„Túnis“: Munur á milli breytinga
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
TKSnaevarr (spjall | framlög) Ekkert breytingarágrip |
||
| Lína 44: | Lína 44: | ||
Túnis er nyrsta landið í [[Afríka|Afríku]] og austasta landið á [[Atlasfjöll|Atlasfjallgarðinum]]. Suðurhluti landsins er nyrsti hluti [[Sahara]], en annars staðar er frjósamur jarðvegur. Strönd landsins er 1300 km að lengd og er hluti af skilunum milli austur- og vesturhluta Miðjarðarhafsins. |
Túnis er nyrsta landið í [[Afríka|Afríku]] og austasta landið á [[Atlasfjöll|Atlasfjallgarðinum]]. Suðurhluti landsins er nyrsti hluti [[Sahara]], en annars staðar er frjósamur jarðvegur. Strönd landsins er 1300 km að lengd og er hluti af skilunum milli austur- og vesturhluta Miðjarðarhafsins. |
||
Í Túnis er [[fulltrúalýðræði]] og landið er talið eina sanna lýðræðisríkið í [[Arabaheimurinn|Arabaheiminum]]. [[Vísitala um þróun lífsgæða]] er há fyrir Túnis. Landið er með [[Samstarfssamningur Evrópusambandsins|samstarfssamning við Evrópusambandið]], er aðili að [[Samtök frönskumælandi ríkja|Samtökum frönskumælandi ríkja]], [[Miðjarðarhafsbandalagið|Miðjarðarhafsbandalaginu]], [[Sameiginlegur markaður Austur- og Norður-Afríku|sameiginlegum markaði Austur- og Norður-Afríku]], [[Arabíska Maghreb-bandalagið|Arabíska Maghreb-bandalaginu]], [[Arababandalagið|Arababandalaginu]], [[Samtök um íslamska samvinnu|Samtökum um íslamska samvinnu]], [[Fríverslunarbandalag Arabaríkja|Fríverslunarbandalagi Arabaríkja]], [[Samband ríkja í Sahel og Sahara|Sambandi ríkja í Sahel og Sahara]], [[Afríkusambandið|Afríkusambandinu]], [[hlutlausra ríkja|Samtökum hlutlausra ríkja]], [[G77]] hópnum, og er [[bandamaður NATO]]. Túnis er aðili að [[Rómarsamþykkt um Alþjóðlega sakamáladómstólinn]] og [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðunum]]. Túnis á í nánu samstarfi við Evrópu, einkum [[Frakkland]] og [[Ítalía|Ítalíu]]. |
Í Túnis er [[fulltrúalýðræði]] og landið er talið eina sanna lýðræðisríkið í [[Arabaheimurinn|Arabaheiminum]]. [[Vísitala um þróun lífsgæða]] er há fyrir Túnis. Landið er með [[Samstarfssamningur Evrópusambandsins|samstarfssamning við Evrópusambandið]], er aðili að [[Samtök frönskumælandi ríkja|Samtökum frönskumælandi ríkja]], [[Miðjarðarhafsbandalagið|Miðjarðarhafsbandalaginu]], [[Sameiginlegur markaður Austur- og Norður-Afríku|sameiginlegum markaði Austur- og Norður-Afríku]], [[Arabíska Maghreb-bandalagið|Arabíska Maghreb-bandalaginu]], [[Arababandalagið|Arababandalaginu]], [[Samtök um íslamska samvinnu|Samtökum um íslamska samvinnu]], [[Fríverslunarbandalag Arabaríkja|Fríverslunarbandalagi Arabaríkja]], [[Samband ríkja í Sahel og Sahara|Sambandi ríkja í Sahel og Sahara]], [[Afríkusambandið|Afríkusambandinu]], [[Samtök hlutlausra ríkja|Samtökum hlutlausra ríkja]], [[G77]] hópnum, og er [[bandamaður NATO]]. Túnis er aðili að [[Rómarsamþykkt um Alþjóðlega sakamáladómstólinn]] og [[Sameinuðu þjóðirnar|Sameinuðu þjóðunum]]. Túnis á í nánu samstarfi við Evrópu, einkum [[Frakkland]] og [[Ítalía|Ítalíu]]. |
||
[[Berbar]] hafa búið í Túnis frá fornu fari. [[Föníkumenn]] stofnuðu þar borgina [[Karþagó]] á [[12. öldin f.Kr.|12. öld f.Kr.]]. Karþagó var sjóveldi og keppti við [[Rómaveldi]] um áhrif á Miðjarðarhafi. Rómverjar lögðu Karþagó undir sig árið [[146 f.Kr.]] og landið varð síðar [[rómverskt skattland|rómverska skattlandið]] [[Afríka (skattland)|Afríka]]. Rómverjar réðu yfir Túnis næstu 800 árin, kynntu íbúa fyrir [[Kristni]] og skildu eftir sig minjar eins og [[hringleikahúsið El Jem]]. Eftir árið 647 lögðu [[íslam|múslimar]] landið undir sig á 50 árum. [[Tyrkjaveldi]] tók síðan við völdum í landinu eftir röð herleiðangra frá 1534. [[Innrás Frakka í Túnis]] átti sér stað 1881. Landið fékk sjálfstæði frá Frökkum árið 1957 og lýsti yfir stofnun lýðveldis. Fyrsti forseti landsins var sjálfstæðisleiðtoginn [[Habib Bourguiba]]. Árið 2011 hófst [[byltingin í Túnis]] sem varð til þess að steypa forsetanum [[Zine El Abidine Ben Ali]] af valdastóli. Frjálsar kosningar fóru fram árið 2014. |
[[Berbar]] hafa búið í Túnis frá fornu fari. [[Föníkumenn]] stofnuðu þar borgina [[Karþagó]] á [[12. öldin f.Kr.|12. öld f.Kr.]]. Karþagó var sjóveldi og keppti við [[Rómaveldi]] um áhrif á Miðjarðarhafi. Rómverjar lögðu Karþagó undir sig árið [[146 f.Kr.]] og landið varð síðar [[rómverskt skattland|rómverska skattlandið]] [[Afríka (skattland)|Afríka]]. Rómverjar réðu yfir Túnis næstu 800 árin, kynntu íbúa fyrir [[Kristni]] og skildu eftir sig minjar eins og [[hringleikahúsið El Jem]]. Eftir árið 647 lögðu [[íslam|múslimar]] landið undir sig á 50 árum. [[Tyrkjaveldi]] tók síðan við völdum í landinu eftir röð herleiðangra frá 1534. [[Innrás Frakka í Túnis]] átti sér stað 1881. Landið fékk sjálfstæði frá Frökkum árið 1957 og lýsti yfir stofnun lýðveldis. Fyrsti forseti landsins var sjálfstæðisleiðtoginn [[Habib Bourguiba]]. Árið 2011 hófst [[byltingin í Túnis]] sem varð til þess að steypa forsetanum [[Zine El Abidine Ben Ali]] af valdastóli. Frjálsar kosningar fóru fram árið 2014. |
||
Útgáfa síðunnar 6. júlí 2020 kl. 18:21
33°00′00″N 09°00′00″A / 33.00000°N 9.00000°A
| Lýðveldið Túnis | |
| الجمهورية التونسية El-joumhouriyya et-Tounisiyya | |
|
|
| Fáni | Skjaldarmerki |
| Kjörorð: حرية، نظام، عدالة Ḥurriyyah, Niẓām, ‘Adālah „Frelsi, regla, réttlæti“ | |
| Þjóðsöngur: Humat al-Hima | |
| |
| Höfuðborg | Túnis |
| Opinbert tungumál | arabíska |
| Stjórnarfar | Lýðveldi
|
| Forseti | Kais Saied |
| Forsætisráðherra | Elyes Fakhfakh |
| Sjálfstæði | |
| • frá Frakklandi | 20. mars 1956 |
| Flatarmál • Samtals • Vatn (%) |
91. sæti 163.610 km² 5 |
| Mannfjöldi • Samtals (2019) • Þéttleiki byggðar |
78. sæti 11.722.038 71/km² |
| VLF (KMJ) | áætl. 2019 |
| • Samtals | 151,566 millj. dala (77. sæti) |
| • Á mann | 12.862 dalir (99. sæti) |
| VÞL (2018) |  0.739 (91. sæti)
|
| Gjaldmiðill | túniskur dínar |
| Tímabelti | UTC+1 |
| Þjóðarlén | .tn |
| Landsnúmer | +216 |
Túnis, opinbert heiti Lýðveldið Túnis, er land á Maghreb-svæðinu í Norður-Afríku með landamæri að Alsír í vestri og Líbýu í austri og strandlengju að Miðjarðarhafi í norðri og austri. Íbúar voru 11,7 milljónir árið 2019. Nafnið Túnis er talið koma úr máli Berba og merkja tjaldbúðir en landið dregur nafn sitt af höfuðborginni.
Túnis er nyrsta landið í Afríku og austasta landið á Atlasfjallgarðinum. Suðurhluti landsins er nyrsti hluti Sahara, en annars staðar er frjósamur jarðvegur. Strönd landsins er 1300 km að lengd og er hluti af skilunum milli austur- og vesturhluta Miðjarðarhafsins.
Í Túnis er fulltrúalýðræði og landið er talið eina sanna lýðræðisríkið í Arabaheiminum. Vísitala um þróun lífsgæða er há fyrir Túnis. Landið er með samstarfssamning við Evrópusambandið, er aðili að Samtökum frönskumælandi ríkja, Miðjarðarhafsbandalaginu, sameiginlegum markaði Austur- og Norður-Afríku, Arabíska Maghreb-bandalaginu, Arababandalaginu, Samtökum um íslamska samvinnu, Fríverslunarbandalagi Arabaríkja, Sambandi ríkja í Sahel og Sahara, Afríkusambandinu, Samtökum hlutlausra ríkja, G77 hópnum, og er bandamaður NATO. Túnis er aðili að Rómarsamþykkt um Alþjóðlega sakamáladómstólinn og Sameinuðu þjóðunum. Túnis á í nánu samstarfi við Evrópu, einkum Frakkland og Ítalíu.
Berbar hafa búið í Túnis frá fornu fari. Föníkumenn stofnuðu þar borgina Karþagó á 12. öld f.Kr.. Karþagó var sjóveldi og keppti við Rómaveldi um áhrif á Miðjarðarhafi. Rómverjar lögðu Karþagó undir sig árið 146 f.Kr. og landið varð síðar rómverska skattlandið Afríka. Rómverjar réðu yfir Túnis næstu 800 árin, kynntu íbúa fyrir Kristni og skildu eftir sig minjar eins og hringleikahúsið El Jem. Eftir árið 647 lögðu múslimar landið undir sig á 50 árum. Tyrkjaveldi tók síðan við völdum í landinu eftir röð herleiðangra frá 1534. Innrás Frakka í Túnis átti sér stað 1881. Landið fékk sjálfstæði frá Frökkum árið 1957 og lýsti yfir stofnun lýðveldis. Fyrsti forseti landsins var sjálfstæðisleiðtoginn Habib Bourguiba. Árið 2011 hófst byltingin í Túnis sem varð til þess að steypa forsetanum Zine El Abidine Ben Ali af valdastóli. Frjálsar kosningar fóru fram árið 2014.
Túnis nær yfir 163.610 ferkílómetra. Nyrsti oddi landsins og jafnframt álfunnar er Ras ben Sakka. Sikileyjarsund skilur milli Túnis og Sikileyjar, en það er um 145 km á breidd. Aðeins 60 km undan strönd Túnis er ítalska eyjan Pantelleria. Túnis er frjósamt land með miklar strendur sem laða að ferðamenn. Efnahagslíf landsins er fjölbreytt og byggist á landbúnaði, olíuvinnslu, námavinnslu, iðnframleiðslu og ferðaþjónustu. Arabíska er opinbert mál og 98% íbúa eru múslimar. Frönskukunnátta er algeng.
Heiti
Nafn Túnis er dregið af borginni Túnis sem í dag er höfuðborg landsins. Rót orðsins er úr máli berba ⵜⵏⵙ sem merkir „að leggjast niður“ eða „tjaldbúðir“.[1] Það hefur stundum verið tengt við fönísku gyðjuna Tanit.[2][3]
Í ýmsum málum fær landaheitið latnesku endinguna -ia eins og í ensku, Tunisia, og frönsku Tunisie, en borgin heitir þá Tunis. Í öðrum málum, til dæmis arabísku, rússnesku og spænsku, eru heiti landsins og borgarinnar skrifuð eins.
Meðan landið var undir yfirráðum Rómaveldis í fornöld hét það Afríka eða Ifriqiya. Heiti heimsálfunnar er dregið af því.
Stjórnmál
Stjórnsýslueiningar
Túnis skiptist í 24 landstjóraumdæmi sem aftur skiptast í 264 landsvæði sem síðan skiptast í sveitarfélög og hverfi.
|
Tilvísanir
- ↑ Rossi, Peter M.; White, Wayne Edward (1980). Articles on the Middle East, 1947–1971: A Cumulation of the Bibliographies from the Middle East Journal. Pierian Press, University of Michigan. s. 132.
- ↑ Room, Adrian (2006). Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features, and Historic Sites. McFarland. s. 385.
- ↑ Taylor, Isaac (2008). Names and Their Histories: A Handbook of Historical Geography and Topographical Nomenclature. BiblioBazaar, LLC. s. 281.
