„Forngríska“: Munur á milli breytinga
m robot Bæti við: ja:古代ギリシア語 |
Ekkert breytingarágrip |
||
Lína 14: | Lína 14: | ||
== Mállýskur == |
== Mállýskur == |
||
[[Gríska]] var farin að greinast í ólíkar [[Mállýska|mállýskur]] áður en grískumælandi hópar fólks settust fyrst að í [[Grikkland]]i en þó ekki að fullu fyrr en eftir landnámið. |
[[Gríska]] var farin að greinast í ólíkar [[Mállýska|mállýskur]] áður en grískumælandi hópar fólks settust fyrst að í [[Grikkland]]i en þó ekki að fullu fyrr en eftir landnámið. |
||
Venjulega eru mállýskur snemmgríska og klassíska tímans flokkaðar í fjóra eða fimm mállýskuhópa: |
Venjulega eru mállýskur snemmgríska og klassíska tímans flokkaðar í fjóra eða fimm mállýskuhópa: |
||
*'''Attíska-jóníska''' |
* '''Attíska-jóníska''' |
||
**[[Jónísk gríska|Jóníska]] |
** [[Jónísk gríska|Jóníska]] |
||
**[[Attísk gríska|Attíska]] |
** [[Attísk gríska|Attíska]] |
||
*'''Miðgríska''' |
* '''Miðgríska''' |
||
**[[Arkadíska-kýpverska]] |
** [[Arkadíska-kýpverska]] |
||
**[[Æólíska|Æólíska-akkæíska]] |
** [[Æólíska|Æólíska-akkæíska]] |
||
***[[Æólíska]] (Böótíska, [[Lesbísk gríska|lesbíska]], þessalíska) |
*** [[Æólíska]] (Böótíska, [[Lesbísk gríska|lesbíska]], þessalíska) |
||
***[[Akkæíska]] (aðallega [[Argos|argverska]]) |
*** [[Akkæíska]] (aðallega [[Argos|argverska]]) |
||
*'''Vestur-gríska''' |
* '''Vestur-gríska''' |
||
**Norðvestur-gríska (öll afbrigði af [[Dóríska|dórísku]] og hugsanlega [[Fornmakedóníska|fornmakedónísku]]) |
** Norðvestur-gríska (öll afbrigði af [[Dóríska|dórísku]] og hugsanlega [[Fornmakedóníska|fornmakedónísku]]) |
||
Arkadísku-kýpversku mállýskurnar virðast vera skyldastar [[Mýkenska|mýkenískri]] grísku, sem er elsta skráða málstig grískunnar, talað á meginlandi Grikklands og á [[Krít (eyja)|Krít]] um [[16. öld f.Kr.|16.]]-[[11. öld f.Kr.]]; sennilega eru arkadísku-kýpversku mállýskurnar komnar af mýkensku mállýskunni. Norðvestur-grísku mállýskurnar eða dórísku mállýskurnar eru mest frábrugðnar öllum hinum. Deilt er um tengsl milli æólísku og attísku-jónísku mállýskanna á elsta stigi þeirra. |
Arkadísku-kýpversku mállýskurnar virðast vera skyldastar [[Mýkenska|mýkenískri]] grísku, sem er elsta skráða málstig grískunnar, talað á meginlandi Grikklands og á [[Krít (eyja)|Krít]] um [[16. öld f.Kr.|16.]]-[[11. öld f.Kr.]]; sennilega eru arkadísku-kýpversku mállýskurnar komnar af mýkensku mállýskunni. Norðvestur-grísku mállýskurnar eða dórísku mállýskurnar eru mest frábrugðnar öllum hinum. Deilt er um tengsl milli æólísku og attísku-jónísku mállýskanna á elsta stigi þeirra. |
||
Lína 42: | Lína 41: | ||
== Frekari fróðleikur == |
== Frekari fróðleikur == |
||
*Buck, Carl Darling, ''The Greek Dialects'' (London: Duckworth, 2003). ISBN 1-85399-556-8 |
* Buck, Carl Darling, ''The Greek Dialects'' (London: Duckworth, 2003). ISBN 1-85399-556-8 |
||
*Palmer, Leonard R., ''The Greek Language'' (Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1996). ISBN 0-8061-2844-5 |
* Palmer, Leonard R., ''The Greek Language'' (Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1996). ISBN 0-8061-2844-5 |
||
== Tenglar == |
|||
* {{Vísindavefurinn|27228|Er einhver munur á forngrísku og nýgrísku?}} |
|||
{{Stubbur}} |
{{Stubbur}} |
Útgáfa síðunnar 6. maí 2009 kl. 13:30
Forngríska gríska | ||
---|---|---|
Málsvæði | Útdautt, breyttist í nýgrísku | |
Heimshluti | Við austanvert Miðjarðarhaf | |
Fjöldi málhafa | útdautt | |
Ætt | Indóevrópsk Gríska Forngríska | |
Tungumálakóðar | ||
ISO 639-2 | grc
| |
ATH: Þessi grein gæti innihaldið hljóðfræðitákn úr alþjóðlega hljóðstafrófinu í Unicode. |
Forngríska er það tímabil í grískri málsögu sem samsvarar klassískri fornöld. Tímabilinu má skipta gróflega í fjögur smærri tímabil: mýkenskan tíma, snemmgrískan tíma, klassískan tíma og síðklassískan tíma eða síðfornöld.
Gríska er indóevrópskt tungumál
Mállýskur
Gríska var farin að greinast í ólíkar mállýskur áður en grískumælandi hópar fólks settust fyrst að í Grikklandi en þó ekki að fullu fyrr en eftir landnámið.
Venjulega eru mállýskur snemmgríska og klassíska tímans flokkaðar í fjóra eða fimm mállýskuhópa:
- Miðgríska
- Vestur-gríska
- Norðvestur-gríska (öll afbrigði af dórísku og hugsanlega fornmakedónísku)
Arkadísku-kýpversku mállýskurnar virðast vera skyldastar mýkenískri grísku, sem er elsta skráða málstig grískunnar, talað á meginlandi Grikklands og á Krít um 16.-11. öld f.Kr.; sennilega eru arkadísku-kýpversku mállýskurnar komnar af mýkensku mállýskunni. Norðvestur-grísku mállýskurnar eða dórísku mállýskurnar eru mest frábrugðnar öllum hinum. Deilt er um tengsl milli æólísku og attísku-jónísku mállýskanna á elsta stigi þeirra.
Umtalsverð áhrif mállýskanna hver á aðra gera að verkum að erfitt er að vita með vissu hvernig tengslum er háttað á milli þeirra.
Eftir landvinninga Alexanders mikla á 4. öld f.Kr. varð til ný stöðluð mállýska sem er nefnd koine eða samgríska mállýskan, sem var að mestu leyti byggð á attísku en í afar einfölduðu formi og undir áhrifum frá ýmsum öðrum mállýskum.
Bókmenntamállýskur
Forngrískar bókmenntir voru einungis skrifaðar á nokkrum mállýskum. Elstu bókmenntir Grikkja eru Hómerskviður en þær voru samdar á tilbúinni mállýsku, sem er oftast nefnd „hómerísk“ gríska og er blanda af jónískri grísku og (í minna mæli) æólískri grísku auk nokkurra skáldlegra séreinkenna. Grískur kveðskapur var áfram saminn á æólísku (m.a. lesbísku) og jónísku, og síðar á attísku (harmleikir) en kórljóð voru þó ætíð höfð á dórísku. Bókmenntir á óbundnu máli voru samdar á jónísku og attísku. Sumir gamanleikir endurspegla aðrar mállýskur.
Frekari fróðleikur
- Buck, Carl Darling, The Greek Dialects (London: Duckworth, 2003). ISBN 1-85399-556-8
- Palmer, Leonard R., The Greek Language (Oklahoma: University of Oklahoma Press, 1996). ISBN 0-8061-2844-5