„Orkneyinga saga“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Ekkert breytingarágrip
Ekkert breytingarágrip
Lína 9: Lína 9:
Talið er að sagan hafi verið rituð hér á Íslandi um 1200. Óvíst er hver samdi söguna, en ýmsar tilgátur uppi um það.
Talið er að sagan hafi verið rituð hér á Íslandi um 1200. Óvíst er hver samdi söguna, en ýmsar tilgátur uppi um það.


Allt frá því að Orkneyinga saga varð almennt kunn á Bretlandseyjum með enskri þýðingu 1873, hefur hún haft sérstakan sess í hugum Orkneyinga. Hún opnaði þeim nýja sýn á fortíðina, varpaði ljósi á að norræn menning var öldum saman ríkjandi á eyjunum, og þar var voldug stjórnsýslumiðstöð. Raunar var norræna tímabilið blómaskeið í sögu þeirra. Þeim varð ljóst að norræna arfleifðin var gildur þáttur í þeirri menningu sem þróast hefur í eyjunum, ekkert síður en hin [[Keltar|keltneska]], sem fyrir var í eyjunum, og hin [[skoska]] sem síðar tók við.
Allt frá því að Orkneyinga saga varð almennt kunn á Bretlandseyjum með enskri þýðingu 1873, hefur hún haft sérstakan sess í hugum Orkneyinga. Hún opnaði þeim nýja sýn á fortíðina, varpaði ljósi á að norræn menning var öldum saman ríkjandi á eyjunum, og þar var voldug stjórnsýslumiðstöð. Raunar var norræna tímabilið blómaskeið í sögu þeirra. Þeim varð ljóst að norræna arfleifðin var gildur þáttur í þeirri menningu sem þróast hefur í eyjunum, ekkert síður en hin [[Keltar|keltneska]], sem fyrir var í eyjunum, og hin [[Skotland|skoska]] sem síðar tók við.


Orkneyinga saga er oft flokkuð með [[konungasögur|konungasögum]], þó að hún sé það ekki, strangt til tekið.
Orkneyinga saga er oft flokkuð með [[konungasögur|konungasögum]], þó að hún sé það ekki, strangt til tekið.
Lína 25: Lína 25:
* [[Nýnorska]]: ''Orknøyingasoga''. Oslo 1929. Þýðandi: [[Gustav Indrebø]]. Norrøne bokverk 25.
* [[Nýnorska]]: ''Orknøyingasoga''. Oslo 1929. Þýðandi: [[Gustav Indrebø]]. Norrøne bokverk 25.
* [[Norska]]: ''Orknøyingenes saga''. Oslo 1970. Þýðandi: [[Anne Holtsmark]]. Thorleif Dahls Kulturbibliotek.
* [[Norska]]: ''Orknøyingenes saga''. Oslo 1970. Þýðandi: [[Anne Holtsmark]]. Thorleif Dahls Kulturbibliotek.
* [[Danska]]: ''Orknøboernes saga''. Odense 2002. Þýðandi: [[Jens Peter Ægidius]].
* [[Franska]]: ''La saga des Orcadiens''. Paris 1990. Þýðandi: Jean Renaud.
* [[Franska]]: ''La saga des Orcadiens''. Paris 1990. Þýðandi: Jean Renaud.
* [[Danska]]: ''Orknøboernes saga''. Odense 2002. Þýðandi: [[Jens Peter Ægidius]].


== Heimildir ==
== Heimildir ==

Útgáfa síðunnar 9. september 2008 kl. 09:31

Orkneyinga saga (einnig kölluð Jarlasögur) er íslensk saga, sem fjallar um sögu Orkneyja (og norðurhluta Skotlands), frá því Noregskonungar lögðu eyjarnar undir sig á 9. öld, allt fram undir 1200. Sagan segir einkum sögu jarlanna, sem stýrðu eyjunum í umboði Noregskonungs.

Sagan hefst í grárri forneskju, en segir svo frá landvinningum Norðmanna og stofnun jarlsdæmisins. Í fyrsta hlutanum ber talsvert á þjóðsagnakenndu efni, en höfundurinn hefur haft traustari heimildir þegar nær dregur í tíma. Saga jarlanna er síðan rakin fram undir 1200. Fyrsti jarlinn sem eitthvað kvað að, var Torf-Einar Rögnvaldsson, og síðan fylgdu dugmiklir afkomendur hans, eins og Þorfinnur hausakljúfur, Þorfinnur Sigurðarson o.fl. Síðasti jarlinn sem sagt er frá er Haraldur Maddaðarson, d. 1206.

Meðal jarlanna var Magnús Erlendsson, d. 1116, sem síðar var tekinn í dýrlinga tölu. Af honum er einnig sérstök helgisaga, Magnúss saga Eyjajarls. Systursonur hans var Rögnvaldur Kali, sem stýrði eyjunum á miklu velmegunarskeiði. Talsvert er sagt frá Jórsalaför hans 1151–1153.

Orkneyinga saga er aðalheimildin um sögu Orkneyja, Hjaltlands og norðurhluta Skotlands, í þrjár og hálfa öld, og rekur einnig mikilvægan þátt í sögu víkingaaldarinnar. Þá voru Orkneyjar krossgötur, þar sem fjölbreyttir menningarstraumar komu saman.

Talið er að sagan hafi verið rituð hér á Íslandi um 1200. Óvíst er hver samdi söguna, en ýmsar tilgátur uppi um það.

Allt frá því að Orkneyinga saga varð almennt kunn á Bretlandseyjum með enskri þýðingu 1873, hefur hún haft sérstakan sess í hugum Orkneyinga. Hún opnaði þeim nýja sýn á fortíðina, varpaði ljósi á að norræn menning var öldum saman ríkjandi á eyjunum, og þar var voldug stjórnsýslumiðstöð. Raunar var norræna tímabilið blómaskeið í sögu þeirra. Þeim varð ljóst að norræna arfleifðin var gildur þáttur í þeirri menningu sem þróast hefur í eyjunum, ekkert síður en hin keltneska, sem fyrir var í eyjunum, og hin skoska sem síðar tók við.

Orkneyinga saga er oft flokkuð með konungasögum, þó að hún sé það ekki, strangt til tekið.

Útgáfur og þýðingar

Auk latnesku þýðingarinnar, sem fylgdi frumútgáfunni 1780, má nefna eftirtaldar þýðingar:

Heimildir

Tenglar