„Ari Magnússon“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við

Innfellt

Útgáfa síðunnar 7. mars 2010 kl. 02:12

Ari Magnússon (eða Ari í Ögri) (1571 – 11. október 1652) var sýslumaður á Vestfjörðum og bjó í Ögri við Ísafjarðardjúp og er oftast kenndur við þann stað.

Foreldrar Ara voru Magnús Jónsson prúði, sýslumaður í Bæ á Rauðasandi, og kona hans, Ragnheiður dóttir Eggerts lögmanns Hannessonar. Jón murti móðurbróðir Ara hafði flúið land eftir að hafa orðið mannsbani og sest að í Hamborg og Eggert afi hans dvaldist þar líka síðustu æviárin. Ari átti því nána ættingja þar og var sendur þangað ungur til náms; í erfiljóði segir að hann hafi verið þar í níu ár fyrir tvítugt. Hann mun því hafa verið mjög vel menntaður á síns tíma vísu.

Ari var fyrst sýslumaður í Barðastrandarsýslu, en síðar í Ísafjarðarsýslu og Strandasýslu. Hann var einnig umboðsmaður konungsjarða í Ísafjarðarsýslu og mun því hafa verið mjög valdamikill maður og stórauðugur. Hann þótti harður í horn að taka. Einna þekktastur er hann fyrir Spánverjavígin svokölluðu, þegar þrjú basknesk hvalveiðiskip brotnuðu á Reykjarfirði á Ströndum en 83 menn björguðust. Þeir skiptu sér í hópa og dreifðust um Vestfirði. Sumir þeirra voru drepnir í Dýrafirði, Ari stýrði herleiðangri út í Æðey, þar sem átján mönnum var slátrað, en flestir Baskanna þraukuðu um veturinn á Vatneyri við Patreksfjörð og náðu um vorið erlendu fiskiskipi og komust á brott. Konungur hafði fellt þann úrskurð að þeir væru réttdræpir, en alltaf hafa þessi víg þótt heldur nöturleg í Íslandssögunni.

Ari er sagður hafa veri einkar höfðinglegur ásýndum, jötunn að burðum og manna hávaxnastur. Kona hans, gift 1594, var Kristín Guðbrandsdóttir (1574-1652), dóttir Guðbrands Þorlákssonar, biskups á Hólum. Börn þeirra voru Magnús sýslumaður á Reykhólum, Þorlákur bóndi í Súðavík, Halldóra kona Guðmundar Hákonarsonar sýslumanns á Þingeyrum, Helga og Jón, skólameistari í Skálholti og síðar lengi prestur í Vatnsfirði við Ísafjarðardjúp.

Tenglar

Ari „Vestfjarðakóngur“ og Spánverjavígin; grein í Lesbók Morgunblaðsins 1992

@@ Lína 3: / Lína 3: @@
 [[Foreldrar]] Ara voru [[Magnús Jónsson prúði]], sýslumaður í [[Bær á Rauðasandi|Bæ]] á [[Rauðisandur|Rauðasandi]], og kona hans, Ragnheiður dóttir [[Eggert Hannesson|Eggerts lögmanns Hannessonar]]. Jón murti móðurbróðir Ara hafði flúið land eftir að hafa orðið mannsbani og sest að í [[Hamborg]] og Eggert afi hans dvaldist þar líka síðustu æviárin. Ari átti því nána ættingja þar og var sendur þangað ungur til náms; í erfiljóði segir að hann hafi verið þar í níu ár fyrir tvítugt. Hann mun því hafa verið mjög vel [[menntun|menntaður]] á síns tíma vísu.
-Ari var fyrst sýslumaður í [[Barðastrandarsýsla|Barðastrandarsýslu]], en síðar í [[Ísafjarðarsýsla|Ísafjarðarsýslu]] og [[Strandasýsla|Strandasýslu]]. Hann var einnig [[umboðsmaður]] [[Konungsjörð|konungsjarða]] í Ísafjarðarsýslu og mun því hafa verið mjög valdamikill maður og stórauðugur. Hann þótti harður í horn að taka. Einna þekktastur er hann fyrir [[Spánverjavígin]] svokölluðu, þegar þrjú [[Baskaland|basknesk]] hvalveiðiskip brotnuðu á [[Reykjafjörður|Reykjarfirði]] á Ströndum en 83 smenn björguðust. Þeir skiptu sér í hópa og dreifðust um Vestfirði. Sumir þeirra voru drepnir í [[Dýrafjörður|Dýrafirði]], Ari stýrði herleiðangri út í [[Æðey]], þar sem átján mönnum var slátrað, en flestir Baskanna þraukuðu um veturinn á [[Vatneyri]] við [[Patreksfjörður|Patreksfjörð]] og náðu um vorið erlendu fiskiskipi og komust á brott. Konungur hafði fellt þann úrskurð að þeir væru réttdræpir, en alltaf hafa þessi víg þótt heldur nöturleg í [[Íslandssaga|Íslandssögunni]].
+Ari var fyrst sýslumaður í [[Barðastrandarsýsla|Barðastrandarsýslu]], en síðar í [[Ísafjarðarsýsla|Ísafjarðarsýslu]] og [[Strandasýsla|Strandasýslu]]. Hann var einnig [[umboðsmaður]] [[Konungsjörð|konungsjarða]] í Ísafjarðarsýslu og mun því hafa verið mjög valdamikill maður og stórauðugur. Hann þótti harður í horn að taka. Einna þekktastur er hann fyrir [[Spánverjavígin]] svokölluðu, þegar þrjú [[Baskaland|basknesk]] hvalveiðiskip brotnuðu á [[Reykjafjörður|Reykjarfirði]] á Ströndum en 83 menn björguðust. Þeir skiptu sér í hópa og dreifðust um Vestfirði. Sumir þeirra voru drepnir í [[Dýrafjörður|Dýrafirði]], Ari stýrði herleiðangri út í [[Æðey]], þar sem átján mönnum var slátrað, en flestir Baskanna þraukuðu um veturinn á [[Vatneyri]] við [[Patreksfjörður|Patreksfjörð]] og náðu um vorið erlendu fiskiskipi og komust á brott. Konungur hafði fellt þann úrskurð að þeir væru réttdræpir, en alltaf hafa þessi víg þótt heldur nöturleg í [[Íslandssaga|Íslandssögunni]].
 Ari er sagður hafa veri einkar höfðinglegur ásýndum, jötunn að burðum og manna hávaxnastur. Kona hans, gift 1594, var Kristín Guðbrandsdóttir (1574-1652), dóttir [[Guðbrandur Þorláksson|Guðbrands Þorlákssonar]], [[biskup]]s á [[Hólar|Hólum]].