„Lítri“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
Synthebot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: zh-yue:公升
BodhisattvaBot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: et:Liiter
Lína 83: Lína 83:
[[eo:Litro]]
[[eo:Litro]]
[[es:Litro]]
[[es:Litro]]
[[et:Liiter]]
[[eu:Litro]]
[[eu:Litro]]
[[fa:لیتر]]
[[fa:لیتر]]

Útgáfa síðunnar 10. júní 2008 kl. 14:28

Lítri (skammstafað sem l eða ltr) er lagarmálseining. Einn lítri jafngildir einum rúmdesimetra, þ.e. 1 l = 1 dm³. Lítrar eru fyrst og fremst notaðir til að mæla minni háttar vökvamagni, en sé um mikið magn að ræða eru notaðar stærri rúmmálseiningar, eins og rúmmetrar.

Afleiddar einingar lítra eru með smækkunar- og stækkunarforskeytum þessar: millilítri, sentilítri, desilítri, (lítri), dekalítri, hektólítri, kílólítri. Í hverju skrefi er tíföld stækkun. Þannig eru 1000 millilítrar í einum lítra og 10000 sentilítrar í einum hektólítra, svo að dæmi séu tekin. Lítið vökvamagn eins og til dæmis fljótandi lyf er að jafnaði mælt í millilítrum. Áfengisskammtar eru mældir í sentilítrum (1 einfaldur = 3 sentilítrar). Við matargerð og bakstur er iðulega miðað við desilítra. Menn kaupa mjólk og bensín í lítratali og heitt vatn frá hitaveitu í lítrum á mínútu. Dekalítraeiningin sést nánast aldrei notuð og hektólítrar sjaldan. Kílólítri (kl) er ekki notaður vegna þess að 1 kl jafngildir 1 rúmmmetra og menn nota heldur rúmmetra.

Lítri tengist metrakerfinu samkvæmt skilgreiningu, en er ekki SI-mælieining. Margar Evrópuþjóðir nota lítra, nema helst Bretar og Bandaríkjamenn, sem nota lagarmálseiningarnar fluid ounce, pint, quarter, gallon o.s.frv. (Ath. að munur er á breskum og bandarískum lagarmálseiningum með sama heiti, en að jafnaði eru þær bresku stærri en þær bandarísku.)

Margfeldi

Margfeldi Nafn Tákn Jafngilt rúmmál Margfeldi Nafn Tákn Jafngilt rúmmál
100 L lítri l L dm³ rúmdesimetri    
101 L dekalítri dal daL   (10 dm³) 10–1 L desilítri dl dL   (100 cm³)
102 L hektólítri hl hL   (100 dm³) 10–2 L sentilítri cl cL   (10 cm³)
103 L kílólítri kl kL rúmmetri 10–3 L millilítri ml mL cm³ rúmsentimetri (cc)
106 L megalítri Ml ML dam³ rúmdekametri 10–6 L míkrólítri µl µL mm³ rúmmillimetri
109 L gígalítri Gl GL hm³ rúmhektómetri 10–9 L nanólítri nl nL 106 µm³ 1 miljón rúmmíkrómetri
1012 L teralítri Tl TL km³ rúmkílómetri 10–12 L píkólítri pl pL 103 µm³ 1 þúsund rúmmíkrómetrar
1015 L petalítri Pl PL 103 km³ 1 þúsund rúmkílómetrar 10–15 L femtólítri fl fL µm³ rúmmíkrómetri
1018 L exalítri El EL 106 km³ 1 milljón rúmkílómetrar 10–18 L attólítri al aL 106 nm³ 1 milljón rúmnanómetrar
1021 L zettalítri Zl ZL Mm³ rúmmegametri 10–21 L zeptólítri zl zL 103 nm³ 1 þúsund rúmnanómetrar
1024 L yottalítri Yl YL 103 Mm³ 1 þúsund rúmmegametrar 10–24 L yoktólítri yl yL nm³ rúmnanómetri