„Andorra“: Munur á milli breytinga
Lína 81: | Lína 81: | ||
{{commonscat|Andorra}} |
{{commonscat|Andorra}} |
||
* {{wpheimild|tungumál= en|titill=Andorra |mánuðurskoðað= 7. des.|árskoðað= 2018 }} |
* {{wpheimild|tungumál= en|titill=Andorra |mánuðurskoðað= 7. des.|árskoðað= 2018 }} |
||
== Tenglar == |
|||
* [https://docsbay.net/andorra-country-watch Andorra Country Watch] by Andorra Council (en) |
|||
{{commons|Andorra|Andorra}} |
{{commons|Andorra|Andorra}} |
Útgáfa síðunnar 26. ágúst 2019 kl. 02:05
Principat d'Andorra | |
Fáni | Skjaldarmerki |
Kjörorð: Virtus Unita Fortior (latína: Dygð sameinuð er sterkari) | |
Þjóðsöngur: El Gran Carlemany, Mon Pare | |
Höfuðborg | Andorra la Vella |
Opinbert tungumál | Katalónska |
Stjórnarfar | Stjórnarskrárbundin konungsstjórn
|
Frakklandsforseti Biskupinn af Urgell Landstjóri |
Emmanuel Macron Joan Enric Vives i Sicilia Jaume Bartumeu Cassany |
Sjálfstæði | 1278 |
Flatarmál • Samtals • Vatn (%) |
191. sæti 468 km² ómarktækt |
Mannfjöldi • Samtals (2016) • Þéttleiki byggðar |
199. sæti 77.281 180/km² |
VLF (KMJ) | áætl. 2016 |
• Samtals | 3,249 millj. dala (166. sæti) |
• Á mann | 36.978 dalir (26. sæti) |
VÞL (2016) | 0.838 (32. sæti) |
Gjaldmiðill | Evra |
Tímabelti | UTC+1 (UTC+2 á sumrin) |
Þjóðarlén | .ad |
Landsnúmer | +376 |
Andorra (katalónska: Principat d'Andorra)er landlukt furstadæmi í austurhluta Pýreneafjalla, milli Frakklands og Spánar. Höfuðborgin heitir Andorra la Vella og sú höfuðborg Evrópu sem stendur hæst, í 1.023 metra hæð. Landið er aðeins 468 ferkílómetrar að flatarmáli og er því sjötta minnsta land Evrópu.
Söguágrip
Furstadæmið var stofnað árið 1278 til að sætta átök milli biskupsins af Urgell (sýsla í Katalóníu) og greifans af Foix (sýsla í suður-Frakklandi). Áður hafði það verið undir stjórn konungsríkisins Aragóníu. Hinrik 4. Frakkakonungur réð yfir svæðinu í byrjun 17. aldar og gerði konung Frakka og biskupinn af Urgell að þjóðhöfðingjum Andorra (sem gildir enn í dag en þjóðhöfðingi Frakklands er nú Frakklandsforseti. ). Andorra hlaut sjálfstæði frá Frökkum árið 1814 eftir Napóleonsstyrjaldirnar. Árið 1982 var stofnað þing í landinu og embætti forsætisráðherra.
Samfélag
Meðal íbúa Andorra mæla flestir katalónsku (39%) og næstflestir spænsku (35%). Þvínæst koma portúgalska (15%) og franska (5%). Aðeins þriðjungur landsmanna eru andorrískir að uppruna. Í grunnskólakerfinu er kennt á 3 tungumálum; katalónsku, spænsku og frönsku eftir því hvert móðurmál nemandans er.
Andorra er vinsæll ferðamannastaður sem fær yfir 10 milljónir ferðamanna árlega. Þar eru vinsæl skíðasvæði. Landið er auk þess skattaskjól. Það er ekki í Evrópusambandinu en evra er engu að síður notuð sem de facto gjaldmiðill. Lífslíkur í Andorra voru þær mestu í heimi árið 2013, 81 ár.
Landafræði
Andorra skiptist í sjö kirkjusóknir:
Landið er mjög fjalllent. Meðalhæð yfir sjávarmáli er 1.996 metrar og hæsta fjallið er Coma Pedrosa sem nær 2.942 metra hæð. Milli fjallanna eru mjóir dalir sem mætast við lægsta punkt landsins, þar sem áin Gran Valira rennur til Spánar. Í landinu er ýmist alpaloftslag eða meginlandsloftslag.
Helstu borgir og bæir
Eftir mannfjölda:
- Andorra la Vella
- Escaldes-Engordany
- Encamp
- Sant Julià de Lòria
- La Massana
- Santa Coloma
- Ordino
- El Pas de la Casa
- Canillo
- Arinsal
Hvorki flugvellir né lestarsamgöngur eru í landinu og fara íbúar helst til Toulouse og Barcelona í flug. Þó eru þyrlupallar. Vegakerfið er 279 kílómetrar að lengd.
Heimild
Tenglar
- Andorra Country Watch by Andorra Council (en)