„Brjáns saga“: Munur á milli breytinga

Efni eytt Efni bætt við

Innfellt

Útgáfa síðunnar 16. nóvember 2008 kl. 20:37

Brjáns saga – (eða Brjánssaga) – var forn íslensk saga (tilgátusaga), þar sem m.a. var sagt frá Brjánsbardaga á Írlandi og Brjáni yfirkonungi Írlands. Sagan er glötuð.

Flestir fræðimenn eru sammála um að í 154.–157. kafla Njáls sögu sé stuðst við glatað rit um Brjánsbardaga. Þetta rit er einnig notað í Þorsteins sögu Síðu-Hallssonar og lítillega í Orkneyinga sögu. Þessi tilgátusaga er venjulega kölluð Brjáns saga, og hefur líklega verið samin á Íslandi um 1200. Hún hefur e.t.v. verið eina íslenska fornritið sem fjallaði að mestu um írska atburði. Jón Jóhannesson taldi hins vegar allt eins líklegt að þetta rit hafi verið sérstök saga um Sigurð Hlöðvisson Orkneyjajarl, sem féll í Brjánsbardaga.

Brjánsbardagi varð föstudaginn langa, 23. apríl 1014, á Uxavöllum (Clontarf – clon = engi, tarf = tarfur, uxi) við Dyflinni á Írlandi. Þar tókust á Brjánn yfirkonungur Írlands og konungurinn í Leinster, Máel Mórda mac Murchada, sem hafði fengið til liðs við sig málaliða frá Orkneyjum og Dyflinni, undir stjórn Sigtryggs silkiskeggs Dyflinnarkonungs. „Brjánn féll, en hélt velli“, eins og segir í vísu um bardagann. Aðalheimildir um orustuna eru írskar, m.a. samtímaannálar og ritið Landvörn Íra gegn víkingum (Cogadh Gáedhel re Gallaibh) frá 12. öld.

Kjarni frásagnarinnar um Brjánsbardaga eru Darraðarljóð, sem eru stórfellt og dularfullt kvæði, e.t.v. ort á Katanesi nyrst á Skotlandi. Sjá Njáls sögu.

Nýlega hafa verið endurvaktar hugmyndir um að Brjáns saga hafi verið rituð af norrænum mönnum í Dyflinni um 1100, sem andsvar við ritinu „Landvörn Íra gegn víkingum“ (sjá Clarke o.fl. 1998:449).

Heimildir

Sophus Bugge: Norsk sagafortælling og sagaskrivning i Irland. Kirstiania 1901.
Einar Ól. Sveinsson (útg.): Brennu-Njáls saga. Íslensk fornrit XII, Reykjavík 1954:xlv-xlix. Hið íslenska fornritafélag.
H. B. Clarke, M. Ní Mhaonaigh og R. Ó Floinn (ritstj.): Ireland and Scandinavia in the Early Viking Age. Four Courts Press, 1998.
John Kennedy: The Íslendingasögur and Ireland. http://www.dur.ac.uk/medieval.www/sagaconf/kennedy.htm
Snið:Enwikiheimild

Tengt efni

Brian Boru eða Brjánn yfirkonungur Írlands
Orkneyjajarlar

Tenglar

@@ Lína 3: / Lína 3: @@
 Flestir fræðimenn eru sammála um að í 154.–157. kafla [[Njáls saga|Njáls sögu]] sé stuðst við glatað rit um Brjánsbardaga. Þetta rit er einnig notað í [[Þorsteins saga Síðu-Hallssonar|Þorsteins sögu Síðu-Hallssonar]] og lítillega í [[Orkneyinga saga | Orkneyinga sögu]]. Þessi tilgátusaga er venjulega kölluð ''Brjáns saga'', og hefur líklega verið samin á Íslandi um 1200. Hún hefur e.t.v. verið eina íslenska fornritið sem fjallaði að mestu um írska atburði. [[Jón Jóhannesson]] taldi hins vegar allt eins líklegt að þetta rit hafi verið sérstök saga um [[Sigurður Hlöðvisson|Sigurð Hlöðvisson]] Orkneyjajarl, sem féll í Brjánsbardaga.
-Brjánsbardagi varð föstudaginn langa, [[23. apríl]] [[1014]], á Uxavöllum (Clontarf – clon = engi, tarf = tarfur, uxi) við [[Dyflinni]] á Írlandi. Þar tókust á [[Brjánn yfirkonungur Írlands]] og konungurinn í [[Leinster]], [[Máel Mórda mac Murchada]], sem hafði fengið til liðs við sig málaliða frá [[Orkneyjar|Orkneyjum]] og Dyflinni, undir stjórn [[Sigtryggur silkiskegg|Sigtryggs silkiskeggs]] Dyflinnarkonungs. „Brjánn féll, en hélt velli“, eins og segir í vísu um bardagann. Aðalheimildir um orustuna eru írskar, m.a. samtímaannálar og ritið ''Landvörn Íra gegn víkingum'' ([[Cogadh Gáedhel re Gallaibh]]) frá 12. öld.
+Brjánsbardagi varð föstudaginn langa, [[23. apríl]] [[1014]], á Uxavöllum (Clontarf – clon = engi, tarf = tarfur, uxi) við [[Dyflinni]] á Írlandi. Þar tókust á [[Brjánn yfirkonungur Írlands]] og konungurinn í [[Leinster]], [[Máel Mórda mac Murchada]], sem hafði fengið til liðs við sig málaliða frá [[Orkneyjar|Orkneyjum]] og Dyflinni, undir stjórn [[Sigtryggur Ólafsson silkiskegg|Sigtryggs silkiskeggs]] Dyflinnarkonungs. „Brjánn féll, en hélt velli“, eins og segir í vísu um bardagann. Aðalheimildir um orustuna eru írskar, m.a. samtímaannálar og ritið ''Landvörn Íra gegn víkingum'' ([[Cogadh Gáedhel re Gallaibh]]) frá 12. öld.
 Kjarni frásagnarinnar um Brjánsbardaga eru [[Darraðarljóð]], sem eru stórfellt og dularfullt kvæði, e.t.v. ort á [[Katanes (Skotlandi)|Katanesi]] nyrst á [[Skotland]]i. Sjá Njáls sögu.
-Nýlega hafa komið fram hugmyndir um að Brjáns saga hafi verið rituð af norrænum mönnum í Dyflinni um 1100, sem andsvar við ritinu „Landvörn Íra gegn víkingum“ (sjá Clarke o.fl. 1998:449).
+Nýlega hafa verið endurvaktar hugmyndir um að Brjáns saga hafi verið rituð af norrænum mönnum í Dyflinni um 1100, sem andsvar við ritinu „Landvörn Íra gegn víkingum“ (sjá Clarke o.fl. 1998:449).
-[[Friðrik Ásmundsson Brekkan]] samdi skáldsögu um Brjánsbardaga, sem heitir ''[[Saga af Bróður Ylfing]]''. Hún kom fyrst út á dönsku 1924 (''Ulveungernes broder''), en var brátt þýdd á íslensku (Akureyri 1929). Ljósprentuð 1988 í tilefni af aldarafmæli höfundarins.
 == Heimildir ==