„Gúrka“: Munur á milli breytinga

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu
Efni eytt Efni bætt við
gurke = Gurke
l
Lína 14: Lína 14:
|binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]]
|binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]]
|}}
|}}
'''Skeið''' er verkfæri sem er notað til að moka fæðu upp í munn. Skeið er þó ekki eingöngu notuð til að moka upp fæðu heldur einnig til að undirbúa hráefni til matarundirbúnings, svo til kölluð ''mæliskeið''. Mælineiningar eru oftast ''teskeið'' og ''matskeið''. Stærri skeiðar eru notaðar til að hræra saman hráefni. Áður fyrr voru notaðar skeiðar úr beini eða tré en nú til dags tíðkast nær eingöngu skeiðar úr stáli eða silfri.
'''Gúrka''' eða '''agúrka''' ([[fræðiheiti]]: ''Cucumis sativus'') er [[jurt]] í [[graskersætt]] sem er oft ræktuð. Jurtin er [[klifurjurt]] sem ber sívalan grænan [[ávöxtur|ávöxt]]. Jurtin á rætur að rekja til [[Indland]]s en er nú ræktuð víða um heiminn. Til eru mörg afbrigði af gúrku.

== Uppruni orðsins ==
Orðið á rætur sínar að rekja til síð-<nowiki/>[[gríska]] orðsins ''angoúrion'' (vatnsmelóna). Það orð varð í [[Slavnesk tungumál|slavneskum málum]] ''ogurk'' sem í suður-<nowiki/>[[Þýska|þýsku]] varð ''agúrka''. Orðið ''gúrka'' er stytting á ''agúrka''. Báðar útgáfur orðsins voru til í [[Danska|dönsku]] og náðu þaðan til Íslands. Í dag er ''agurk'' algengari útgáfan í dönsku, en ''Gurke'' algengara í þýsku.<ref>[[Ásgeir Blöndal Magnússon]]. [[Íslensk orðsifjabók|''Íslensk orðsifjabók'']]. [[Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum]], 2008.</ref>

== Saga ==
Í Tímariti [[Hið íslenska bókmenntafélag|Hins íslenska bókmenntafélags]] árið 1890 lýsir garðyrkjufrömuðurinn [[Hans J. G. Schierbeck|Hans. J. G. Schierbeck]] [[landlæknir]] tilraunum sínum til gúrkuræktar fáeinum árum fyrr.<ref><nowiki>http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2318345</nowiki></ref> Eru það mögulega fyrstu tilraunir til ræktunar á gúrku á Íslandi.

== Tenglar ==
* [http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=1686642 „Gúrkutíð“; grein í Morgunblaðinu 1988]
{{Commons|Cucumis sativus}}

== Tilvísanir ==
<references />{{stubbur|líffræði}}


Skeiðar hafa fundist Egyptalandi en fornleifafræðingar hafa fundið vísbendingar um frumstæða skeið úr [[Fílabein|fílabeini]] sem og önnur ummerki um skeiðar úr tinnu og tré. [[Rómverjar]] og [[Forngrikkir]] bjuggu til skeiðar úr silfri og [[Brons|bronsi]] Á Shang tímabilinu í Kína notuðust menn við skeiðar úr beinum og voru smíðaðar með oddi sem gefur merki um þess að skeiðar hafi haft tvíhliða tilgang sem bæði hnífur og skeið og í Miðausturlöndum hafa fundist skeiðar sem múslimar notuðu til að borða súpu með.
[[Flokkur:Graskersætt]]
[[Flokkur:Graskersætt]]

Útgáfa síðunnar 25. maí 2020 kl. 11:04

Gúrka
Gúrka er klifurjurt
Gúrka er klifurjurt
Vísindaleg flokkun
Ríki: Jurtaríki (Plantae)
(óraðað): Dulfrævingar (Angiosperms)
(óraðað) Eudicots
(óraðað) Rosids
Ættbálkur: Cucurbitales
Ætt: Graskersætt (Cucurbitaceae)
Ættkvísl: Cucumis
Tegund:
C. sativus

Tvínefni
Cucumis sativus
L.

Skeið er verkfæri sem er notað til að moka fæðu upp í munn. Skeið er þó ekki eingöngu notuð til að moka upp fæðu heldur einnig til að undirbúa hráefni til matarundirbúnings, svo til kölluð mæliskeið. Mælineiningar eru oftast teskeið og matskeið. Stærri skeiðar eru notaðar til að hræra saman hráefni. Áður fyrr voru notaðar skeiðar úr beini eða tré en nú til dags tíðkast nær eingöngu skeiðar úr stáli eða silfri.

Skeiðar hafa fundist Egyptalandi en fornleifafræðingar hafa fundið vísbendingar um frumstæða skeið úr fílabeini sem og önnur ummerki um skeiðar úr tinnu og tré. Rómverjar og Forngrikkir bjuggu til skeiðar úr silfri og bronsi Á Shang tímabilinu í Kína notuðust menn við skeiðar úr beinum og voru smíðaðar með oddi sem gefur merki um þess að skeiðar hafi haft tvíhliða tilgang sem bæði hnífur og skeið og í Miðausturlöndum hafa fundist skeiðar sem múslimar notuðu til að borða súpu með.