Plútó (dvergreikistjarna)

Plútó er dvergreikistjarna í kuiperbeltinu, 2300 km í þvermál. Minnsta fjarlægð Plútós frá jörðu er um 4290 milljón kílómetrar og sú mesta um 7530. [1] Plútó uppgötvaðist árið 1930 af bandaríska stjörnufræðingnum Clyde Tombaugh (1906-1997) [2], en nafnið valdi hann eftir uppástungu 11 ára stúlku, Venetiu Burney (fædd Venetia Phair).

Sporbaugur Plútós um sólu liggur ekki í sömu sléttu og sporbaugar reikistjarnanna heldur hallar hún um 17 gráður miðað við sléttu þeirra. [3] Ennfremur er sporbaugurinn óvenju ílangur og liggur að hluta fyrir innan sporbaug Neptúnusar. [4]

Árið 1988 uppgötvuðu vísindamenn hjá NASA að birta Plútós dofnaði hægt þegar hann bar við stjörnu, en það var talið sanna að Plútó hefði lofthjúp.

Plútó hefur þrjá fylgihnetti, en sá fyrsti sem fannst nefnist Karon. [5]. Karon er 900 km í þvermál og um sex daga á leið sinni kringum Plútó. Hinir tveir fylgihnettirnir hafa ekki hlotið formlegt nöfn en eru kölluð S/2005 P 1 og S/2005 P 2. Þeir fundust í maí 2005 og tilvist þeirra var staðfest í febrúar 2006.

Plútó var lengi talin níunda reikistjarna sólkerfisins, eða frá 1930 til 24. ágúst 2006, þegar samþykkt var eftir heitar umræður á þingi Alþjóðasambands stjörnufræðinga að telja Plútó ekki lengur reikistjörnu, heldur dvergreikistjörnu. Ástæðan var m.a. sú að Plútó er aðeins einn af þúsundum þekktra geimfyrirbæra í kuiperbeltinu og sum eru líklega stærri en hann. Einnig er sporbaugur Plútós talsvert frábrugðinn sporbaugum reikistjarnanna.

Heimildir

• Mitton, Jacqueline og Mitton, Simon. 2000. Stjörnufræði fyrir byrjendur. Mál og Menning, Reykjavík.
• „BBC News:The girl who named a planet“. Sótt 13. janúar 2006.
• „Hubble Confirms Two New Moons of Pluto“. Sótt 22. febrúar 2006.

Tenglar

• Upplýsingar um Plútó á Stjörnufræðivefnum
• „Á plánetan Plútó systurplánetu/hnött?“. Vísindavefurinn.
• „Er Plútó ennþá flokkuð sem reikistjarna?“. Vísindavefurinn.
• „Hefur einhver farið til Plútó?“. Vísindavefurinn.

  Þessi stjörnufræðigrein er stubbur. Þú getur hjálpað til með því að bæta við greinina.