„Öxi“: Munur á milli breytinga
m robot Bæti við: te:గొడ్డలి |
Idioma-bot (spjall | framlög) m robot Bæti við: bat-smg:Kėrvis |
||
Lína 17: | Lína 17: | ||
[[ast:Hachu]] |
[[ast:Hachu]] |
||
[[bar:Åxt]] |
[[bar:Åxt]] |
||
[[bat-smg:Kėrvis]] |
|||
[[bg:Брадва]] |
[[bg:Брадва]] |
||
[[bpy:মাচাডো]] |
[[bpy:মাচাডো]] |
Útgáfa síðunnar 17. desember 2007 kl. 16:46
Öxi er handverkfæri sem notað er við smíðar til að kljúfa timbur og breyta lögun þess. Einnig eru axir stundum notaðar sem vopn í bardaga. Í Íslendingasögum er t.d. stundum talað um silfurreknar og gullreknar axir og í Hringadróttinssögu bar dvergurinn Gimli exi sem vopn.
Axarhausinn er yfirleitt úr hörðum málmi (t.d. járni eða stáli) og skalli öðru megin eins og á hamri, en þunn egg á hinum endanum til að höggva með, t.d. í timbur. Til eru ýmsar gerðir af öxum, t.d. ísöxi og klifuröxi sem notaðar eru við fjalla- og jöklaferðir og skaröxi en blaðið á henni snýr þversum miðað við skaftið. Hún er heppileg til að höggva sæti í timbur. Eins má nefna bolöxi, viðaröxi, tálguöxi, bjúgöxi, saxbílu og blegðu. Á venjulegri exi snýr blaðið í sömu stefnu og skaftið, sem oftast er úr tré og misjafnlega langt eftir því hvað öxin er notuð við. Axir voru mikið notaðar við húsbyggingar á fyrri öldum og ómissandi við skógarhögg og vinnslu á rekaviði.
Axir hafa lengi verið notaðar við aftökur og í frönsku byltingunni kom fallöxin fram sem skjótvirkara aftökutæki. Á Íslandi voru m.a. þeir hálshöggnir sem höfðu framið morð og aðra stórglæpi. Exi var t.d. notuð bæði við síðustu aftökuna á Íslandi 1830 og aftöku Jóns Arasonar biskups 1550.
Öxi er einnig nafn á fjallvegi á Austurlandi.