Húsafell

Hraunfossar nálægt Húsafelli.

Kalmanstunga

Húsafell er bær, kirkjustaður og áður prestssetur í Borgarfjarðarsýslu og er innsta byggt ból í sýslunni. Þar er nú sumarbústaðasvæði, ferðamannaþjónusta og tjaldsvæði. Þar er boðið upp á gistingu og þar er einnig verslun, sundlaug, og golfvöllur.

Húsafellsland nær inn til jökla, að Eiríksjökli og Langjökli, og er jörðin mjög landmikil, um 100 ferkílómetrar. Bærinn er í miðju Hallmundarhrauni, í Húsafellsskógi, lágvöxnum birkiskógi. Mjög veðursælt er í Húsafelli og skjólgott í hrauninu. Í Húsafellsskógi voru fjölmennustu útihátíðir landsins um verslunarmannahelgi haldnar á árunum kringum 1970 og á hátíðinni 1969 voru um tuttugu þúsund manns.

Í grenndinni eru Barnafoss og Hraunfossar og hellarnir Víðgelmir og Surtshellir. Margar góðar gönguleiðir eru í Húsafellslandi og þaðan er einnig farið í ferðalög um nágrennið, til dæmis að Eiríksjökli eða Langjökli, upp á Arnarvatnsheiði eða suður Kaldadal.

Í Laxdælasögu sem er skrifuð um 1170 er þess getið að Brandur Þórarinsson hafi búið þar. Húsafell var lengi prestssetur og þekktasti presturinn sem þar sat er án efa Snorri Björnsson, sem var Húsafellsprestur 1756-1803. Um hann eru margar sögur, bæði þjóðsögur og staðfestar heimildir, og um hann hafa verið skrifaðar bækur. Hann var annálaður kraftajötunn og var einnig talinn fjölkunnugur.

Þegar aðalleiðin milli Norðurlands og Suðurlands lá um Arnarvatnsheiði fyrr á öldum var Húsafell í alfaraleið og þar var mjög gestkvæmt. Á síðari árum hafa komið fram tillögur um að leggja veg frá Húsafelli yfir Stórasand og til Norðurlands.

Ásgrímur Jónsson listmálari dvaldi eftir 1940 oft í Húsafelli á sumrin og eru margar myndir hans tengdar staðnum. Núverandi kirkja í Húsafelli var byggð eftir hugmynd Ásgríms.

Tenglar

• Húsafell - perla milli hrauns og jökla
• Gamli bærinn á Húsafelli, Lesbók Morgunblaðsins, 14. tölublað (08.04.1995), Blaðsíða 6
• Húsafell Ásgríms og Forynjur (Sýning í Listasafni Íslands 2014)
• Frá Húsfelli og Húsafellsprestum; Kristleifur Þorsteinsson bóndi á Stóra-Kroppi, Prestafélagsritið janúar 1931, bls 45–63.
• Virkjanir á Húsafelli. Arnar Bergþórsson, október 2019.