„Tíðbeyging sagna“: Munur á milli breytinga
m robot Bæti við: ro:Timp (gramatică) |
m robot Bæti við: da:Tempus; kosmetiske ændringer |
||
Lína 12: | Lína 12: | ||
Með „nútíð“ er þó ekki einungis átt við verknað sem stendur yfir nákvæmlega þá stundina sem sögnin er yrt heldur einnig ýmsum tímahorfum; nýliðnum tíma, óliðnum tíma, reglubundnum tíma o.s.frv. Af þessu ræðst tíðbeyging sagna. Með hjálparsögnunum '''hafa''' og '''munu''' má mynda sex samsettar tíðir sagna: |
Með „nútíð“ er þó ekki einungis átt við verknað sem stendur yfir nákvæmlega þá stundina sem sögnin er yrt heldur einnig ýmsum tímahorfum; nýliðnum tíma, óliðnum tíma, reglubundnum tíma o.s.frv. Af þessu ræðst tíðbeyging sagna. Með hjálparsögnunum '''hafa''' og '''munu''' má mynda sex samsettar tíðir sagna: |
||
*'''[[Núliðin tíð]]:''' Ég ''hef talað'' |
* '''[[Núliðin tíð]]:''' Ég ''hef talað'' |
||
*'''[[Þáliðin tíð]]:''' Ég ''hafði talað'' |
* '''[[Þáliðin tíð]]:''' Ég ''hafði talað'' |
||
*'''[[Framtíð (málfræði)|Framtíð]]:''' Ég ''mun tala'' |
* '''[[Framtíð (málfræði)|Framtíð]]:''' Ég ''mun tala'' |
||
*: Framtíð var lengi vel talin sérstök tíð sagnbeygingar. Hugtakið var notað yfir orðasambönd sem voru samsett úr hjálparsögninni mun og [[nafnháttur|nafnhætti]] aðalsagnarinnar. Dæmi: ''Ég mun koma''. {{heimild vantar}} |
*: Framtíð var lengi vel talin sérstök tíð sagnbeygingar. Hugtakið var notað yfir orðasambönd sem voru samsett úr hjálparsögninni mun og [[nafnháttur|nafnhætti]] aðalsagnarinnar. Dæmi: ''Ég mun koma''. {{heimild vantar}} |
||
*'''[[Þáframtíð]]:''' Ég ''mun hafa talað'' |
* '''[[Þáframtíð]]:''' Ég ''mun hafa talað'' |
||
*'''[[Skildagatíð]]:''' Ég ''mundi tala'' |
* '''[[Skildagatíð]]:''' Ég ''mundi tala'' |
||
*'''[[Þáskildagatíð]]:''' Ég ''mundi hafa talað'' |
* '''[[Þáskildagatíð]]:''' Ég ''mundi hafa talað'' |
||
Þessar sex tíðir hafa allar sérstaka merkingu sem snertir stöðu atburðar eða verknaðar miðað við tímann í setningunni. '''Núliðin''' og '''þáliðin''' tíð gefa til kynna að verknaði sé lokið. '''Framtíð''' með '''munu''' lýsir óloknum verknaði en henni fylgir oft vafi. Hrein framtíð er oftast mynduð með nútíðarsniði; „Ég ''tala'' á morgun“. '''Þáframtíð''' segir að verknaði sé lokið en sýnir óvissu. '''Skildagatíðirnar''' tákna skilyrtan verknað. |
Þessar sex tíðir hafa allar sérstaka merkingu sem snertir stöðu atburðar eða verknaðar miðað við tímann í setningunni. '''Núliðin''' og '''þáliðin''' tíð gefa til kynna að verknaði sé lokið. '''Framtíð''' með '''munu''' lýsir óloknum verknaði en henni fylgir oft vafi. Hrein framtíð er oftast mynduð með nútíðarsniði; „Ég ''tala'' á morgun“. '''Þáframtíð''' segir að verknaði sé lokið en sýnir óvissu. '''Skildagatíðirnar''' tákna skilyrtan verknað. |
||
Lína 34: | Lína 34: | ||
[[br:Amzer (yezhadur)]] |
[[br:Amzer (yezhadur)]] |
||
[[cs:Čas (mluvnice)]] |
[[cs:Čas (mluvnice)]] |
||
[[da:Tempus]] |
|||
[[de:Tempus]] |
[[de:Tempus]] |
||
[[en:Grammatical tense]] |
[[en:Grammatical tense]] |
Útgáfa síðunnar 30. október 2009 kl. 23:56
Eiginlegar tíðir sagna í íslensku eru tvær; nútíð (skammstafað sem nt.) og þátíð (skammstafað sem þt.). Íslenskan gerir formlegan greinarmun á nútíð og þátíð sagna; hann talar (nt.), hann talaði (þt.).
nútíð | þátíð |
---|---|
Ég les. | Ég las. |
Myndin er mjög skemmtileg. | Myndin var mjög skemmtileg. |
Þú trúir mér ekki. | Þú trúðir mér ekki. |
Með „nútíð“ er þó ekki einungis átt við verknað sem stendur yfir nákvæmlega þá stundina sem sögnin er yrt heldur einnig ýmsum tímahorfum; nýliðnum tíma, óliðnum tíma, reglubundnum tíma o.s.frv. Af þessu ræðst tíðbeyging sagna. Með hjálparsögnunum hafa og munu má mynda sex samsettar tíðir sagna:
- Núliðin tíð: Ég hef talað
- Þáliðin tíð: Ég hafði talað
- Framtíð: Ég mun tala
- Framtíð var lengi vel talin sérstök tíð sagnbeygingar. Hugtakið var notað yfir orðasambönd sem voru samsett úr hjálparsögninni mun og nafnhætti aðalsagnarinnar. Dæmi: Ég mun koma. [heimild vantar]
- Þáframtíð: Ég mun hafa talað
- Skildagatíð: Ég mundi tala
- Þáskildagatíð: Ég mundi hafa talað
Þessar sex tíðir hafa allar sérstaka merkingu sem snertir stöðu atburðar eða verknaðar miðað við tímann í setningunni. Núliðin og þáliðin tíð gefa til kynna að verknaði sé lokið. Framtíð með munu lýsir óloknum verknaði en henni fylgir oft vafi. Hrein framtíð er oftast mynduð með nútíðarsniði; „Ég tala á morgun“. Þáframtíð segir að verknaði sé lokið en sýnir óvissu. Skildagatíðirnar tákna skilyrtan verknað.
Hjálparsagnir geta verið fleiri en hafa og munu, t.d. skulu, vilja, vera, verða, ætla.
Heimildir
- „Er til tíð í íslensku sem heitir skildagatíð?“. Vísindavefurinn.
- Bjarni Ólafsson (1995). Íslenskur málfræðilykill. Mál og menning. ISBN 9979-3-0874-5.
- Þórunn Blöndal (1985). Almenn málfræði. Mál og menning.