„Tíberíus“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Xqbot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: ia:Tiberio
Muninn (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 1: Lína 1:
{{Rómverskur keisari |
Nafn = Tíberíus |
Titill = Rómverskur keisari |
image_name = Tiberius NyCarlsberg01.jpg |
valdatími = 14 – 37 |
fæddur = 16. nóvember 42 f.Kr |
fæðingarstaður = [[Róm]] |
dáinn = 16. mars 37 |
dánarstaður = Misenum |
forveri = [[Ágústus]] |
eftirmaður = [[Calígúla]] |
maki = Vipsania Agrippina,<br>Julia eldri |
börn = Drusus Julius Caesar<br>Germanicus (ættleiddur) |
faðir = Tiberius Nero |
móðir = Livia Drusilla |
fæðingarnafn = Tiberius Claudius Nero |
nafn_sem_keisari = Tiberius Julius Caesar Augustus |
ætt = Júlíska-cládíska ættin |
}}
[[Mynd:Tiberius palermo.jpg|thumb|right|Brjóstmynd af Tíberíusi.]]
[[Mynd:Tiberius palermo.jpg|thumb|right|Brjóstmynd af Tíberíusi.]]
'''Tíberíus Caesar Ágústus''', fæddur '''Tíberíus Cládíus Neró''' ([[16. nóvember]] [[42 f.Kr.]] – [[16. mars]] [[37]]) var annar [[keisari Rómar]] frá dauða [[Ágústus]]ar árið [[14]] þar til hann lést sjálfur. Hann var af [[Kládíska ættin|kládísku ættinni]], sonur [[Tíberíus Neró|Tíberíusar Nerós]] og [[Livía|Livíu]]. Móðir hans skildi við föður hans og giftist Ágústusi [[39 f.Kr.]] Tíberíus giftist síðar dóttur Ágústusar (af fyrra hjónabandi) [[Júlía eldri|Júlíu eldri]] og var síðar ættleiddur af Ágústusi og varð við það hluti af [[júlíska ættin|júlísku ættinni]]. Keisaratignin átti síðan eftir að haldast innan þessara tveggja ætta næstu fjörutíu árin þannig að sagnfræðingar hafa talað um [[júlísk-kládíska veldið]].
'''Tíberíus Caesar Ágústus''', fæddur '''Tíberíus Cládíus Neró''' ([[16. nóvember]] [[42 f.Kr.]] – [[16. mars]] [[37]]) var annar [[keisari Rómar]] frá dauða [[Ágústus]]ar árið [[14]] þar til hann lést sjálfur. Hann var af [[Kládíska ættin|kládísku ættinni]], sonur [[Tíberíus Neró|Tíberíusar Nerós]] og [[Livía|Livíu]]. Móðir hans skildi við föður hans og giftist Ágústusi [[39 f.Kr.]] Tíberíus giftist síðar dóttur Ágústusar (af fyrra hjónabandi) [[Júlía eldri|Júlíu eldri]] og var síðar ættleiddur af Ágústusi og varð við það hluti af [[júlíska ættin|júlísku ættinni]]. Keisaratignin átti síðan eftir að haldast innan þessara tveggja ætta næstu fjörutíu árin þannig að sagnfræðingar hafa talað um [[júlísk-kládíska veldið]].


Tíberíusar er minnst sem eins af hæfustu herforingjum [[Rómaveldi]]s sem lagði grundvöllinn að norðurmörkum heimsveldisins með herförum sínum í [[Pannónía|Pannóníu]], [[Illyría|Illyríu]], [[Retía|Retíu]] og [[Germanía|Germaníu]]. Síðar varð hann þekktur sem skapþungur og sérlundaður keisari, sem var embætti sem hann óskaði sér aldrei, og valdatíð hans endaði með [[ógnarstjórn]] eftir lát sonar hans [[Drúsus]]ar árið [[23]]. Árið [[26]] fluttist hann til eyjarinnar [[Kaprí]] og sneri aldrei aftur til [[Róm]]ar en hélt tengslum við [[öldungaráð Rómar|öldungaráðið]] með bréfaskriftum. Stjórn ríkisins var að mestu leyti í höndum hins ófyrirleitna [[Sejanus]]ar. Ættleiddur sonur hans, [[Calígúla]], tók við af honum.
Tíberíusar er minnst sem eins af hæfustu herforingjum [[Rómaveldi]]s sem lagði grundvöllinn að norðurmörkum heimsveldisins með herförum sínum í [[Pannónía|Pannóníu]], [[Illyría|Illyríu]], [[Retía|Retíu]] og [[Germanía|Germaníu]]. Síðar varð hann þekktur sem skapþungur og sérlundaður keisari, sem var embætti sem hann óskaði sér aldrei, og valdatíð hans endaði með [[ógnarstjórn]] eftir lát sonar hans [[Drúsus]]ar árið [[23]]. Árið [[26]] fluttist hann til eyjarinnar [[Kaprí]] og sneri aldrei aftur til [[Róm]]ar en hélt tengslum við [[öldungaráð Rómar|öldungaráðið]] með bréfaskriftum. Stjórn ríkisins var að mestu leyti í höndum hins ófyrirleitna [[Sejanus]]ar. Ættleiddur sonur hans, [[Calígúla]], tók við af honum.

== Æska og uppvöxtur ==
Tíberíus var sonur Liviu Drusillu og Tiberiusar Neros, en þegar hann var þriggja ára voru foreldrar hans látnir skilja svo að Octavianus (sem síðar varð þekktur sem [[Ágústus]]) gæti giftst móður hans. Faðir Tíberíusar lést árið 33 f.Kr. og eftir það var Tíberíus hjá móður sinni og Ágústusi. Árið 16 f.Kr. giftist hann Vipsaniu Agrippinu en var, af Ágústusi, látinn skilja við hana til þess að giftast dóttur Ágústusar, Juliu eldri, árið 11 f.Kr. Að sögn var fyrra hjónaband Tíberíusar hamingjusamt, en seinna hjónabandið var alla tíð óhamingjusamt. Árið 6 f.Kr. dró Tíberíus sig út úr sviðsljósinu í [[Róm]] og flutti til [[Rhodos]] þar sem hann var næstu átta árin. Árið 2 f.Kr. skildi hann við Juliu vegna framhjáhalds hennar.

=== Arftaki Ágústusar ===
Ágústus hafði ættleitt Lucius og Gaius, syni Juliu dóttur sinnar frá fyrra hjónabandi hennar. Þeir voru ættleiddir árið 17 f.Kr. með það fyrir augum að þeir myndu taka við af honum keisaratigninni. Lucius lést árið 2 og Gaius árið 4 og því þurfti Ágústus að finna nýjan arftaka. Nýji arftakinn reyndist vera Tíberíus því Ágústus ættleiddi hann 27. júní árið 4.

=== Hershöfðinginn Tíberíus ===
Tíberíus hafði sýnt það frá unga aldri að hann var hæfur hershöfðingi, en hann hafði m.a. barist gegn [[Parþía|Pörþum]] árið 20 f.Kr. og einnig unnið ný landsvæði undir Rómaveldi í [[Alparnir|Ölpunum]], ásamt bróður sínum, Drususi. Eftir að hafa verið ættleiddur af Ágústusi hélt hann til herdeildanna á ný og kvað niður uppreisn á [[Balkanskagi|Balkanskaga]] og stjórnaði vörnum við ánna [[Rín (fljót)|Rín]] eftir að hershöfðinginn Varus hafði tapað bardaganum í Teutoburg skógi þar sem þrjár rómverskar herdeildir (legio) höfðu farist.

== Tenglar ==
{{Wikivitnun|Tiberius|Tiberius}}
{{Commonscat|Tiberius|Tíberíusi}}


{{Töflubyrjun}}
{{Töflubyrjun}}
Lína 13: Lína 45:
}}
}}
{{Töfluendir}}
{{Töfluendir}}

== Tenglar ==
{{Wikivitnun|Tiberius|Tiberius}}


{{Rómverskir keisarar}}
{{Rómverskir keisarar}}

Útgáfa síðunnar 7. nóvember 2009 kl. 18:48

Tíberíus
Rómverskur keisari
Valdatími 14 – 37

Fæddur:

16. nóvember 42 f.Kr
Fæðingarstaður Róm

Dáinn:

16. mars 37
Dánarstaður Misenum
Forveri Ágústus
Eftirmaður Calígúla
Maki/makar Vipsania Agrippina,
Julia eldri
Börn Drusus Julius Caesar
Germanicus (ættleiddur)
Faðir Tiberius Nero
Móðir Livia Drusilla
Fæðingarnafn Tiberius Claudius Nero
Keisaranafn Tiberius Julius Caesar Augustus
Ætt Júlíska-cládíska ættin
Brjóstmynd af Tíberíusi.

Tíberíus Caesar Ágústus, fæddur Tíberíus Cládíus Neró (16. nóvember 42 f.Kr.16. mars 37) var annar keisari Rómar frá dauða Ágústusar árið 14 þar til hann lést sjálfur. Hann var af kládísku ættinni, sonur Tíberíusar Nerós og Livíu. Móðir hans skildi við föður hans og giftist Ágústusi 39 f.Kr. Tíberíus giftist síðar dóttur Ágústusar (af fyrra hjónabandi) Júlíu eldri og var síðar ættleiddur af Ágústusi og varð við það hluti af júlísku ættinni. Keisaratignin átti síðan eftir að haldast innan þessara tveggja ætta næstu fjörutíu árin þannig að sagnfræðingar hafa talað um júlísk-kládíska veldið.

Tíberíusar er minnst sem eins af hæfustu herforingjum Rómaveldis sem lagði grundvöllinn að norðurmörkum heimsveldisins með herförum sínum í Pannóníu, Illyríu, Retíu og Germaníu. Síðar varð hann þekktur sem skapþungur og sérlundaður keisari, sem var embætti sem hann óskaði sér aldrei, og valdatíð hans endaði með ógnarstjórn eftir lát sonar hans Drúsusar árið 23. Árið 26 fluttist hann til eyjarinnar Kaprí og sneri aldrei aftur til Rómar en hélt tengslum við öldungaráðið með bréfaskriftum. Stjórn ríkisins var að mestu leyti í höndum hins ófyrirleitna Sejanusar. Ættleiddur sonur hans, Calígúla, tók við af honum.

Æska og uppvöxtur

Tíberíus var sonur Liviu Drusillu og Tiberiusar Neros, en þegar hann var þriggja ára voru foreldrar hans látnir skilja svo að Octavianus (sem síðar varð þekktur sem Ágústus) gæti giftst móður hans. Faðir Tíberíusar lést árið 33 f.Kr. og eftir það var Tíberíus hjá móður sinni og Ágústusi. Árið 16 f.Kr. giftist hann Vipsaniu Agrippinu en var, af Ágústusi, látinn skilja við hana til þess að giftast dóttur Ágústusar, Juliu eldri, árið 11 f.Kr. Að sögn var fyrra hjónaband Tíberíusar hamingjusamt, en seinna hjónabandið var alla tíð óhamingjusamt. Árið 6 f.Kr. dró Tíberíus sig út úr sviðsljósinu í Róm og flutti til Rhodos þar sem hann var næstu átta árin. Árið 2 f.Kr. skildi hann við Juliu vegna framhjáhalds hennar.

Arftaki Ágústusar

Ágústus hafði ættleitt Lucius og Gaius, syni Juliu dóttur sinnar frá fyrra hjónabandi hennar. Þeir voru ættleiddir árið 17 f.Kr. með það fyrir augum að þeir myndu taka við af honum keisaratigninni. Lucius lést árið 2 og Gaius árið 4 og því þurfti Ágústus að finna nýjan arftaka. Nýji arftakinn reyndist vera Tíberíus því Ágústus ættleiddi hann 27. júní árið 4.

Hershöfðinginn Tíberíus

Tíberíus hafði sýnt það frá unga aldri að hann var hæfur hershöfðingi, en hann hafði m.a. barist gegn Pörþum árið 20 f.Kr. og einnig unnið ný landsvæði undir Rómaveldi í Ölpunum, ásamt bróður sínum, Drususi. Eftir að hafa verið ættleiddur af Ágústusi hélt hann til herdeildanna á ný og kvað niður uppreisn á Balkanskaga og stjórnaði vörnum við ánna Rín eftir að hershöfðinginn Varus hafði tapað bardaganum í Teutoburg skógi þar sem þrjár rómverskar herdeildir (legio) höfðu farist.

Tenglar

Wikivitnun er með safn tilvitnana á síðunni


Fyrirrennari:
Ágústus
Keisari Rómar
(14 – 37)
Eftirmaður:
Calígúla


  Þessi fornfræðigrein sem tengist sögu er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

Snið:Tengill ÚG

Snið:Tengill ÚG

Snið:Tengill GG

Snið:Tengill ÚG