„Hveðn“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
SieBot (spjall | framlög)
m robot Bæti við: nl:Ven (eiland)
+fr
Lína 22: Lína 22:
[[en:Ven, Sweden]]
[[en:Ven, Sweden]]
[[et:Ven]]
[[et:Ven]]
[[fr:Ven (île)]]
[[ia:Ven]]
[[ia:Ven]]
[[nds:Ven]]
[[nds:Ven]]

Útgáfa síðunnar 5. september 2007 kl. 07:28

Höfn á Hveðn

Hveðn (danska: Hven, sænska: Ven) er eyja í Eyrarsundi, miðja vegu á milli Skánar og Sjálands en þó nær Svíþjóð sem hún tilheyrir. Hún telst tilheyra Skáni og er nú hluti af Landskrona kommun. Eyjan er 7,5 km² að stærð og þar búa um 370 manns. Eyjan er fræg sem staðurinn þar sem danski stjörnufræðingurinn Tycho Brahe byggði stjörnuathugunarstöð sína; Stjörnuborg, og höllina Úraníuborg.

Eyjan er hæst 39 metrar yfir sjávarmáli og er brött fram í sjó. Milt loftslag og leirkenndur jarðvegur gera að eyjan hentar vel til jarðræktar. Um nokkurra ára skeið hefur verið þar stunduð vínrækt.

Helstu atvinnuvegir á eyjunni eru ferðaþjónusta, fiskveiðar, siglingar og landbúnaður. Áður var tígulsteinagerð í eynni. Höfuðstaður eyjunnar heitir Tuna og liggur á eyjunni miðri. Önnur þorp eru fiskiþorpið Kyrkbacken á vesturströndinni og Bäckviken á austurströndinni þangað sem ferjan gengur frá Landskrona.

Saga

Kort sem sýnir staðsetningu Hveðnar í Eyrarsundi

Hveðn var upphaflega hluti af eiði sem tengdi Skán við Sjáland. Við lok síðustu ísaldar jókst vatnsmagnið mikið í því sem síðar varð Eystrasalt þar til það rauf eiðið og reif með sér mikið af landi sem nú eru leirur við strendur Danmerkur og Svíþjóðar.

Tycho Brahe átti eyjuna þar sem Friðrik II fjármagnaði byggingu Stjörnuborgar og Úraníuborgar frá því um 1576. Eyjan varð fastur viðkomustaður hefðarfólks frá Evrópu sem kom þangað til að hitta stjörnufræðinginn. Þangað kom meðal annarra Oddur Einarsson 2. mars árið 1585. Brahe lenti upp á kant við Kristján IV árið 1599 og flutti til Prag.

Þar sem eyjan taldist með Skáni tilheyrði hún Danmörku lengst af. Við Hróarskeldufriðinn varð Skánn hluti af Svíþjóð, en Hveðn fylgdi ekki sjálfkrafa með. Er sagt að sænski konungurinn Karl Gústaf X hafi sagt „Får jag inte Ven, brytar jag freden“ („Fái ég ekki Hveðn, rýf ég friðinn“ - í Danmörku er þessari tilvitnun gjarnan fylgt eftir með: „Hann fékk Hveðn, en rauf samt friðinn“). 1660 fengu Svíar svo Hveðn í hendur.