„Forngríska“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
JAnDbot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: ja:古代ギリシア語
Cessator (spjall | framlög)
Ekkert breytingarágrip
Lína 14: Lína 14:


== Mállýskur ==
== Mállýskur ==

[[Gríska]] var farin að greinast í ólíkar [[Mállýska|mállýskur]] áður en grískumælandi hópar fólks settust fyrst að í [[Grikkland]]i en þó ekki að fullu fyrr en eftir landnámið.
[[Gríska]] var farin að greinast í ólíkar [[Mállýska|mállýskur]] áður en grískumælandi hópar fólks settust fyrst að í [[Grikkland]]i en þó ekki að fullu fyrr en eftir landnámið.


Venjulega eru mállýskur snemmgríska og klassíska tímans flokkaðar í fjóra eða fimm mállýskuhópa:
Venjulega eru mállýskur snemmgríska og klassíska tímans flokkaðar í fjóra eða fimm mállýskuhópa:


*'''Attíska-jóníska'''
* '''Attíska-jóníska'''
**[[Jónísk gríska|Jóníska]]
** [[Jónísk gríska|Jóníska]]
**[[Attísk gríska|Attíska]]
** [[Attísk gríska|Attíska]]


*'''Miðgríska'''
* '''Miðgríska'''
**[[Arkadíska-kýpverska]]
** [[Arkadíska-kýpverska]]
**[[Æólíska|Æólíska-akkæíska]]
** [[Æólíska|Æólíska-akkæíska]]
***[[Æólíska]] (Böótíska, [[Lesbísk gríska|lesbíska]], þessalíska)
*** [[Æólíska]] (Böótíska, [[Lesbísk gríska|lesbíska]], þessalíska)
***[[Akkæíska]] (aðallega [[Argos|argverska]])
*** [[Akkæíska]] (aðallega [[Argos|argverska]])


*'''Vestur-gríska'''
* '''Vestur-gríska'''
**Norðvestur-gríska (öll afbrigði af [[Dóríska|dórísku]] og hugsanlega [[Fornmakedóníska|fornmakedónísku]])
** Norðvestur-gríska (öll afbrigði af [[Dóríska|dórísku]] og hugsanlega [[Fornmakedóníska|fornmakedónísku]])


Arkadísku-kýpversku mállýskurnar virðast vera skyldastar [[Mýkenska|mýkenískri]] grísku, sem er elsta skráða málstig grískunnar, talað á meginlandi Grikklands og á [[Krít (eyja)|Krít]] um [[16. öld f.Kr.|16.]]-[[11. öld f.Kr.]]; sennilega eru arkadísku-kýpversku mállýskurnar komnar af mýkensku mállýskunni. Norðvestur-grísku mállýskurnar eða dórísku mállýskurnar eru mest frábrugðnar öllum hinum. Deilt er um tengsl milli æólísku og attísku-jónísku mállýskanna á elsta stigi þeirra.
Arkadísku-kýpversku mállýskurnar virðast vera skyldastar [[Mýkenska|mýkenískri]] grísku, sem er elsta skráða málstig grískunnar, talað á meginlandi Grikklands og á [[Krít (eyja)|Krít]] um [[16. öld f.Kr.|16.]]-[[11. öld f.Kr.]]; sennilega eru arkadísku-kýpversku mállýskurnar komnar af mýkensku mállýskunni. Norðvestur-grísku mállýskurnar eða dórísku mállýskurnar eru mest frábrugðnar öllum hinum. Deilt er um tengsl milli æólísku og attísku-jónísku mállýskanna á elsta stigi þeirra.
Lína 42: Lína 41:


== Frekari fróðleikur ==
== Frekari fróðleikur ==
*Buck, Carl Darling, ''The Greek Dialects'' (London: Duckworth, 2003). ISBN 1-85399-556-8
* Buck, Carl Darling, ''The Greek Dialects'' (London: Duckworth, 2003). ISBN 1-85399-556-8
*Palmer, Leonard R., ''The Greek Language'' (Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1996). ISBN 0-8061-2844-5
* Palmer, Leonard R., ''The Greek Language'' (Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1996). ISBN 0-8061-2844-5

== Tenglar ==
* {{Vísindavefurinn|27228|Er einhver munur á forngrísku og nýgrísku?}}


{{Stubbur}}
{{Stubbur}}

Útgáfa síðunnar 6. maí 2009 kl. 13:30

Forngríska
gríska
Málsvæði Útdautt, breyttist í nýgrísku
Heimshluti Við austanvert Miðjarðarhaf
Fjöldi málhafa útdautt
Ætt Indóevrópsk
 Gríska
  Forngríska
Tungumálakóðar
ISO 639-2 grc
ATH: Þessi grein gæti innihaldið hljóðfræðitákn úr alþjóðlega hljóðstafrófinu í Unicode.

Forngríska er það tímabil í grískri málsögu sem samsvarar klassískri fornöld. Tímabilinu má skipta gróflega í fjögur smærri tímabil: mýkenskan tíma, snemmgrískan tíma, klassískan tíma og síðklassískan tíma eða síðfornöld.

Gríska er indóevrópskt tungumál

Mállýskur

Gríska var farin að greinast í ólíkar mállýskur áður en grískumælandi hópar fólks settust fyrst að í Grikklandi en þó ekki að fullu fyrr en eftir landnámið.

Venjulega eru mállýskur snemmgríska og klassíska tímans flokkaðar í fjóra eða fimm mállýskuhópa:

Arkadísku-kýpversku mállýskurnar virðast vera skyldastar mýkenískri grísku, sem er elsta skráða málstig grískunnar, talað á meginlandi Grikklands og á Krít um 16.-11. öld f.Kr.; sennilega eru arkadísku-kýpversku mállýskurnar komnar af mýkensku mállýskunni. Norðvestur-grísku mállýskurnar eða dórísku mállýskurnar eru mest frábrugðnar öllum hinum. Deilt er um tengsl milli æólísku og attísku-jónísku mállýskanna á elsta stigi þeirra.

Umtalsverð áhrif mállýskanna hver á aðra gera að verkum að erfitt er að vita með vissu hvernig tengslum er háttað á milli þeirra.

Eftir landvinninga Alexanders mikla á 4. öld f.Kr. varð til ný stöðluð mállýska sem er nefnd koine eða samgríska mállýskan, sem var að mestu leyti byggð á attísku en í afar einfölduðu formi og undir áhrifum frá ýmsum öðrum mállýskum.

Bókmenntamállýskur

Forngrískar bókmenntir voru einungis skrifaðar á nokkrum mállýskum. Elstu bókmenntir Grikkja eru Hómerskviður en þær voru samdar á tilbúinni mállýsku, sem er oftast nefnd „hómerísk“ gríska og er blanda af jónískri grísku og (í minna mæli) æólískri grísku auk nokkurra skáldlegra séreinkenna. Grískur kveðskapur var áfram saminn á æólísku (m.a. lesbísku) og jónísku, og síðar á attísku (harmleikir) en kórljóð voru þó ætíð höfð á dórísku. Bókmenntir á óbundnu máli voru samdar á jónísku og attísku. Sumir gamanleikir endurspegla aðrar mállýskur.

Frekari fróðleikur

  • Buck, Carl Darling, The Greek Dialects (London: Duckworth, 2003). ISBN 1-85399-556-8
  • Palmer, Leonard R., The Greek Language (Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1996). ISBN 0-8061-2844-5

Tenglar

  • „Er einhver munur á forngrísku og nýgrísku?“. Vísindavefurinn.
  Þessi grein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.

Snið:Tengill GG