Lakagígar

Lakagígar

Lakagígar eru gígaröð á 25 km langri gossprungu vestan Vatnajökuls, ekki langt frá Eldgjá og Kirkjubæjarklaustri. Gígaröðin heitir eftir gömlu móbergsfjalli sem Laki nefnist og er nálægt henni miðri. Lakagígar voru friðlýstir árið 1971. Náttúruvættið sem nú er kallað Lakagígar varð til í Skaftáreldum árin 1783-1784 en það var eitt mesta gos Íslandssögunnar. Áður fyrr var gígaröðin kölluð Eldborgir.

Eldgosið hófst á hvítasunnudag 8. júní 1783 að undangenginni jarðskjálftahrinu. Lakagígar liggja á tíu samhliða sprungum sem hver er 2-5 km löng. Við suðurenda gígaraðarinnar við fjallið Hnúta opnaðist fyrsta sprungan. Gosið kom svo í hrinum sem hófust með jarðskjálftum. Hrinurnar í gosinu hafa sennilega verið tíu eins og sprungurnar sjálfar. Í gosinu mynduðust um 135 gígar og 2-500 metra breiður sigdalur frá rótum Laka og tvo kílómetra suðvestur fyrir hann. Aska og gosgufur ollu miklu mistri og móðu yfir Íslandi sem barst síðan yfir Evrópu, Asíu og Ameríku. Mikil mengun fylgdi móðunni sem olli eitrun í gróðri svo búpeningur féll unnvörpum á Íslandi sem aftur leiddi af sér hungursneyð meðal landsmanna. Móðan og gosaskan ollu líka köldu veðurfari vegna þess að þau drógu úr inngeislun sólar og deyfðu sólskinið. Þetta voru móðuharðindin svokölluðu ein mestu harðindi sem dunið hafa yfir Íslendinga.

Hraunið úr Lakagígum þekur um 600 km² og kaffærði marga bæi.

Tenglar

• Umhverfisstofnun:Lakagígar, Þjóðgarðurinn Skaftafell
• Photos and information
• Information about the volcanism at Laki
• Lakagígar
• A meditation on Jón Steingrímsson from Anglicans Online
• Dr John Grattan at International Volcanic Heath Hazard Network
• A Sulphurous Stench: Illness and Death in Europe Following the Eruption of the Laki Fissure
• Powerpoint of Lecture from Durham University, Slides 96-100