„Finnland“: Munur á milli breytinga

	Lýðveldið Finnland
	Suomen tasavalta (finnska); Republiken Finland (sænska)
Fáni	Skjaldarmerki
	Þjóðsöngur:; Maamme/Vårt land;
Höfuðborg	Helsinki
Opinbert tungumál	finnska, sænska
Stjórnarfar	Lýðveldi
Forseti	Sauli Niinistö
Forsætisráðherra	Sanna Marin
Sjálfstæði	frá Rússlandi
• Yfirlýst	6. desember 1917
• Viðurkennt	3. janúar 1918
Evrópusambandsaðild	1. janúar 1995
Flatarmál; • Samtals; • Vatn (%)	65. sæti; 338.455 km²; 9,71
Mannfjöldi; • Samtals (2020); • Þéttleiki byggðar	116. sæti; 5.536.146; 16/km²
VLF (KMJ)	áætl. 2020
• Samtals	257 millj. dala (60. sæti)
• Á mann	49.334 dalir (19. sæti)
VÞL (2019)	0.938 (11. sæti)
Gjaldmiðill	evra €
Tímabelti	UTC+2 (+3 á sumrin)
Ekið er	hægra megin
Þjóðarlén	.fi
Landsnúmer	+358

Fletta í gegnum breytingarskrá

← Eldri breyting Nýrri breyting →

Efni eytt Efni bætt við

MyndræntWiki-texti

Innfellt

Útgáfa síðunnar 13. janúar 2022 kl. 13:55

Finnland (finnska Suomi, Suomen tasavalta, sænska Republiken Finland) er eitt Norðurlandanna í norðanverðri Evrópu. Landið liggur að tveimur flóum úr Eystrasalti, Helsingjabotni í vestri og Kirjálabotni í suðri. Það á einnig landamæri að Svíþjóð í vestri, Noregi í norðri og Rússlandi í austri. Álandseyjar í Eystrasaltinu eru undir finnskri stjórn en njóta víðtækrar sjálfstjórnar. Finnland er stundum nefnt Þúsundvatnalandið.

Finnland er í Evrópusambandinu og er eina Norðurlandaþjóðin sem hefur tekið upp evruna sem gjaldmiðil.

Höfuðborg Finnlands heitir á finnsku Helsinki og sænsku Helsingfors og er einnig stærsta borg landsins. Aðrir stærstu bæir í stærðarröð eru eftirfarandi: Espoo (sænska: Esbo), Tampere (s. Tammerfors), Vantaa (s. Vanda), Turku (s. Åbo) og Oulu (s. Uleåborg). Espoo og Vantaa ásamt Helsinki mynda höfuðborgarsvæðið, og Tampere myndar annað stórt þéttbýli.

Heiti

Uppruni nafnsins Suomi er óljós, en talið er að það sé skylt baltneska orðinu zeme, sem merkir grund, jörð, þjóð.

Nafnið Finnland, sem haft er um landið á öðrum tungum, líkist öðrum skandinavískum staðarheitum. Þar má nefna Finnmörk, Finnveden og Finnskogen. Öll eiga þau rætur að rekja til germanska orðsins finn, sem er heiti yfir hirðingjaveiðimenn (sem er andstæða við kyrrsetubændur). Hvernig þetta heiti komst yfir Finna er að mestu leyti óþekkt. Á meðal fyrstu rituðu heimilda þar sem „land Finna“ er nefnt eru tveir rúnasteinar. Annar þeirra er í Söderby í Svíþjóð með áletruninni finlont og hinn á Gotlandi, sænskri eyju í Eystrasalti, með áletruninni finlandi frá 11. öld.

Saga

Af fornleifum má ráða að það svæði, sem nú er Finnland, byggðist á níundu öld fyrir Krist, þegar íshella síðustu ísaldar hörfaði undan. Fyrstu íbúar á svæðinu bjuggu við steinaldarmenningu og lifðu á því sem freðmýrin og sjórinn gáfu. Ekki er vitað hvenær finnsk-úrgískumælandi þjóðflokkar hafa fyrst numið land á því svæði sem nú kallast Finnland.

Elstu leifar akuryrkju eru frá seinni hluta þriðja árþúsundsins fyrir Krist en veiðimennska og söfnun voru lengi eftir það algengasti lífsmátinn, ekki síst í austur og norðurhluta landsins^[1].

Bronsöld (1500—500 f. Kr.) og járnöld (500 f. Kr. — 1200 e. Kr.) einkenndust mjög af nánum samskiptum við Skandinavíu, norðurhluta Rússlands og Eystrarsaltssvæðið. Finnar og Kvenir eru nefndir á nokkrum stöðum í rómverskum heimildum og í Íslendingasögunum, þó er sennilegast að átt sé við Sama en ekki Finna. Fáeinar ritaðar heimildir um sögu Finnlands eru til frá 13. öld en það er ekki fyrr en á 14. og 15. öld sem raunveruleg rituð saga hefst.

Finnland og Svíþjóð eiga nærri 700 ára sameiginlega sögu. Sögur herma að upphaf þess sé krossferð undir stjórn Eiríks IX Svíakonungs, sem á að hafa átt sér stað árið 1154. Óvíst er hvort þessi krossferð var farin eða hvort þetta er einungis sögusögn. Ritaðar heimildir eru hins vegar fyrir því að Finnland var hluti af ríki Birgis jarls þegar krossferð var gerð þangað 1249.

Sænska var ráðandi með fram allri strandlengjunni og í stórum hluta Suður-Finnlands allt fram undir lok 19. aldar og var þar að auki tungumál yfirvalda og menntunar. Lengi var það sem nú er Finnland ekki skilgreint sem sérstakt svæði innan sænska ríkisins, frekar var að miðhluti Svíþjóðar og suðurhluti Finnlands væru álitin sameiginlegt meginsvæði ríkisins enda voru samgöngur sjóleiðina mun auðveldari en yfir land.

Sænskir kóngar leituðust við að flytja landamæri ríkisins lengra austur á bóginn og voru meira og minna stöðugar erjur við Rússa gegnum aldirnar af þeim sökum. Á 18. öld snerist taflið og rússneskur her hertók nánast allt það sem nú er Finnland tvisvar (1714—1721 og svo aftur 1742—1743). Upp frá þessu fer hugtakið „Finnland“ að eiga við allt landsvæðið frá Helsingjabotni að rússnesku landamærunum, bæði í umræðum innan sænska ríkisins og í Rússlandi. Suðurhluti Finnlands, það sem áður hafði verið kallað Finnland, fékk nú nafnið Hið eiginlega Finnland (Egentliga Finland á sænsku, Varsinais-Suomi á finnsku) og heitir svo enn.

Árið 1808 hertók rússneskur her Finnland og Svíar neyddust til að afsala sér yfirráðarétti yfir því. Finnland varð sjálfstjórnarsvæði, Stórfurstadæmið Finnland, innan rússneska keisaradæmisins allt fram til 1917. Alexander I, Rússlandskeisari, varð fyrsti stórfursti Finnlands. Smám saman fékk finnskan mikilvægara hlutverk í opinberu lífi, upphaflega sem hluti af rússneskri viðleitni til að draga úr sambandinu við sænska menningu og menningarhefð en meir og meir sem hluti af finnskri þjóðernishreyfingu. Mikilvægt skref var söfnun og útgáfa sagnaverksins Kalevala árið 1835 og ekki síður þegar finnska var gerð jafnrétthá sænsku sem opinbert mál 1892. Finnsk ritmenning hófst á fyrri hluta 19. aldar og voru það ekki síst sænskumælandi menntamenn sem stóðu fremst í að smíða þetta nýja ritmál, m.a. með slagorðinu: „Svenskar äro vi icke, ryssar vilja vi icke vara, låt oss bli finnar“.

Fljótlega eftir byltingu bolsévíka í Rússlandi lýsti finnska þingið yfir sjálfstæði Finnlands, hinn 6. desember 1917. Bolsévíkastjórnin viðurkenndi sjálfstæðið en í Finnlandi braust út blóðug borgarastyrjöld 1918 í kjölfar baráttu hvítliða og rauðliða í Rússlandi. Í Finnlandi endaði styrjöldin með sigri hvítliða.

Frá stríðslokum og fram undir miðjan fjórða áratug tuttugustu aldar voru tengsl Finnlands og Sovétríkjanna nokkurn veginn hlutlaus. Árið 1939 gerðu Sovétríkin talsverðar landakröfur á Finnland sem ekki var orðið við og hóf þá sovéski herinn það sem nefnt er Finnska vetrarstríðið með innrás í Finnland. Finnar vörðust mánuðum saman en máttu á endanum ekki við ofureflinu.

Mikil hefndarhugur var í mörgum Finnum eftir lok vetrarstríðsins 1940 og Finnland tengdist náið Þýskalandi undir stjórn nasista. Finnar drógust aftur út í stríð við Sovétríkin 1941 og börðust þá með Þjóðverjum. Eftir stríðið neyddust Finnar til að ganga að hörðum kröfum Sovétríkjanna.

Tímabilið frá lokum seinni heimstyrjaldarinnar fram að upplausn Sovétríkjanna einkenndist af hlutleysi Finnlands í alþjóðamálum og nánu samstarfi við grannann í austri. Þótti mörgum nóg um undirgefni Finna og varð til úr þessu alþjóðlega hugtakið „finlandisering“.

Finnland fékk inngöngu í Evrópusambandið árið 1995 um leið og Svíþjóð og Austurríki og er hið eina Norðurlandanna sem hefur tekið upp evru sem gjaldmiðil.

Landfræði

Finnland prýða mörg þúsund vatna og eyja. Stöðuvötn sem eru 500 m² að flatarmáli eða meira eru 187.888 talsins og eyjarnar 179.584. Saimaa-vatn er eitt þessara vatna og er það 5. stærsta stöðuvatn í Evrópu. Finnskt landslag er að mestu leyti flatt, en þó er það hólótt á svæðum. Hæsti punktur landsins er Halti (1328 m) í norðurhluta Lapplands, við landamæri Noregs. Barrskógur þekur landið að mestu leyti og lítið er af ræktanlegu landi. Algengasta bergtegundin er granít. Það er alltaf nálægt yfirborðinu og sjáanlegt þar sem jarðvegur er af skornum skammti. Jökulruðningur er algengastur lausra jarðefna, gjarnan þakinn þunnu lagi af mold. Meirihluti eyjanna eru í suðvesturhluta Eyjahafsins (hluti af eyjaklasa Álandseyja) og með fram suðurströnd Kirjálabotns.

Plöntu- og dýraríki

Gróður- og dýralíf í Finnlandi er mjög fjölbreytt. Plöntu- og dýrategundir eru mismunandi eftir landshlutum, vegna mismunandi loftslags á milli norður-, vestur- og suðurhluta Finnlands. Í landinu eru yfir 1200 tegundirir af æðplöntum, 800 af mosaplöntum og 1000 tegundir af fléttum, og er auðugasta gróðurfarið í suðurhluta landsins og á Álandseyjum. Líkt og allt annað í vistfræði Finnlands, á plöntulíf auðvelt með að aðlagast og þola ólíkar árstíðir og veðurskilyrði. Um það bil tveir þriðju af flatarmáli landsins er þakinn barrskógi, furu og greni. Í nyrsta hlutanum vex þó einungis birki. Eik og önnur lauftré vaxa á Álandseyjum og í syðsta hluta landsins. Landið klæddist skógi eftir því sem ísjaðarinn hopaði í lok síðustu ísaldar, fyrst birkitegundum en síðan furu fyrir um 10.000 árum síðan. Frá því fyrir um 6.000 árum fór greni að breiðast út austan frá og náði vesturströndinni fyrir um það bil 3.000 árum.^[2] 72 % flatarmáls Finnlands er skógur, það hæsta í Evrópu.

Einnig býr Finnland yfir fjölbreyttu og víðtæku dýralífi. Þó þurrkuðust öll dýr nánast út á meðan að síðasta ísöld stóð yfir. Dýrin komu til Finnlands á ný fyrir u.þ.b. 10.000 árum síðan, fylgdu hopi jökla og framsókn gróðurs. Núorðið eru þar a.m.k. sextíu innlendar tegundir spendýra, 248 tegundir varpfugla, rúmlega 70 fiskategundir og ellefu skriðdýra- og froskdýrategundir.

Af stórum villtum spendýrum eru þau algengustu skógarbjörn (þjóðardýrið), gráúlfur, elgur og hreindýr. Önnur algeng spendýr eru rauðrefur, rauðíkorni og fjallahéri. Meðal sjaldgæfari skepna eru flugíkorni, kóngsörn, hringanóri og heimskautarefur, sem er talinn vera í mestri útrýmingarhættu finnskra dýra. Þjóðarfugl Finnlands er álft. Algengustu fuglategundirnar eru laufsöngvari, bókfinka og skógarþröstur.

Á Saimaa-vatnasvæðinu í Suðaustur-Finnlandi býr Saimaa-hringanóri (Phoca hispida saimensis), ein af þremur ferskvatnsselategundum í heiminum. Samtök finnskra náttúruverndarsinna hafa barist fyrir verndun hringanórans og hefur tekist vel að bjarga honum frá útrýmingu. Samt sem áður telst tegundin enn þá vera í útrýmingarhættu. Nú er talið að um 270 Saimaa-hringanórar séu á lífi. Talið er að þeim þurfi að fjölga upp í 400 seli til þess að stofninn komist úr útrýmingarhættu.

Vegna veiða og áreitis í gegnum tíðina hefur mörgum dýrum á borð við kóngsörn, skógarbjörn og gaupu fækkað mjög. En vegna mikillar verndunar og stofnunar víðlendra þjóðgarða hefur þeim fjölgað á ný undanfarin ár.

Loftslag

Loftslagið í Suður-Finnlandi er kaldtemprað. Í Norður-Finnlandi, sérstaklega í Lapplandi, ríkir heimskautaloftslag sem einkennist af köldum, jafnvel hörðum vetrum og nokkuð heitum sumrum. Það sem á stærstan þátt í loftslagi Finnlands er lega þess á milli 60. og 70. breiddarbaugslínu á evrasísku strandlengjunni, sem veldur því að þar er bæði sjávarloftslag og meginlandsloftslag, breytilegt eftir vindátt. Finnland er nógu nálægt Atlantshafinu til að njóta hlýrra áhrifa Golfstraumsins, sem útskýrir fremur hlýtt loftslag miðað við legu.

Fjórðungur af Finnlandi nær norður fyrir heimskautsbaug, það veldur því að miðnætursól er þar á lofti í marga daga. Á nyrsta punkti Finnlands sest sól ekki í 73 daga samfellt yfir sumarið og rís ekki í 51 dag yfir veturinn.

Stjórnmál

Finnland er lýðveldi eins og Ísland en hefur ekki þingbundna konungsstjórn eins og skandinavísku löndin. Forseti Finnlands hefur framkvæmdavald og er þjóðhöfðingi landsins. Einnig sér forsetinn um utanríkismál utan Evrópusambandsins, í samstarfi við finnska þingið. Þingið er valdamesta stofnun landsins og er æðsti maður þess forsætisráðherrann. Finnska þingið er yfirlöggjafarvald Finnlands, þar sitja 200 manns. Á finnsku nefnist það Eduskunta og á sænsku Riksdag.

Forseti

Forseti Finnlands er þjóðhöfðingi landsins. Samkvæmt stjórnarskrá landsins hefur forsetinn framkvæmdavald ásamt ríkisstjórninni. Íbúar landsins kjósa forsetann í lýðræðislegum kosningum og er kjörtímabilið sex ár. Frá árinu 1991 hefur enginn forseti mátt sitja lengur við völd en tvö kjörtímabil. Forsetinn verður að vera innfæddur ríkisborgari.

Núverandi forseti landsins er Sauli Niinistö. Hann tók við forsetastöðunni árið 2012 og var endurkjörinn 28. janúar 2018. Hann getur því setið til ársins 2024. Hann er tólfti forseti Finnlands. Forveri hans, Tarja Halonen, var fyrsta konan til að gegna stöðunni.

Forsetar Finnlands
Nafn	Fæðingar- og dánarár	Við völd
K.J. Ståhlberg	1865–1952	1919–1925
Lauri Kristian Relander	1883–1942	1925–1931
P.E. Svinhufvud	1861–1944	1931–1937
Kyösti Kallio	1873–1940	1937–1940
Risto Ryti	1889–1956	1940–1944
C.G.E. Mannerheim	1867–1951	1944–1946
J.K. Paasikivi	1870–1956	1946–1956
Urho Kekkonen	1900–1986	1956–1981
Mauno Koivisto	1923–2017	1982–1994
Martti Ahtisaari	1937–	1994–2000
Tarja Halonen	1943–	2000–2012
Sauli Niinistö	1948–	2012–

Þingið

Finnska þingið er í einni deild með tvö hundruð þingmönnum, sem eru kosnir til fjögurra ára í senn með hlutfallskosningu. Samkvæmt stjórnarskrá Finnlands kýs þingið svo forsætisráðherra, sem forsetinn skipar í embætti. Aðra ráðherra skipar forsetinn í embætti eftir tilnefningum frá forsætisráðherra.

Utanríkisstefna

Utanríkisstefna Finnlands byggir á náinni samvinnu við aðrar Norðurlandaþjóðir bæði formlega, í gegnum samstarfið í Norðurlandaráði og óformlega, ekki síst innan Evrópusambandsins og Sameinuðu þjóðanna. Frá því að Finnland gerðist aðili að Evrópubandalaginu 1995 hefur þátttakan í starfi þess í vaxandi mæli verið þungamiðja utanríkisstefnunnar. Stærstan hluta 20. aldar var sambúðin við Sovétríkin hins vegar helsti þáttur í utanríkismálum landsins. Frá lokum seinni heimsstyrjaldarinnar hefur Finnland ekki átt í neinum alþjóðlegum deilum um landamæri landsins. Formlega er finnski herinn eingöngu til sjálfsvarnar og heimilar finnska stjórnarskráin honum einungis þátttöku í hernaðaraðgerðum sem Sameinuðu þjóðirnar eða ÖSE heimila. Finnland er mjög háð utanríkisverslun, sem gefur af sér u.þ.b. þriðjung þjóðartekna. Landið er mjög háð innflutningi hráefna, málma og olíu.

Varnarmál

Her Finnlands er skipt upp í þrjár greinar, landher, sjóher og flugher. Herinn gegnir ekki landamæragæslu á friðartímum, sú gæsla er undir stjórn innanríkisráðuneytisins. Almenn herskylda karlmanna er í landinu, að undanteknum Álendingum og vottum Jehóva, og um 80 % hvers árgangs karla gegnir herþjónustu. Herskylda nær ekki til kvenna en frá 1995 geta þær boðið sig fram til herþjónustu til jafns við karla. Herþjónustutíminn er 6, 9 eða 12 mánuðir allt eftir ábyrgð og verkefni. Um 34.000 manns eru að jafnaði undir vopnum en samanlagt eru um 350.000 manns þar að auki reiðubúnir að vera kallaðir inn ef á þarf að halda. Mögulegt er að inna aðra þegnskylduþjónustu af hendi í 12 mánuði í stað þess að gegna herþjónustu. Fjármagn til varna jafngildir u.þ.b. 1,4% af landsframleiðslu.

Finnland á ekki aðild að NATO en í landinu eru miklar umræður um mögulega þátttöku í bandalaginu.

Stjórnsýslueiningar

Fyrrum fylki

Til ársins 2009 var landinu skipt í sex fylki (á finnsku lääni, fl. läänit, á sænsku län) en þá voru þau afnumin. Fylkin voru stjórnsýslueiningar ríkisvaldsins og sáu m.a. um löggæslu og dómsmál.^[3]

Fylkisstjóri og fylkisstjórn voru skipuð af ríkisstjórninni og engar kosningar fóru fram til embætta innan fylkisins. Fylkjaskipunin var upphaflega sett á laggirnar árið 1634 en síðasta uppskipting var gerð árið 1997 og þá voru fylkin eftirfarandi (sjá mynd til hægri):

Núverandi héruð

Nú eru í Finnlandi 19 héruð:

Álandseyjar eru sjálfsstjórnarsvæði innan finnska ríkisins. Lögþing og heimastjórn Álandseyja hafa sjálfstjórn um ýmsa málaflokka, t.d. mennta- og heilsugæslumál, útvarp og sjónvarp og lögreglu- og atvinnumál. Á Álandseyjum er sænska eina opinbera málið og er því strangt framfylgt m. a. geta einungis sænskumælandi íbúar verið landeigendur.^[4]

Sveitarfélög

Aðalstjórnsýslueiningar Finnlands eru sveitarfélögin (á finnsku kunta, sænsku kommun), 310 að tölu árið 2020^[5]. Kosið er til sveitarstjórna í beinum kosningum fjórða hvert ár. Sveitarstjórn og borgarstjórn eru í grófum dráttum það sama, fyrir utan muninn á dreifbýli og þéttbýli. Frá árinu 1977 hefur ekki verið greint á milli borga, bæja og dreifbýlis. Sveitarfélög eru sjálfstætt stjórnvald innan ramma laga sem sett eru af ríkinu. Enginn getur áfrýjað ákvörðunum sveitarfélags svo lengi sem þær eru löglegar.

Sveitarfélög hafa með sér tvenns konar skipulagt samstarf. Annars vegar í tuttugu samstarfseiningum sem eru nefndar á finnsku maakunta og á sænsku landskap. Hlutverk þessara héraðssamtaka er menntunar- og heilsugæslusamstarf. Hins vegar eru sjötíu og fjórar samstarfseiningar sem nefndar eru á finnsku seutukunta og ekonomisk region á sænsku. Hlutverk þessara samstarfseininga er efnahagssamvinna.

Áland hefur sjálfstæða stöðu innan finnska ríkisins með eigið lögþing og heimastjórn og er þar að auki formlega sérstakt fylki.

Samar hafa takmarkaða sjálfstjórn á sviði tungumála og menningarmála í Lapplandi.

Stærstu bæir og sveitafélög

Taflan hér að neðan sýnir fjölda íbúa fjölmennustu sveitarfélaganna í heild, ekki einungis þéttbýlis. Tölurnar eru frá 31. mars 2011. Höfuðborgarsvæðið, sem samanstendur af Helsinki, Vantaa, Espoo og Kauniainen, myndar samtals milljón manna byggð.

Sveitarfélag	Íbúafjöldi	Landsvæði (km²)	Þéttleiki byggðar (íb./km²)
Helsinki	&&&&&&&&&&590072.&&&&&0590.072	&&&&&&&&&&&&&213.750000213,75	&&&&&&&&&&&&2761.&&&&&02.761,00
Espoo	&&&&&&&&&&248902.&&&&&0248.902	&&&&&&&&&&&&&312.260000312,26	&&&&&&&&&&&&&797.100000797,10
Tampere	&&&&&&&&&&213383.&&&&&0213.383	&&&&&&&&&&&&&525.&30000525,03	&&&&&&&&&&&&&406.400000406,40
Vantaa	&&&&&&&&&&200945.&&&&&0200.945	&&&&&&&&&&&&&238.370000238,37	&&&&&&&&&&&&&843.&&&&&0843,00
Turku	&&&&&&&&&&177477.&&&&&0177.477	&&&&&&&&&&&&&245.670000245,67	&&&&&&&&&&&&&722.400000722,40
Oulu	&&&&&&&&&&142007.&&&&&0142.007	&&&&&&&&&&&&1410.1700001.410,17	&&&&&&&&&&&&&100.700000100,7
Jyväskylä	&&&&&&&&&&131149.&&&&&0131.149	&&&&&&&&&&&&1170.9900001.170,99	&&&&&&&&&&&&&112.&&&&&0112,00
Lahti	&&&&&&&&&&101757.&&&&&0101.757	&&&&&&&&&&&&&135.&50000135,05	&&&&&&&&&&&&&753.500000753,50
Kuopio	&&&&&&&&&&&96785.&&&&&096.785	&&&&&&&&&&&&1597.3900001.597,39	&&&&&&&&&&&&&&60.59000060,59
Kouvola	&&&&&&&&&&&87964.&&&&&087.964	&&&&&&&&&&&&2558.2400002.558,24	&&&&&&&&&&&&&&34.38000034,38
Pori	&&&&&&&&&&&83016.&&&&&083.016	&&&&&&&&&&&&&834.&60000834,06	&&&&&&&&&&&&&&99.53000099,53
Joensuu	&&&&&&&&&&&73423.&&&&&073.423	&&&&&&&&&&&&2381.7600002.381,76	&&&&&&&&&&&&&&30.83000030,83
Lappeenranta	&&&&&&&&&&&72029.&&&&&072.029	&&&&&&&&&&&&1433.3600001.433,36	&&&&&&&&&&&&&&50.25000050,25
Hämeenlinna	&&&&&&&&&&&66889.&&&&&066.889	&&&&&&&&&&&&1785.7600001.785,76	&&&&&&&&&&&&&&37.46000037,46
Rovaniemi	&&&&&&&&&&&60169.&&&&&060.169	&&&&&&&&&&&&7581.9700007.581,97	&&&&&&&&&&&&&&&7.9400007,94
Vaasa	&&&&&&&&&&&59679.&&&&&059.679	&&&&&&&&&&&&&183.810000183,81	&&&&&&&&&&&&&316.100000316,10
Seinäjoki	&&&&&&&&&&&58038.&&&&&058.038	&&&&&&&&&&&&1431.6400001.431,64	&&&&&&&&&&&&&&40.54000040,54
Salo	&&&&&&&&&&&55312.&&&&&055.312	&&&&&&&&&&&&1986.4900001.986,49	&&&&&&&&&&&&&&27.84000027,84
Kotka	&&&&&&&&&&&54801.&&&&&054.801	&&&&&&&&&&&&&271.290000271,29	&&&&&&&&&&&&&202.&&&&&0202,00
Mikkeli	&&&&&&&&&&&48799.&&&&&048.799	&&&&&&&&&&&&1699.9000001.699,90	&&&&&&&&&&&&&&28.71000028,71
Porvoo	&&&&&&&&&&&48794.&&&&&048.794	&&&&&&&&&&&&&654.700000654,70	&&&&&&&&&&&&&&74.53000074,53
Kokkola	&&&&&&&&&&&46316.&&&&&046.316	&&&&&&&&&&&&1444.2000001.444,20	&&&&&&&&&&&&&&32.&7000032,07

Íbúar

Íbúafjöldi Finnlands, 1750–2000^[6]
Ár	Íbúafjöldi	Ár	Íbúafjöldi
1750	421.000	1880	2.060.800
1760	491.000	1890	2.380.100
1770	561.000	1900	2.655.900
1780	663.000	1910	2.943.400
1790	705.600	1920	3.147.600
1800	832.700	1930	3.462.700
1810	863.300	1940	3.695.617
1820	1.177.500	1950	4.029.803
1830	1.372.100	1960	4.446.222
1840	1.445.600	1970	4.598.336
1850	1.636.900	1980	4.787.778
1860	1.746.700	1990	4.998.478
1870	1.768.800	2000	5.181.000

Í Finnlandi búa um 5,5 milljónir manna og er þéttleiki byggðar að meðaltali 17 íbúar á hvern ferkílómetra. Það gerir landið að þriðja strjálbýlasta landi Evrópu, á eftir Noregi og Íslandi. Suðurhluti landsins hefur alltaf verið fjölmennastur og þar jókst íbúafjöldinn enn meir við þéttbýlisþróun 20. aldar. Stærstu og mikilvægustu borgir í Finnlandi eru Stór-Helsinki (sem nær yfir Helsinki, Vantaa, Espoo og Kauniainen), Tampere, Turku og Oulu.

Eftir Vetrarstríðið árið 1939 (og Framhaldsstríðið 1941), urðu 12% af íbúum Finnlands að flytjast búferlum. Stríðsskaðabætur, atvinnuleysi og óvissa um þjóðhöfðingja og sjálfstæði frá Sovétríkjunum olli miklum fólksflótta, sem ekki fór að draga úr fyrr enn á 8. áratug 20. aldar. Um hálf milljón Finna fluttist til Svíþjóðar á áratugunum frá 1950 fram til 1980, en allstór hluti þeirra hefur flust heim að nýju.

Frá seinni hluta 10. áratugar 20. aldar hefur Finnland tekið á móti svipuðum fjölda flóttamanna og innflytjenda og hin Norðurlöndin. Finnland er þjóðfræðilega mjög einsleitt land. Útlendingar eru einungis 4% af heildaríbúatölu landsins. Umtalsvert hlutfall innflytjenda á rætur sínar að rekja til fyrrum Sovétríkjanna. Innflytjendur tala á þriðja tug tungumála í Finnlandi í dag, miðað við að a.m.k. 1000 manns tali hvert mál.

Tungumál

Finnska og sænska eru bæði opinber tungumál í Finnlandi og jafnrétthá fyrir finnskum lögum. Meirihluti Finna (88%) hefur finnsku að móðurmáli. Finnska tilheyrir finnsk-úgrísku tungumálafjölskyldunni og er á milli þess að vera samloðunarmál og beygingamál. Í finnsku breytast og beygjast nafnorð, lýsingarorð, fornöfn, töluorð og sagnorð eftir hlutverki þeirra í setningunni. Finnland er eitt af þremur sjálfstæðum ríkjum þar sem meirihluti þjóðarinnar talar finnsk-úgrískt mál. Hin eru Eistland og Ungverjaland.

Stærstu minnihlutamálin í Finnlandi eru sænska (5,2%), rússneska (1,4%) og eistneska (0,9%). Tæplega 2000 samar hafa samísku að móðurmáli, einkum í norðurhluta landsins. Samísku málin eru einnig finnsk-úgrísk mál. Alls eru þrjú samísk mál töluð í Finnlandi: norðursamíska, inarisamíska og skoltsamíska.

Auk finnsku er sænska opinbert tungumál í Finnlandi. Sænskumælandi Finnum fækkaði talsvert á síðustu öld af ýmsum ástæðum. T.d. flutti mikill fjöldi sænskumælenda til Svíþjóðar, fjölskyldur sænskumælenda eru minni og ekki síst varð fjölskyldumálið finnska í fjölmörgum blönduðum fjölskyldum. Sænska er samkvæmt lögum eina opinbera tungumálið á Álandseyjum.

Minnihlutahópar hafa réttindi til þess að hlúa að menningu sinni og tungumálin eru vernduð með lögum, þar hafa Samar sérstöðu. Samíska er opinbert minnihlutamál.

Sænska er skyldunámsgrein í finnskum skólum sem og finnska í skólum sænskumælandi Finna og flestir Finnar læra einnig næga ensku í skólum og af ljósvakamiðlum til að vera samræðufærir á því máli. Margir læra að auki þýsku eða frönsku.

Frumbyggjar

Samar eru frumbyggjar sem búa í Finnlandi, Svíþjóð, Noregi og Rússlandi. Áður fyrr voru Samar oft kallaðir Lappar, en nú til dags telja margir Samar það vera niðrandi heiti. Auk eigin tungumála hafa Samar sinn eigin lífsstíl, yfirbragð og menningu. Svipuð saga, hefðir, lifnaðarhætti og siðir sameina Sama sem búa í mismunandi löndum. Samtals eru Samar um 75.000 til 100.000 en af þeim búa minna en 7.000 í Finnlandi, sem þýðir að Samar eru einungis 0,13% af íbúum Finnlands.

Trúarbrögð

Meirihluti Finna (um 68,7%) eru mótmælendatrúar og tilheyra Þjóðkirkju Finnlands. Einnig tilheyrir minnihluti Finnsku rétttrúnaðarkirkjunni (1,1%). Aðrir mótmælendasöfnuðir og kaþólska kirkjan eru talsvert minni sem og Íslam, gyðingdómur og önnur trúarbrögð (samtals 1,7%). Rúm 28,5% af íbúunum eru utan trúfélaga.^[7] Meirihluti þeirra sem tilheyra þjóðkirkjunni tekur lítinn þátt í starfi hennar.

Menntun

Menntakerfið í Finnlandi er ekki ólíkt því sem er á öðrum Norðurlöndum. Nemendur í fullu námi þurfa ekki að borga nein námsgjöld. Skólaskylda er frá aldrinum 7-16 ára og fá nemendur í grunn- og menntaskólum máltíðir sér að kostnaðarlausu á skólatíma. Skólaskylda er fyrstu níu ár skólagöngunnar og sækja nemendurnir skóla í nágrenni við heimili sitt. Framhaldsnám er ekki skylda en það fer annaðhvort fram í iðnskóla eða skóla sem undirbýr fyrir áframhaldandi nám, í verknámsskólum eða háskólum. Samkvæmt alþjóðlegu PISA-mati OECD samtakanna á frammistöðu 15 ára unglinga í námi eru Finnar ofarlega á blaði. Árið 2006 voru 15 ára finnskir unglingar hæstir á heimsvísu hvað varðaði lesskilning, náttúruvísindi og stærðfræði^[8]

Heilsugæsla

Heilbrigðiskerfi Finnlands þykir mjög þróað á heimsvísu. Heimilin sjálf greiða 18,9% af kostnaði við heilsugæslu, 76,6% borgar ríkið og það sem eftir stendur aðrir aðilar. Um hvern lækni eru 307 íbúar.

Á áttunda áratugnum gerðu Finnar miklar breytingar á lífsvenjum sínum, í ljósi þess að dánartíðni þeirra af völdum hjartasjúkdóma var ein sú hæsta í heiminum. Í dag eru Finnar meðal heilbrigðari þjóða.

Lífslíkur kvenna eru 82 ár og karla 75 ár. ^{[heimild vantar]}

Tilvísanir

↑ „Virtual Finland: Prehistory“. Afrit af upprunalegu geymt þann 27. október 2007. Sótt 26. apríl 2006.
↑ Opas, L.L. (ritsjóri), Finnish Forests, University of Joensuu, 1997, ISBN 951-708-584-2
↑ Local Governance in Industrial Countries – ISBN 0-8213-6328-X
↑ „Åland kort och gott - Upplýsingar um Áland“. Afrit af upprunalegu geymt þann 21. júlí 2007. Sótt 19. júní 2007.
↑ Kommunerna vefur finnskra sveitarfélaga
↑ Aunesluoma, Juhana (2006). Lukiolaisen yhteiskuntatieto. WSOY.
↑ Finland population structure Statistics Finland
↑ Færni og þekking nemendavið lok grunnskóla^{[óvirkur tengill]}

Ítarefni

Opinbert vefsvæði forseta Finnlands Geymt 10 maí 2006 í Wayback Machine
Opinber heimasíða ríksistjórnarinnar Geymt 13 febrúar 2006 í Wayback Machine
Vefgátt Finnlands Geymt 6 september 2008 í Wayback Machine
Tölfræðiupplýsingar um Finnland á Norden.org Geymt 10 maí 2010 í Wayback Machine

Tenglar

[1] „Virtual Finland: Prehistory“. Afrit af upprunalegu geymt þann 27. október 2007. Sótt 26. apríl 2006.

[2] Opas, L.L. (ritsjóri), Finnish Forests, University of Joensuu, 1997, ISBN 951-708-584-2

[3] Local Governance in Industrial Countries – ISBN 0-8213-6328-X

[4] „Åland kort och gott - Upplýsingar um Áland“. Afrit af upprunalegu geymt þann 21. júlí 2007. Sótt 19. júní 2007.

[5] Kommunerna vefur finnskra sveitarfélaga

[6] Aunesluoma, Juhana (2006). Lukiolaisen yhteiskuntatieto. WSOY.

[7] Finland population structure Statistics Finland

[8] Færni og þekking nemendavið lok grunnskóla^{[óvirkur tengill]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Lína 49: / Lína 49: @@
 Höfuðborg Finnlands heitir á finnsku [[Helsinki]] og sænsku ''Helsingfors'' og er einnig stærsta borg landsins. Aðrir stærstu bæir í stærðarröð eru eftirfarandi: [[Espoo]] (sænska: Esbo), [[Tampere]] (s. Tammerfors), [[Vantaa]] (s. Vanda), [[Turku]] (s. Åbo) og [[Oulu]] (s. Uleåborg). Espoo og Vantaa ásamt Helsinki mynda höfuðborgarsvæðið, og Tampere myndar annað stórt þéttbýli.
-== Orðsifjafræði ==
+== Heiti ==
 Uppruni nafnsins Suomi er óljós, en talið er að það sé skylt [[Eystrasaltslöndin|baltneska]] orðinu zeme, sem merkir ''grund, jörð, þjóð''.
@@ Lína 80: / Lína 80: @@
 Finnland fékk inngöngu í [[Evrópusambandið]] árið [[1995]] um leið og Svíþjóð og Austurríki og er hið eina Norðurlandanna sem hefur tekið upp [[evra|evru]] sem gjaldmiðil.
+== Landfræði ==
-== Landafræði og umhverfi ==
-=== Jarðfræði og landslag ===
 Finnland prýða mörg þúsund vatna og eyja. [[Stöðuvatn|Stöðuvötn]] sem eru 500 m² að flatarmáli eða meira eru 187.888 talsins og eyjarnar 179.584. Saimaa-vatn er eitt þessara vatna og er það 5. stærsta stöðuvatn í [[Evrópa|Evrópu]]. Finnskt landslag er að mestu leyti flatt, en þó er það hólótt á svæðum. Hæsti punktur landsins er [[Halti]] (1328 m) í norðurhluta [[Lappland]]s, við landamæri Noregs. [[Barrskógur]] þekur landið að mestu leyti og lítið er af ræktanlegu landi. Algengasta bergtegundin er [[granít]]. Það er alltaf nálægt yfirborðinu og sjáanlegt þar sem jarðvegur er af skornum skammti. [[Jökulruðningur]] er algengastur lausra jarðefna, gjarnan þakinn þunnu lagi af mold. Meirihluti eyjanna eru í suðvesturhluta [[Finnska eyjahafið|Eyjahafsins]] (hluti af eyjaklasa Álandseyja) og með fram suðurströnd Kirjálabotns.
@@ Lína 102: / Lína 101: @@
 Fjórðungur af Finnlandi nær norður fyrir [[Norðurheimskautsbaugurinn|heimskautsbaug]], það veldur því að miðnætursól er þar á lofti í marga daga. Á nyrsta punkti Finnlands sest sól ekki í 73 daga samfellt yfir sumarið og rís ekki í 51 dag yfir veturinn.
-== Stjórnarfar ==
+== Stjórnmál ==
+Finnland er lýðveldi eins og [[Ísland]] en hefur ekki [[þingbundin konungsstjórn|þingbundna konungsstjórn]] eins og [[Skandinavía|skandinavísku löndin]]. [[Forseti]] Finnlands hefur framkvæmdavald og er þjóðhöfðingi landsins. Einnig sér forsetinn um utanríkismál utan [[Evrópusambandið|Evrópusambandsins]], í samstarfi við finnska þingið. [[Þingvald|Þingið]] er valdamesta stofnun landsins og er æðsti maður þess [[forsætisráðherra]]nn. Finnska þingið er yfirlöggjafarvald Finnlands, þar sitja 200 manns. Á finnsku nefnist það Eduskunta og á sænsku Riksdag.
-=== Fyrrum fylki ===
+=== Forseti ===
+Forseti Finnlands er [[þjóðhöfðingi]] landsins. Samkvæmt [[stjórnarskrá]] landsins hefur forsetinn [[framkvæmdavald]] ásamt [[ríkisstjórn]]inni. Íbúar landsins kjósa forsetann í [[lýðræði]]slegum kosningum og er [[kjörtímabil]]ið sex ár. Frá árinu [[1991]] hefur enginn forseti mátt sitja lengur við völd en tvö kjörtímabil. Forsetinn verður að vera innfæddur ríkisborgari.
+Núverandi forseti landsins er [[Sauli Niinistö]]. Hann tók við [[Forseti|forsetastöðunni]] árið [[2012]] og var endurkjörinn [[28. janúar]] [[2018]]. Hann getur því setið til ársins [[2024]]. Hann er tólfti forseti Finnlands. Forveri hans, [[Tarja Halonen]], var fyrsta [[Kvenmaður|konan]] til að gegna stöðunni.
+{| class="wikitable"
+!colspan="3"| <big>Forsetar Finnlands</big></tr>
+! Nafn !! Fæðingar- og dánarár !! Við völd</tr>
+| [[Kaarlo Juho Ståhlberg|K.J. Ståhlberg]] || [[1865]]–[[1952]] || [[1919]]–<nowiki/>[[1925]]</tr>
+| [[Lauri Kristian Relander]] || [[1883]]–[[1942]] || [[1925]]–<nowiki/>[[1931]]</tr>
+| [[Pehr Evind Svinhufvud|P.E. Svinhufvud]] || [[1861]]–[[1944]] || [[1931]]–<nowiki/>[[1937]]</tr>
+| [[Kyösti Kallio]] || [[1873]]–[[1940]] || [[1937]]–<nowiki/>[[1940]]</tr>
+| [[Risto Ryti]] || [[1889]]–[[1956]] || [[1940]]–<nowiki/>[[1944]]</tr>
+| [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|C.G.E. Mannerheim]] || [[1867]]–[[1951]] || [[1944]]–<nowiki/>[[1946]]</tr>
+| [[Juho Kusti Paasikivi|J.K. Paasikivi]] || [[1870]]–[[1956]] || [[1946]]–<nowiki/>[[1956]]</tr>
+| [[Urho Kekkonen]] || [[1900]]–[[1986]] || [[1956]]–<nowiki/>[[1981]]</tr>
+| [[Mauno Koivisto]] || [[1923]]<nowiki/>–<nowiki/>[[2017]] <td> [[1982]]–[[1994]]</tr>
+| [[Martti Ahtisaari]] || [[1937]]– || [[1994]]–<nowiki/>[[2000]]</tr>
+| [[Tarja Halonen]] || [[1943]]– || [[2000]]–<nowiki/>[[2012]]</tr>
+| [[Sauli Niinistö]] || [[1948]]– || [[2012]]–</tr>
+|}
+=== Þingið ===
+[[Mynd:Eduskuntatalo (Finnish Parliament building).JPG|right|200px|thumb|Aðalbygging finnska þingsins (Eduskunta) í Helsinki]]
+Finnska þingið er í einni deild með tvö hundruð [[þingmaður|þingmönnum]], sem eru kosnir til fjögurra ára í senn með [[hlutfallskosning]]u. Samkvæmt [[stjórnarskrá]] Finnlands kýs þingið svo [[forsætisráðherra]], sem forsetinn skipar í embætti. Aðra ráðherra skipar forsetinn í [[embætti]] eftir tilnefningum frá forsætisráðherra.
+=== Utanríkisstefna ===
+Utanríkisstefna Finnlands byggir á náinni samvinnu við aðrar Norðurlandaþjóðir bæði formlega, í gegnum samstarfið í [[Norðurlandaráð]]i og óformlega, ekki síst innan [[Evrópusambandið|Evrópusambandsins]] og [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðanna]]. Frá því að Finnland gerðist aðili að Evrópubandalaginu 1995 hefur þátttakan í starfi þess í vaxandi mæli verið þungamiðja utanríkisstefnunnar. Stærstan hluta 20. aldar var sambúðin við [[Sovétríkin]] hins vegar helsti þáttur í utanríkismálum landsins. Frá lokum [[Seinni heimsstyrjöldin|seinni heimsstyrjaldarinnar]] hefur Finnland ekki átt í neinum alþjóðlegum deilum um landamæri landsins. Formlega er finnski herinn eingöngu til [[sjálfsvörn|sjálfsvarnar]] og heimilar finnska stjórnarskráin honum einungis þátttöku í hernaðaraðgerðum sem [[Sameinuðu þjóðirnar]] eða [[OSCE|ÖSE]] heimila. Finnland er mjög háð utanríkisverslun, sem gefur af sér u.þ.b. þriðjung þjóðartekna. Landið er mjög háð innflutningi [[hráefni|hráefna]], [[Málmur|málma]] og [[Olía|olíu]].
+=== Varnarmál ===
+Her Finnlands er skipt upp í þrjár greinar, [[landher]], [[sjóher]] og [[flugher]]. Herinn gegnir ekki landamæragæslu á friðartímum, sú gæsla er undir stjórn innanríkisráðuneytisins. Almenn [[herskylda]] karlmanna er í landinu, að undanteknum [[Áland|Álendingum]] og [[Vottar Jehóva|vottum Jehóva]], og um 80 % hvers árgangs karla gegnir herþjónustu. Herskylda nær ekki til kvenna en frá [[1995]] geta þær boðið sig fram til herþjónustu til jafns við karla. Herþjónustutíminn er 6, 9 eða 12 mánuðir allt eftir ábyrgð og verkefni. Um 34.000 manns eru að jafnaði undir vopnum en samanlagt eru um 350.000 manns þar að auki reiðubúnir að vera kallaðir inn ef á þarf að halda. Mögulegt er að inna aðra þegnskylduþjónustu af hendi í 12 mánuði í stað þess að gegna herþjónustu. Fjármagn til varna jafngildir u.þ.b. 1,4% af [[landsframleiðsla|landsframleiðslu]].
+Finnland á ekki aðild að [[NATO]] en í landinu eru miklar umræður um mögulega þátttöku í bandalaginu.
+=== Stjórnsýslueiningar ===
+==== Fyrrum fylki ====
 [[Mynd:FI-provinces-numbered.svg|right|150px|Umdæmi Finnlands]]
 Til ársins 2009 var landinu skipt í sex [[fylki]] (á [[finnska|finnsku]] ''lääni'', [[fleirtala|fl.]] ''läänit'', á [[sænska|sænsku]] ''län'') en þá voru þau afnumin. Fylkin voru stjórnsýslueiningar ríkisvaldsins og sáu m.a. um löggæslu og dómsmál.<ref>[http://siteresources.worldbank.org/PSGLP/Resources/LocalGovernanceinIndustrial.pdf Local Governance in Industrial Countries – ISBN 0-8213-6328-X]</ref>
@@ Lína 115: / Lína 153: @@
 # [[Álandseyjar|Áland]]
-===Núverandi héruð===
+====Núverandi héruð====
 [[Mynd:Regions of Finland labelled EN.svg|thumb|Héruð Finnlands.]]
 Nú eru í Finnlandi 19 héruð:
@@ Lína 139: / Lína 177: @@
 *Álandseyjar eru [[sjálfsstjórnarsvæði]] innan finnska ríkisins. Lögþing og heimastjórn Álandseyja hafa sjálfstjórn um ýmsa málaflokka, t.d. mennta- og heilsugæslumál, útvarp og sjónvarp og lögreglu- og atvinnumál. Á Álandseyjum er sænska eina opinbera málið og er því strangt framfylgt m. a. geta einungis sænskumælandi íbúar verið landeigendur.<ref>{{Cite web |url=http://www.aland.ax/aland/ |title=Åland kort och gott - Upplýsingar um Áland |access-date=2007-06-19 |archive-date=2007-07-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070721104333/http://www.aland.ax/aland/ |dead-url=yes }}</ref>
-=== Sveitarfélög ===
+==== Sveitarfélög ====
 [[Mynd:Finnish municipalities 2020.png|thumb|300px|right|Sveitarfélög Finnlands (2020).]]
 Aðalstjórnsýslueiningar Finnlands eru [[Sveitarfélag|sveitarfélögin]] (á [[finnska|finnsku]] ''kunta'', [[sænska|sænsku]] ''kommun''), 310 að tölu árið 2020<ref>[http://www.kommunerna.net/ Kommunerna vefur finnskra sveitarfélaga]</ref>. Kosið er til sveitarstjórna í beinum kosningum fjórða hvert ár. [[Sveitarstjórn]] og [[borgarstjórn]] eru í grófum dráttum það sama, fyrir utan muninn á dreifbýli og þéttbýli. Frá árinu [[1977]] hefur ekki verið greint á milli [[borg]]a, [[bær|bæja]] og [[dreifbýli]]s. Sveitarfélög eru sjálfstætt stjórnvald innan ramma laga sem sett eru af ríkinu. Enginn getur áfrýjað ákvörðunum sveitarfélags svo lengi sem þær eru löglegar.
@@ Lína 149: / Lína 187: @@
 [[Samar]] hafa takmarkaða sjálfstjórn á sviði [[tungumál|tungumála]] og menningarmála í Lapplandi.
-=== Stærstu bæir og sveitafélög ===
+==== Stærstu bæir og sveitafélög ====
 Taflan hér að neðan sýnir fjölda íbúa fjölmennustu sveitarfélaganna í heild, ekki einungis þéttbýlis. [[Tala (stærðfræði)|Tölurnar]] eru frá [[31. mars]] [[2011]]. [[Höfuðborgarsvæði]]ð, sem samanstendur af [[Helsinki]], [[Vantaa]], [[Espoo]] og [[Kauniainen]], myndar samtals milljón manna byggð.
@@ Lína 262: / Lína 300: @@
 [[Lífslíkur]] kvenna eru 82 ár og karla 75 ár. {{heimild vantar}}
-== Stjórnmál ==
-Finnland er lýðveldi eins og [[Ísland]] en hefur ekki [[þingbundin konungsstjórn|þingbundna konungsstjórn]] eins og [[Skandinavía|skandinavísku löndin]]. [[Forseti]] Finnlands hefur framkvæmdavald og er þjóðhöfðingi landsins. Einnig sér forsetinn um utanríkismál utan [[Evrópusambandið|Evrópusambandsins]], í samstarfi við finnska þingið. [[Þingvald|Þingið]] er valdamesta stofnun landsins og er æðsti maður þess [[forsætisráðherra]]nn. Finnska þingið er yfirlöggjafarvald Finnlands, þar sitja 200 manns. Á finnsku nefnist það Eduskunta og á sænsku Riksdag.
-=== Forseti ===
-Forseti Finnlands er [[þjóðhöfðingi]] landsins. Samkvæmt [[stjórnarskrá]] landsins hefur forsetinn [[framkvæmdavald]] ásamt [[ríkisstjórn]]inni. Íbúar landsins kjósa forsetann í [[lýðræði]]slegum kosningum og er [[kjörtímabil]]ið sex ár. Frá árinu [[1991]] hefur enginn forseti mátt sitja lengur við völd en tvö kjörtímabil. Forsetinn verður að vera innfæddur ríkisborgari.
-Núverandi forseti landsins er [[Sauli Niinistö]]. Hann tók við [[Forseti|forsetastöðunni]] árið [[2012]] og var endurkjörinn [[28. janúar]] [[2018]]. Hann getur því setið til ársins [[2024]]. Hann er tólfti forseti Finnlands. Forveri hans, [[Tarja Halonen]], var fyrsta [[Kvenmaður|konan]] til að gegna stöðunni.
-{| class="wikitable"
-!colspan="3"| <big>Forsetar Finnlands</big></tr>
-! Nafn !! Fæðingar- og dánarár !! Við völd</tr>
-| [[Kaarlo Juho Ståhlberg|K.J. Ståhlberg]] || [[1865]]–[[1952]] || [[1919]]–<nowiki/>[[1925]]</tr>
-| [[Lauri Kristian Relander]] || [[1883]]–[[1942]] || [[1925]]–<nowiki/>[[1931]]</tr>
-| [[Pehr Evind Svinhufvud|P.E. Svinhufvud]] || [[1861]]–[[1944]] || [[1931]]–<nowiki/>[[1937]]</tr>
-| [[Kyösti Kallio]] || [[1873]]–[[1940]] || [[1937]]–<nowiki/>[[1940]]</tr>
-| [[Risto Ryti]] || [[1889]]–[[1956]] || [[1940]]–<nowiki/>[[1944]]</tr>
-| [[Carl Gustaf Emil Mannerheim|C.G.E. Mannerheim]] || [[1867]]–[[1951]] || [[1944]]–<nowiki/>[[1946]]</tr>
-| [[Juho Kusti Paasikivi|J.K. Paasikivi]] || [[1870]]–[[1956]] || [[1946]]–<nowiki/>[[1956]]</tr>
-| [[Urho Kekkonen]] || [[1900]]–[[1986]] || [[1956]]–<nowiki/>[[1981]]</tr>
-| [[Mauno Koivisto]] || [[1923]]<nowiki/>–<nowiki/>[[2017]] <td> [[1982]]–[[1994]]</tr>
-| [[Martti Ahtisaari]] || [[1937]]– || [[1994]]–<nowiki/>[[2000]]</tr>
-| [[Tarja Halonen]] || [[1943]]– || [[2000]]–<nowiki/>[[2012]]</tr>
-| [[Sauli Niinistö]] || [[1948]]– || [[2012]]–</tr>
-|}
-=== Þingið ===
-[[Mynd:Eduskuntatalo (Finnish Parliament building).JPG|right|200px|thumb|Aðalbygging finnska þingsins (Eduskunta) í Helsinki]]
-Finnska þingið er í einni deild með tvö hundruð [[þingmaður|þingmönnum]], sem eru kosnir til fjögurra ára í senn með [[hlutfallskosning]]u. Samkvæmt [[stjórnarskrá]] Finnlands kýs þingið svo [[forsætisráðherra]], sem forsetinn skipar í embætti. Aðra ráðherra skipar forsetinn í [[embætti]] eftir tilnefningum frá forsætisráðherra.
-=== Utanríkisstefna ===
-Utanríkisstefna Finnlands byggir á náinni samvinnu við aðrar Norðurlandaþjóðir bæði formlega, í gegnum samstarfið í [[Norðurlandaráð]]i og óformlega, ekki síst innan [[Evrópusambandið|Evrópusambandsins]] og [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðanna]]. Frá því að Finnland gerðist aðili að Evrópubandalaginu 1995 hefur þátttakan í starfi þess í vaxandi mæli verið þungamiðja utanríkisstefnunnar. Stærstan hluta 20. aldar var sambúðin við [[Sovétríkin]] hins vegar helsti þáttur í utanríkismálum landsins. Frá lokum [[Seinni heimsstyrjöldin|seinni heimsstyrjaldarinnar]] hefur Finnland ekki átt í neinum alþjóðlegum deilum um landamæri landsins. Formlega er finnski herinn eingöngu til [[sjálfsvörn|sjálfsvarnar]] og heimilar finnska stjórnarskráin honum einungis þátttöku í hernaðaraðgerðum sem [[Sameinuðu þjóðirnar]] eða [[OSCE|ÖSE]] heimila. Finnland er mjög háð utanríkisverslun, sem gefur af sér u.þ.b. þriðjung þjóðartekna. Landið er mjög háð innflutningi [[hráefni|hráefna]], [[Málmur|málma]] og [[Olía|olíu]].
-=== Varnarmál ===
-Her Finnlands er skipt upp í þrjár greinar, [[landher]], [[sjóher]] og [[flugher]]. Herinn gegnir ekki landamæragæslu á friðartímum, sú gæsla er undir stjórn innanríkisráðuneytisins. Almenn [[herskylda]] karlmanna er í landinu, að undanteknum [[Áland|Álendingum]] og [[Vottar Jehóva|vottum Jehóva]], og um 80 % hvers árgangs karla gegnir herþjónustu. Herskylda nær ekki til kvenna en frá [[1995]] geta þær boðið sig fram til herþjónustu til jafns við karla. Herþjónustutíminn er 6, 9 eða 12 mánuðir allt eftir ábyrgð og verkefni. Um 34.000 manns eru að jafnaði undir vopnum en samanlagt eru um 350.000 manns þar að auki reiðubúnir að vera kallaðir inn ef á þarf að halda. Mögulegt er að inna aðra þegnskylduþjónustu af hendi í 12 mánuði í stað þess að gegna herþjónustu. Fjármagn til varna jafngildir u.þ.b. 1,4% af [[landsframleiðsla|landsframleiðslu]].
-Finnland á ekki aðild að [[NATO]] en í landinu eru miklar umræður um mögulega þátttöku í bandalaginu.
 == Tilvísanir ==

s r b Lönd í Evrópu
Norður-Evrópa	Danmörk · Eistland · Finnland · Ísland · Noregur · Svíþjóð
Austur-Evrópa	Armenía ¹ · Aserbaísjan ¹ · Georgía ¹ · Hvíta-Rússland · Kasakstan (að hluta) · Rússland (að hluta) · Úkraína
Mið-Evrópa	Austurríki · Lettland · Litáen · Pólland · Slóvakía · Sviss · Tékkland · Ungverjaland · Þýskaland
Vestur-Evrópa	Belgía · Bretland (England, Skotland, Wales, Norður-Írland) · Frakkland · Holland · Írland · Liechtenstein · Lúxemborg
Suðaustur-Evrópa	Albanía · Bosnía og Hersegóvína · Búlgaría · Grikkland · Kósovó · Króatía · Kýpur ¹ · Moldóva · Norður-Makedónía · Rúmenía · Serbía · Slóvenía · Svartfjallaland · Tyrkland (að hluta)
Suður-Evrópa	Andorra · Ítalía · Malta · Mónakó · Portúgal · San Marínó · Spánn · Vatíkanið
Undir yfirráðum annarra ríkja: Álandseyjar · Færeyjar · Gíbraltar · Guernsey · Jersey · Mön · Svalbarði ¹ Oft talin landfræðilega til Asíu en skilgreind sem Evrópulönd af menningarlegum ástæðum.

s r b Norðurlandaráð
Aðildarríki	Danmörk · Finnland · Ísland · Noregur · Svíþjóð
Áheyrnarríki	Álandseyjar · Færeyjar · Grænland
Embætti	Forseti Norðurlandaráðs · Framkvæmdastjóri Norðurlandaráðs