt júní 2010.