Sverrir Sigurðsson (konungur)

Sverrir Sigurðsson (eða Sverrir Sigurðarson), oftast kallaður Sverrir konungur (um 1151 – 9. mars 1202), var konungur Noregs á árunum 1177 – 1202. Fram til 1184 var Magnús Erlingsson einnig konunngur og áttu þeir í stöðugu stríði.

Sverrir fæddist líklega í Björgvin en ólst upp í Kirkjubæ í Færeyjum. Móðir hans hét Gunnhildur og þegar Sverrir var fullvaxinn sagði hún honum – eftir því sem segir í sögu Sverris – að hann væri ekki sonur manns hennar, Unáss kambara, eins og hann hafði alltaf haldið, heldur væri faðir hans Sigurður munnur, sem var konungur Noregs 1136–1155. Nútíma sagnfræðingar telja það útilokað, en hvort sem Sverrir trúði þessu sjálfur eða ekki, hélt hann til Noregs 1177 og setti sig í samband við uppreisnarflokk birkibeina, sem þá var án leiðtoga eftir að Eysteinn meyla hafði fallið í bardaga við menn Magnúsar konungs og Erlings skakka fyrr sama ár.

Sverrir reyndist fær leiðtogi og herforingi og ekki leið á löngu þar til honum hafði tekist að fá sig hylltan sem konung á Eyraþingi. Næstu árin háðu birkibeinar skæruhernað gegn mönnum Magnúsar og Erlings skakka og var stöðugt á faraldsfæti. Erlingur skakki, faðir Magnúsar konungs, féll í bardaga 1179 og Magnús flúði til Danmerkur, en sneri þó aftur og skæruhernaðurinn hélt áfram. Það var ekki fyrr en Magnús féll í orustunni við Fimreiti í Sogni 1184, sem Sverrir gat talið sig tryggan í sessi. Eftir það má segja að gömlu norsku höfðingjaættirnar hafi verið mikið til úr sögunni, útdauðar eða áhrifalausar. Helstu andstæðingar hans þá voru biskuparnir Nikulás og Eiríkur, sem stýrðu flokki bagla og tókst að fá páfann til að bannfæra Sverri árið 1194. Átökin við baglana stóðu þar til Sverrir dó á sóttarsæng í Björgvin 1202.

Kona Sverris var Margrét, dóttir Eiríks helga Svíakonungs og áttu þau eina dóttur, Kristínu. Sverrir átti einnig tvo frilluborna syni, Sigurð lávarð, sem dó skömmu á undan föður sínum og lét eftir sig ungan son, Guttorm, og Hákon Sverrisson, sem tók við ríki af föður sínum en varð ekki langlífur.

Karl Jónsson ábóti á Þingeyrum ritaði sögu Sverris konungs (Sverris sögu), sem talin er tímamótaverk í bókmenntasögunni.

Heimildir

• Fyrirmynd greinarinnar var „Sverre Sigurdsson“ á norsku útgáfu Wikipedia. Sótt 2. janúar 2010.

Fyrirrennari: Magnús Erlingsson

Noregskonungur með Magnúsi Erlingssyni (til 1184) (1177 – 1202)

Eftirmaður: Hákon Sverrisson