„Austurdalur“: Munur á milli breytinga
mEkkert breytingarágrip |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 28: | Lína 28: | ||
[[Flokkur:Dalir á Íslandi]] |
[[Flokkur:Dalir á Íslandi]] |
||
[[Flokkur:Skagafjörður]] |
[[Flokkur:Skagafjörður]] |
||
[[Flokkur:Akrahreppur]] |
Útgáfa síðunnar 11. ágúst 2009 kl. 21:32
Austurdalur er dalur í uppsveitum Skagafjarðar. Um hann rennur Austari-Jökulsá, önnur upptakakvísla Héraðsvatna. Eina búseta í dalnum er að Bústöðum en kirkja er að Ábæ.
Landafræði
Austari-Jökulsá setur svip sinn á allt umhverfið, þar sem hún rennur heldur vestan við miðjan dal, þó dalurinn sé nokkuð þröngur. Innst í dalnum rennur hún á eyrum, en þegar kemur niður að Skatastöðum myndar hún alldjúpt gljúfur sem hún kastast um alla leið niður þar sem hún sameinast Vestari-Jökulsá og sama mynda þær Héraðsvötn. Víða í þessu gljúfri eru birkihríslur og eru þar stundaðar eru flúðasiglingar. Milli Skatastaða og Bústaða, en báðir bæirnir eru vestan ár, er brú yfir ánna, oft kölluð Mónikubrú eftir skörungnum Móniku á Merkigili.
Nokkrar þverár renna í Jökulsá, eiga þær flestar upptök sín í Nýjabæjarfjalli sem skilur dalinn frá inndölum Eyjafjarðar. Eru þetta meðal annars Ábæjará, Tinná, Hvíta, Fossá og fleiri.
Hið hrikalega Merkigil nyrst í dalnum var lengi vel helsti farartálmi fyrir fólk í austanverðum dalnum þegar það ferðaðist í kaupstað í Skagafirði. Upp úr því að sunnanverðu er einstigi fyrir klettasnös eina svo ekki var hægt að flytja ullarlestar til verslunar í Skagafirði heldur fóru lestarferðir yfir Nýjabæjarfjallið til Eyjafjarðar. Var þá komið niður í Leyningsdal og ullin seld á Akureyri. Þegar bæjarhúsin að Merkigili voru byggð var allt efni í þau flutt á hestum yfir gilið og sáu dæturnar 7 um það. Árið 1997 beið Helgi Jónsson, síðasti bóndi á Merkigili, bana í gilinu er hann hrapaði þar á leið til fundar við nágranna sinn sem beið hans handan gilsins. Þjóðskáldið Bólu-Hjálmar reisti sér nýbýli í dalnum sem hann nefndi Nýjabæ og bjó þar um skeið.
Jurtalíf í dalnum er fjölbreytt og hann nokkuð gróinn upp í hlíðar. Í Fögruhlíð er náttúrulegur birki- og víðiskógur þar sem hæstu trén eru um 6 metra há. Í giljum og áreyrum vex hvönn og eyrarrós.
Bæir
Í austanverðum dalnum voru bæir á borð við Merkigil, Ábæ, Nýjabæ, Tinnársel og Hildarsel. Í dalnum vestanverðum eru Bústaðir og Skatastaðir.
Myndasafn
-
Séð upp Merkigil, glittir í troðninginn upp sunnanmeginn
-
Séð niður Merkigil, peningshús að Bústöðum vestan ár
-
Skatastaðir séðir frá Ábæ
-
Hestamenn á eyrum Tinnár
-
Hestamenn í Fögruhlíð, milli Hildarsels og Hvítár, en þar er náttúrulegur skógur
-
Séð suður Austurdal frá Hvítá